"De oefening van Knels Wilms".

Het gewone volk luisterde liever naar een befaamd oefenaar dan naar wat genoemd werd 'de slappe zedepreken der verlichte rationalistiche dominees'. In Sauwerd werd sedert 1828 oefening gehouden onder leiding van Knels Wilms Brands. In de tijd van de Afscheiding wilde hij wèl voorgaan bij de afgescheidenen, hij bleef zelf echter Hervormd (zonder ooit een voet over de drempel te zetten van de Hervormde Kerk). In 1841 kochten een zestal personen rondom Brands de woning van Siwert Harms Arkema aan. In de koopakte is vermeld, dat de woning als kerk gebruikt zou worden voor een "nieuw te vestigen Hervormde gemeente te Sauwert". In het dorp werd gesproken over de "Oefening van Knels Wilms". In 1860 besloot de Brandsgroep tot oprichting van een Vereeniging tot stichting en Instandhouding ener bijzondere school voor Christelijke Onderwijs te Sauwerd. In 1862 werd het oefengebouwtje van Brands verkocht aan de zojuist genoemde vereniging. In 1869 overleed Knels Wilms Brands. De Brandsaanhangers keerden geleidelijk aan terug naar de "grote Kerk". De schoolvereniging werd in 1874 opgeheven. De bezittingen werden 1876/77 verkocht en verdeeld onder overgebleven leden-eigenaren van de Brandsgroep.

De archiefbescheiden werden in 1986 aanwinstnr. 74 overgebracht naar het Rijksarchief in Groningen. In 1996 voorzien van een plaatsingslijst. De omvang van de archiefbescheiden bedraagt 0,10 meter.

De archiefbescheiden zijn openbaar.

Dr. J. Wesseling, De Afscheiding van 1834 in Groningerland (III), pag. 34- 40.

De geschiedenis van Sauwerd en omstreken (1967), pag. 38-39.

Kerk en school in Sauwerd, 100 jaar christelijk onderwijs (1988), pag. 11- 15.