WAT006002287 Vader Jan Hoogland (rechts) en zoon Jaap (links) bezig met een reparatie. Een verrotte 'gang' uit de scheepshuid is vervangen door nieuw eikenhout, dat eerst zorgvuldig is pasgeschaafd en rondgebrand. Met nagels wordt het nieuwe deel op de spanten vastgezet. De botter wordt op zijn plaats gehouden met behulp van een zgn. 'dommekracht'. Op de achtergrond de smederij.

WAT006002403 Keesie Schilder, bijgenaamd 'Keesie met z'n baardje'. Hij was een broer van Dirk Schilder 'Nieuw Leven' en van Lau 'de Post'.

Cornelis Schilder (Keesie met z'n Baardje), visventer, geboren op 30-12-1910 te Volendam, overleden op 23-12-1946 te Volendam op 35-jarige leeftijd. Gehuwd met Grietje Tol, geboren op 13-08-1912 te Volendam, overleden op 05-07-1974 te Purmerend op 61-jarige leeftijd, dochter van Dirk Tol (Dirk van de Bollepikker), visventer, en Trijntje Bond (Trijn van Kanepiet).

WAT006002402 Kees 'van Gerrit' Koning vent zijn vis uit in Amstelveen.

Cornelis Koning (Kees van Gerrit), geboren op 07-04-1917 te Volendam, overleden op 18-05-1993 te Volendam op 76 jarige leeftijd. Mede eigenaar van de Bowling. Directeur van de AMVO. Gehuwd op 24 jarige leeftijd op 28-06-1941 te Volendam met de 24 jarige Geesje Mooyer (Gesie van Japie Pooyer), geboren op 14-07-1916 te Volendam, overleden op 19-12-2003, dochter van Jacob Pooyer (Japie Pooyer), eendenhouder, koopman, en Wolmoed Schilder (Wolt van Heintje Fik).

WAT006002453 De opname laat ons enkele mensen zien die bezig zijn met aal 'villen en gromen'. Met een scherp mesje wordt van boven af een insnede gemaakt achter de kop. Vervolgens wordt de buik in de lengte-richting open gesneden. In één beweging worden daarna kop en ingewanden verwijderd.
De man is Sijmen Schilder ‘van Jaap van Arissie', geboren 09-11-1836 en overleden op 28-07-1924. Hij was vissersknecht 1861 visventer in 1893 en winkelier. Hij was getrouwd met Grietje Cdr.Molenaar, alias 'Griet van Wouter', geboren 16-09-1838 en overleden 13-04-1908. Van hun 10 kinderen zijn twee ongehuwde en één gehuwde zoon door verdrinking om het leven gekomen. Twee andere kinderen stierven in hun eerste levensmaand. Van de overigen trouwden er vier en bleef er één ongehuwd.

WAT006002285 Haven Volendam. De botter ligt op de Helling van Pieter Spaander. De kinderen zijn waarschijnlijk even aan boord geweest van hun vaders botter.

WAT006002284 De VD 230 staat gestut op haar slee. De onderkant is van aanwassen en wieren gereinigd en wordt op de vereiste plaatsen dicht gebreeuwd (de naden waterdicht gemaakt).

WAT006002283 Belangstelling op de scheepswerf, vooral van de jeugd als een botter in zijn element gleed. Op de reeds verbrede beun staat hellingbaas Pieter Spaander in zijn typische houding van 'duim in het knoopsgat'. De beun fungeert als hang voor de spleten want.
(zie foto 25 uit: "Oude Prentbriefkaarten vertellen over Volendam")

Er werd wel eens verteld dat Pieter Spaander en zijn broer Jan Spaander, de gasfitter, aan zwarte kunst deden. Men zegt ook wel, dat het min of meer stomme en lugubere grapjes waren, waardoor ze met de hulp van 'de artiesten' de eenvoudige Volendammers de doodstuipen op hun lijf joegen. Sommige van de grapjes konden niet altijd het daglicht verdragen.
Zo werd eens op een nacht een echtpaar dat naast elkaar in de bedstee sliep ruw uit hun slaap gewekt, omdat de buitendeur werd opengestoten. Stijf van de schrik keken de twee door de kier tussen de bedsteedeuren en zagen een groot varken, dat knorrend hun kleine huiskamer binnenschommelde. Ervan overtuigd dat het een bezoek van de duivel betrof, zwaaide de man zijn benen over de beddeplank en terwijl zijn vrouw onder de dekens luid biddend kruistekens zat te maken, greep hij het broodmes van tafel en gaf het zwijn een haal over zijn snuit. Gillend maakte het beest rechtsomkeer en verdween door de deuropening de dijk op, waar het in de duisternis verdween. De beide mensjes namen bevend een 'schrikpoeder' en deden verder die nacht geen oog meer dicht.
De volgende morgen vertoonde hellingbaas Pieter zich pas laat op het werk. Zijn gezicht was ontsierd door een grote pleister. Op voorzichtig gestelde vragen antwoordde hij nors, dat hij zich fors had gesneden met scheren. Voor de Volendammers echter was de oorzaak zonneklaar.

WAT006002282 Voor veel oude Volendammer vissers was de helling een trekpleister. Hier konden ze tussen de botters terugdromen naar de tijd, waarin ze vissend op hun 'kwak' hun brood verdienden. De hellingbaas maakte vriendelijk gebruik van hun deskundige opmerkingen, want ze wisten waar ze over spraken.
Hier zien we 'de Ouwe Kes' studerend op de toestand van het zwaard; kan het nog een jaartje mee, of is het al aan vervanging toe.

WAT006002447 Op de Edammerweg, met als achtergrond de woningen van het Dril, staan enkele kinderen ansjovis te koppen. Elke bijverdienste was nodig om dagelijks voldoende eten op tafel te kunnen zetten voor het vullen van de talrijke monden.
Op de foto zien we dezelfde kinderen als op nr. 442 Dat de kinderen hun beste kleren dragen wijst erop, dat beide opnamen door de fotograaf in scene zijn gezet

WAT006002281 317.3 WAT006002281
Na de periode Spaander werd de werf in 1923 overgenomen door twee gebroeders Jan en Kees Hoogland uit Monninckendam. Drie jaar later liet Kees zich uitkopen en ging Jan in zijn eentje verder. Zijn drie zonen, Jaap, Gerrit en Cor, kwamen op de helling bij hun vader werken, aangevuld met enkele Hooglandneven uit Monnickendam en de bekende Volendammer Kees Schilder Nor', een telg uit het Snertengeslacht.
Vanaf links: Vader Jan Hoogland, zoon Jaap en Kees Schilder Nor'.

WAT006002444 In een goede ansjovisperiode pikte het hele dorp een graantje mee. Deze opname toont het spoelen van de manden aan het begin van de Edammerweg, tegenover het Dril.

WAT006002279 Belangstelling op de scheepswerf, vooral van de jeugd als een botter in zijn element gleed. Op de reeds verbrede beun staat hellingbaas Pieter Spaander in zijn typische houding van 'duim in het knoopsgat'. De beun fungeert als hang voor de spleten want.
(zie foto 25 uit: "Oude Prentbriefkaarten vertellen over Volendam")

Er werd wel eens verteld dat Pieter Spaander en zijn broer Jan Spaander, de gasfitter, aan zwarte kunst deden. Men zegt ook wel, dat het min of meer stomme en lugubere grapjes waren, waardoor ze met de hulp van 'de artiesten' de eenvoudige Volendammers de doodstuipen op hun lijf joegen. Sommige van de grapjes konden niet altijd het daglicht verdragen.
Zo werd eens op een nacht een echtpaar dat naast elkaar in de bedstee sliep ruw uit hun slaap gewekt, omdat de buitendeur werd opengestoten. Stijf van de schrik keken de twee door de kier tussen de bedsteedeuren en zagen een groot varken, dat knorrend hun kleine huiskamer binnenschommelde. Ervan overtuigd dat het een bezoek van de duivel betrof, zwaaide de man zijn benen over de beddeplank en terwijl zijn vrouw onder de dekens luid biddend kruistekens zat te maken, greep hij het broodmes van tafel en gaf het zwijn een haal over zijn snuit. Gillend maakte het beest rechtsomkeer en verdween door de deuropening de dijk op, waar het in de duisternis verdween. De beide mensjes namen bevend een 'schrikpoeder' en deden verder die nacht geen oog meer dicht.
De volgende morgen vertoonde hellingbaas Pieter zich pas laat op het werk. Zijn gezicht was ontsierd door een grote pleister. Op voorzichtig gestelde vragen antwoordde hij nors, dat hij zich fors had gesneden met scheren. Voor de Volendammers echter was de oorzaak zonneklaar.

WAT006002392 Hein Veerman, alias 'Hein van Keesie van de Mottige'. Hij was een broer van Kees Veerman de bisschop, van 'de Ouwe' en van 'Fré van Jamin'. Hij voer op de kwak van zijn vader, de VD 242, genaamd "de Vliegende Vis".
In het jongentje op de achtergrond herkennen we de latere Professor Dokter Klaas Steur, oftewel 'Klaas van Jan van Bruin'. Ze staan voor de winkel aan de haven.

WAT006002443 Ansjovis kaken.
Een drukte van belang aan de rand van het Brijkie, ter hoogte van het Gat van Nederland.

WAT006002391 Klaas Schilder, 'De Burger' zijn vader, op sjouw met z’n manden over het Edammerpad. Hij was een broer van 'Ouwe Tuissie' en 'de Gattenstrooier'.
Klaas Schilder (Klaas van Tuis van Jentje), vissersknecht, geboren op 10-11-1881 te Volendam, overleden op 24-07-1962 te Volendam op 80-jarige leeftijd, zoon van Klaas Schilder (Klaas van Tuis van Jentje), visser en Grietje Tol. Gehuwd op 39-jarige leeftijd op 29-10-1921 te Volendam met de 34 jarige Jannetje Steur (Jannig van Willem III), geboren op 21-01-1887 te Volendam, overleden op 18-01-1962 te Volendam op 74-jarige leeftijd.

WAT006002442 De dorpsjeugd buigt zich over de manden met ansjovis om wat centen bij te verdienen. Uiterst rechts luistert 'Jan Pet' naar de aanwijzingen die worden gegeven. Naast hem Jan Tol van de VD2 later getrouwd met Jannetje Mol. De beide meisjes zijn dochtertjes van Jan Mol, de latere havenmeester. Eén van de twee zou later trouwen met Jaap Molenaar 'Japie van Wouter'.

WAT006002277 'De Geschiedenis van de Visafslag" door Pé Muhren
(Uit: 'De Nieuwe Dag- van 27 nov. 1964)
Hoe het begon
In het café van Martien Spaander zijn rond 1900 de eerste officiële woorden gewisseld over een visafslag tussen de man die toentertijd heel wat te vertellen had, namelijk burgemeester H.J. Calkoen, en de vissers. Het voorstel van de burgemeester ging erin als koek. Er werd niet eens over gestemd. Een visafslag moest worden opgericht en de winst zou voor het dorp zijn. Dan kon men eens gaan denken aan bestrating. Die ontbrak nagenoeg geheel. Tussen de huizenrijen liepen smalle paadjes, waarover men kon lopen en waarop een hondekar (zolang er tenminste geen katten in de buurt waren) slechts met moeite koers kon houden. Voor de rest waren de straten van 'vette modder'. De meest luxueuse buurten waren voorzien van wat in de volksmond 'mossele-doppen' werd genoemd. Een eigen visafslag kon een eind maken aan toestanden, die weinig veranderd waren sinds het ontstaan van het dorp.
Met grote letters kwam er "Gemeente Visafslag" te staan op het afslaggebouw, maar tijdens een kermis werd in een jolige bui de verfkwast gehanteerd en de letter 'T' in de naamsaanduiding weggeverfd. Zo gaf men lucht aan het opgekropte gemoed, omdat door de jaren bleek dat van de schone opzet weinig terecht kwam. Volgens nota bene de burgemeester zelf werd de afslag geheel ten onrechte "Gemeentelijk" genoemd, immers hijzelf was (met enkele anderen) begonnen uit eigen middelen en met kapitaal van "Wiegmans Bank" te Amsterdam. "De gemeente heeft er niets voor hoeven te betalen", vermeldde de burgemeester heel oprecht. Toch werden ieder jaar de rekeningen door de raad nagegaan en goedgekeurd. "Op eigen verzoek". zei alweer de burgervader, maar het gebeurde allemaal in comité. Het betrof hier dus een particulier zaakje met een officiële titel. De gemeentevlag moest de lading dekken. Deze figuur werd zo consequent doorgevoerd, dat zelfs pastoor Van der Weiden de overtuiging

WAT006002390 Kees Zwarthoed ‘Kirrie’ rijdt zijn karretje huiswaarts.
Cornelis Zwarthoed (Kirrie), vissersknecht, geboren 01-10-1858 te Volendam, overleden 23-10-1936 te Volendam op 78-jarige leeftijd. Gehuwd (1) op 29-jarige leeftijd op 08-01-1888 te Volendam met Wolmoed van Vlaanderen, 25 jaar oud, geboren op 22-07-1862 te Volendam, overleden op 10-11-1903 te Amsterdam op 41-jarige leeftijd, dochter van Jan van Vlaanderen (Does) en Maretje Tol. Uit dit huwelijk zijn zeven kinderen geboren. Gehuwd (2) op 46-jarige leeftijd op 10-09-1905 te Volendam met Neeltje Molenaar, 22 jaar oud geboren 23-02-1883 te Volendam, overleden op 16-10-1957 te Volendam op 74 jarige leeftijd, dochter van Jacob Molenaar en Maartje Veerman. Uit dit huwelijk zijn ook zeven kinderen geboren

WAT006002441 Ansjoviskaken bij de haven, tegenover de bokkinghang. De koppen werden eraf getrokken en dan kwamen de ingewanden vanzelf mee. Maar was dat 'kaken' eigenlijk wel zo'n vrouwenwerkje? Met enige moeite zijn er op de foto maar drie mannen te vinden.
Wat zou de verdienste geweest zijn van dit kaken? Bij één van de laatste teelten voor de Afsluitdijk verdienden de mensen 12 centen voor zo'n nestmandje, maar in vroeger tijden kwam men betaling niet boven de 1 of 2 centen per mandje uit.

Daar waar de bomen staan en de was buiten hangt te drogen is later het Nieuwe Draaipad (Brugstraat) gekomen. Japie de Boer, het zevende huis van rechts, wordt naar de dijk toe gebouwd.

WAT006002276 De oude visafslag was in feite een houten loods met daaraan gebouwd een huisje met een puntdak, waarin het kantoortje was ondergebracht.De 'beurs', zoals men het smalle tegen de havenpalen aan geslagen loop-plankier noemde, liep achter de afslag door. "Onder aan de stenen-, -zoals de dorpeling die plaats noemde- was altijd nering van vissers en venters, die zich met de viskaren bezig hielden, waarin de eerder aangevoerde vis levend werd gehouden.
Op de voorgrond liggen een aantal van die karen op het droge. De "beun' heeft daarna plaats gemaakt voor een stenen kade en de oude afslag werd in 1935 vernieuwd.

In de haven ligt de VD87. De eerste bottereigenaar in 1911 was G. Veerman. Later werd
Jan de Boer (Jan Anekaan), de. ook:"Rooie Jan Anekaan" eigenaar van de ‘VD87 Sint Michael’. Jan de Boer geboren 08-12-1899 te Volendam, overleden (-11-1975 te Volendam, Gehuwd op 25-jarige leeftijd op 04-07-1925 te Volendam met de 24 jarige Trijntje Molenaar, geboren op 27-07-1900 te Volendam, overleden 27-l2-1991 te, Volendam op 91-jarige leeftijd

WAT006002389 De vangst wordt naar de visafslag gedragen. We zien o.a. Schilder 'Dikke Louw', 'de Buif, Siempie Voortman Cornelis Veerman, De Buif, geboren 22-10-1899 gehuwd Jansje Klouwer. Bijnaam van de Buif: vroeger had hij duiven en ze noemden hem de duif later werd het “De Buif”

WAT006002271 Sijmen Schilder'van Baas Oog' op een viskist voor het kantoortje van de visafslag.
Sijrnen was geboren op 14 oktober 1879 en hij trouwde op 16 februari 1908 met Maria Visscher (geb. 5.11.1879). Hij stierf op 13 juli 1965 ; vele jaren na zijn vrouw die hem al op 26 juni 1938 was voorgegaan. Toen zij trouwden was Sijmen vissersknecht. In 1914 was hij kastelein en later is hij zelfs nog scheepstimmerman geweest.

Dit kantoortje van de Visafslag heeft op de linker waaispaan 'Anno' staan en op de rechter het getal 1905. Toen aan de nieuwe afslag een groter kantoor gebouwd werd, verhuisde dit kantoortje naar de werf van Gemeentewerken in Edam, waar het eveneens als kantoortje gebruikt werd. De Gemeente heeft toen het jaartal veranderd in 1605. Momenteel heeft het leuke bouwwerkje een permanente plaats in het buitenmuseum van Enkhuizen.

WAT006002387 Dijk van Volendam. Op de achtergrond cafe Mastenbroek

WAT006002386 Jan Tuyp (Jan Vuigie), geboren op 15-03-1895 te Volendam, overleden op 25-10-1968 te Volendam op 73-jarige leeftijd, visventer, zoon van Klaas Tuyp (Klasie van Jan Tuip) en Geertje de Boer (Geert van de Vogel). Gehuwd op 21-jarige leeftijd op 19-08-1916 te Volendam met Geertje Veerman, 25 jaar oud, geboren op 22-06-1891 te Volendam, overleden op 30-01-1947 te Volendam op 55-jarige leeftijd.

WAT006002385 Een andere visventer die gebruik maakte van juk en manden was 'Poejentje'. Jan Zwarthoed (Poejan), geboren op 19-04-1838 te Volendam, overleden op 09-06-1924 te Volendam op 86-jarige leeftijd. Op 21 april 1849 opgenomen in het weeshuis te Edam. Op 19 april 1858 werd zijn verpleegtijd beeindigd. Gehuwd op 28-jarige leeftijd op 03-02-1867 te Volendam met de 26-jarige Grietje Schout, geboren op 05-07-1840 te Volendam, overleden op 05-10-1906 te Volendam op 66-jarige leeftijd.