Archieven.nl

In 1854 werd het Leesgezelschap "1854" opgericht. Het stelde zich ten doel "het lezen van in de Nederlandsche taal geschreven en in het Nederlandsch vertaalde boekwerken, tijdschriften en geschriften van den dag". Het lidmaatschap was aanvankelijk alleen voor de inwoners van Vianen opengesteld; de verplichtingen van de leden werden in een reglement vastgesteld. Boeken en tijdschriften werden aangeschaft om die vervolgens te laten circuleren onder de leden. Contributie, een boetestelsel en de uiteindelijke verkoop van (eerder) aangeschafte boeken (meestal aan de leden zelf) verschaften het geld voor de aankopen. In 1907 werd het lidmaatschap ook voor inwoners uit Vreeswijk of Lexmond opengesteld en veranderde de naam in Audi et Alteram Partem (Hoor ook de tegenpartij; het is ook de leus die het stadhuis van Vianen siert).
Snellere berichtgeving en nieuwsverspreiding ontnamen het leesgezelschap een groot deel van zijn waarde. Daarnaast ondervond het systeem van wisseling van de portefeuilles, door verschillende oorzaken, dusdanige moeilijkheden en stagnatie dat het niet meer te handhaven was. In november 1963 stelde het bestuur daarom via een brief aan de leden voor om de circulatie van de leesmappen per 1 januari 1964 te staken. Het voorstel werd op 9 december 1963 door de ledenvergadering aangenomen.
Het ongeïnventariseerde archief was 68 centimeter, na inventarisatie is daarvan 45 centimeter overgebleven. Het archief is niet volledig, zo ontbreken notulen van het bestuur uit de jaren 1905-1911 en zijn de notulen van de jaarvergaderingen, de jaarverslagen en jaarrekeningen zeer incompleet. Waar deze stukken gebleven zijn, is onbekend.