Aanleiding
Paul Penninkhof bedenkt het concept De Vrije Hand na het misgaan van een door hem geregeld optreden van het trio Chief Inspectors of Noise in Kooistra-concept Rum Runners aan de Grote Markt. Wat er gebeurt: de heren van het trio slaan duchtig aan het inspecteren, maar de gestresste zetbaas trekt uit onvrede over het gebodene de stekker letterlijk uit het stopcontact en is ook niet van normaal uitbetalen. Dit alles tot groot ongenoegen van Penninkhof, die zich voorneemt alleen nog maar iets te programmeren als er gegarandeerd geen gezeik over komt.De Vrije Hand wordt volgens zijn spelregels vlak om de hoek van Rum Runners in het Binnenhof een jarenlang succes.

Historie
De Vrije Hand loopt eerst continu van 1988 tot 1995, in respectievelijk Lunchcafé Het Binnenhof (ruim 4 jaar), het Café van CC de Oosterpoort (4 maand) en Huize Maas (3 jaar). Met tussenpauzes draait de serie daarna nog 8 maanden in Muziekcafé Koekkoek (1997-1998) en 12 maanden in café-restaurant Het Pakhuis (2007-2009). De organisatie heeft een tijdlang de stichtingsvorm (1992-1995).

De serie is in eerste instantie vooral jazz-georiënteerd, met name de eerste vier jaar onder Penninkhof in Het Binnenhof. In 1989 wordt de Vrije Hand geëerd met de Henri de Wolf Jazzprijs. Vervolgens wordt onder Eddy Koekkoek in Huize Maas het aanbod verbreed via dubbelconcerten - met een bescheiden entreeprijs en naast de jazz ook popmuziek - en breekt een nog succesvollere periode aan.

Nadat Koekkoek vertrekt wegens problemen met de Maas-bedrijfsleider en het stichtingsbestuur, komt de Vrije Hand in zwaar weer. De belastingdienst eist een openstaande - relatief vrij kleine - schuld op. Het bestuur probeert uit de moeilijkheden te komen en vraagt een structurele subsidie aan bij de gemeente, maar de aanvraag wordt afgewezen. Ook sponsor/gelegenheidgever Jan de Boer is niet van zins de helpende hand te reiken, want die heeft enkel vertrouwen in de eruitgewerkte Koekkoek. Het bestuur wordt door de belasting gedwongen de stekker uit de stichting te trekken en de Vrije Hand in Maas houdt op te bestaan.

De programmering van de - net als de eerste vier jaar "in het wild" georganiseerde - series in Muziekcafé Koekkoek en later in het Pakhuis onder Chris Garrit geeft eveneens een gevarieerde mix van genres te zien. De publieksaantallen van weleer worden echter zelden meer geëvenaard.

In 2011 is er sprake van weer een serie in Huize Maas. De directie van Maas komt echter op het laatste moment terug op gemaakte afspraken en het feest gaat (op 1 concert na) niet door.

Invloed
De Vrije Hand heeft een gunstige invloed op het Groninger muziekklimaat. Het draagt bij tot toenemende samenwerking tussen muzikanten uit diverse genres en stijlen, en er komen diverse nieuwe projecten en bandjes uit voort. Mits adequaat georganiseerd, levert De Vrije Hand voor gelegenheidgevers/sponsoren voldoende goodwill op in de vorm van aanloop en persaandacht.

Ook in Den Haag en Utrecht wordt het concept gebruikt. In Den Haag wordt een deel van live muziek van strandtent De Fuut geprogrammeerd op Vrije Hand-basis, door saxofonist Henri de Vries. In Utrecht draait in Muziekcentrum Vredenburg een tijdlang de variant 'Vrij Spel', bedacht door voormalig Oosterpoort-stagiair / SJU Jazzpodium-programmeur Marcel Kranendonk. Saxofonist Hans Dulfer heeft een programma gewijd aan De Vrije Hand op de landelijke radio.

Krantenartikelen over De Vrije Hand
07-04-1988 Groninger jazzmusici krijgen de vrije hand
05-09-1988 Festival met maar een grote ster
04-11-1988 Miniatuur-festival op doorsnee donderdag
21-04-1989 Overwinning op elektronica
05-05-1989 Big Jay
12-05-1989 Contrabassen op kamerformaat
26-05-1989 Cajun
01-06-1989 Jazzprijs voor de Vrije Hand
19-06-1989 Groningen wordt New Orleans
23-06-1989 Lennie Tristano blijft fascineren
30-06-1989 Hanneke Kappen zingt zich bijna door de vloer
30-06-1989 Mini-festival rond jazz-prijs
03-07-1989 Jazzprijswinnaar Paul Penninkhof slikt kritiek op jazzstichting in
25-08-1989 Fietsjazz
24-11-1989 Vrije hand-gasten maken een vuist
22-12-1989 Bopsextet 'koel'
01-02-1990 Vier weken Groningen en dan de rest van de wereld
15-02-1990 Jenne
06-03-1990 Hans Bosch: low budget en geen kapsones
09-03-1990 Hoorn des overvloeds vol dansblues
01-06-1990 Een feestbandje is geboren
19-10-1990 Teder, maar knoertvals
14-12-1990 Navelstaren en swingen

02-01-1991 Geen jaren '40 jazz voor Bas Mulder
10-01-1991 Service
25-01-1991 De ganse stad floot het al
04-03-1991 'Een trio met sax, bas en drums is het mooiste wat er is'
21-03-1991 Service
11-04-1991 Zingende dames
26-04-1991 Gerry Arling: toffe stukken
10-06-1991 Louis Hummel werkt zijn concerten graag zittend af
19-06-1991 Service
23-10-1991 Vrije hand
24-10-1991 Tuan is terug

16-01-1992 Jazzmuziek
24-01-1992 Vrije Hand naar Oosterpoort-cafe
11-02-1992 Vrije Hand nog niet thuis in Oosterpoort
29-02-1992 Edwin Wieringa
10-03-1992 Rock 'n roll van de betere soort
13-04-1992 Stuurloze Weltmusik
23-04-1992 Henri de Wolf Prijs voor gitarist Winfred Buma
25-04-1992 Oegandese viool
16-05-1992 Hanneke Kappen
18-05-1992 Boelo Klat: krachtige lyriek
23-05-1992 Klatwerk
25-05-1992 Heeft pianist Boelo Klat de laatste Vrije Hand?
02-09-1992 Theater Uitmarkt in Groningen
23-09-1992 Omroep Organisatie Groningen
30-09-1992 Roelof Stalknecht is nog lang niet met pensioen
30-09-1992 Mighty Mischa
01-10-1992 Vandaag
06-10-1992 Vrije Hand
14-10-1992 Martien Stienstra
15-10-1992 Met Stienstra staat er ook echt wat
20-10-1992 Vrije Hand
22-10-1992 Zappa te koop
28-10-1992 Rhythm & blues
29-10-1992 Pancraz Bigband
05-11-1992 Open Bluessession
10-11-1992 De Vlerkjes
11-11-1992 Body & Soul
17-11-1992 Witte Voetjes
26-11-1992 Adolf Robertus

07-01-1993 Vrije Hand
13-01-1993 Gerrit Veen
15-01-1993 'Het goud is zo dichtbij, en je hebt het niet in de gaten'
20-01-1993 New Adventures
21-01-1993 Calypso
27-01-1993 Boozebilly
28-01-1993 Verrassing
29-01-1993 Dr. Albert Alberts speelt weer hier
02-02-1993 Wessel Baptist
09-02-1993 Blues is allright
11-02-1993 Bonbons
17-02-1993 Cowboymuziek
18-02-1993 Dol Trio Drum
18-02-1993 Dreigende 'plakoorlog' om affiches in stad
20-02-1993 Lex Koopman
23-02-1993 Safari Joe & AA
25-02-1993 Jos de Haas
27-02-1993 Hans Bosch bracht 'jump' naar Stad
03-03-1993 Frits Eitens
04-03-1993 Be Meiborg
05-03-1993 De Huizenga Lezing van pianist Meiborg
10-03-1993 Guitars & cadillacs
16-03-1993 Frits Eitens
24-03-1993 Vrije Hand
29-03-1993 De Vrije Hand jubileert
30-03-1993 John Lennon
31-03-1993 Shaking Hands
08-04-1993 Paul Penninkhof: 'Muzikanten zijn behoudender gaan denken'
14-04-1993 Henri de Wolf jazzprijs voor Alan Laurillard
16-04-1993 Vrije Hand haalt pionier Kees Post terug uit Ghana
20-04-1993 Jubilee Special
23-04-1993 Kunst in het kort
24-04-1993 Jubilee Gala Party
26-04-1993 Meesterdrummer Bennink op dreef
27-04-1993 Vrije Hand Special R&B&JazzParty
08-09-1993 Vrije Hand Lou Leeuw
14-09-1993 Sally Loves Soap
21-09-1993 Vrije Hand
22-09-1993 Wijziging Vrije Hand
28-09-1993 Nederbeatsessie
05-10-1993 Tuppus
09-11-1993 Thuurs Vrije Hand
18-11-1993 Vrije Hand in conflict met Huize Maas
24-11-1993 Conflict gesust
06-12-1993 Penninkhof vertrekt bij Vrije Hand
07-12-1993 Hank Williams Night
23-12-1993 Kerst met Kappen

11-01-1994 Karel ter Haaf bij Peter van der Heide
18-01-1994 van Strien
18-01-1994 Daniel is Bettie's held
25-01-1994 Esoterische muziek van Lost Horizon
24-03-1994 Hoogstins 4 is een uitzonderlijk kwartet
29-03-1994 Vrije Hand Awards
22-04-1994 Speciale Vrije Hand om tekort aan te zuiveren
26-05-1994 Prijzenregen bij de Vrije Hand
28-05-1994 Advertentie Tonika
10-06-1994 Rapper versus bard
16-07-1994 Programmeur Vrije Hand neemt per direct ontslag
08-11-1994 Peter Walrecht drumt alleen nog voor de lol

06-01-1995 Uitgelicht
02-02-1995 Ontmoeting saxvirtuozen pas in 2000
17-02-1995 Uitgelicht
29-03-1995 'Mensen moeten weten wat ik doe'
29-03-1995 Adviesraad wil forse wijzigingen in Groninger subsidies
14-04-1995 Advies aan gemeente is nekslag voor Vrije Hand
25-04-1995 Penninkhof wil 'Blije' in plaats van 'Vrije Hand'
30-05-1995 Kunst veilen voor De Vrije Hand
24-08-1995 De Vrije Hand stopt ermee
28-06-1995 Fiscus geeft stichting De Vrije Hand de nekslag
20-10-1995 Vera: Remember De Vrije Hand
08-11-1995 Eddy Koekkoek: een muziekcafé met mooie dingen

08-03-1996 Groningen een jazzastad? Dat is verleden tijd
29-03-1996 Alles tussen punk enparelsnoer
21-03-2001 Groninger jazzcultuur gekraakt
18-10-2006 Maandag is voor de muziek een dode dag
11-10-2007 Concertreeks De Vrije Hand is terug, in Het Pakhuis
11-10-2007 De Vrije Hand terug in Stad
15-10-2007 Terugkeer van Vrije Hand toegejuicht
08-11-2007 Heel makkelijk: je belt muzikanten op en ze doen het gewoon
07-12-2007 Vrije Hand voor Gerrit Veen
08-01-2008 Groningse Jimi Hendrix heeft de vrije hand
01-02-2008 Jeroen de Jong krijgt ’Vrije Hand’
06-02-2008 Oer-muzikant Jeroen de Jong krijgt de vrije hand
22-02-2008 Vrije Hand voor Harrie van Lier
31-05-2008 Arling krijgt ’De Vrije Hand’
19-01-2009 Het Pakhuis stopt De Vrije Hand
19-01-2009 Sessieprogramma Vrije Hand zoekt nieuw podium
30-12-2010 De Vrije Hand keert terug
05-03-2011 Twijfels over Vrije Hand in Huize Maas
16-03-2011 De Vrije Hand niet meer in Huize Maas