115 Vertaalbureau ( NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies )
Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

  • Kenmerken van het archief
  • Inleiding op het archief
  • Inventaris of plaatsingslijst
  • Eventueel bijlagen
  • De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

    De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

    De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

    Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

    beacon
     
     
    Openbaarheid
    Dit archief is sinds 1 januari 2025 in zijn geheel openbaar.
    Inleiding
    titel archief
    archiefvormer
    omvang
    citeer- en aanvraaginstructie
    periode van ontstaan
    aard van de archiefbestanddelen
    selectie, vernietiging en bewerking
    aanvullingen
    wettelijke status
    reproductiebeperkingen
    taal van de archiefbescheiden
    materiële staat
    bewerking
    Geschiedenis
    Het vertaalbureau van het Ministerie van Financiën werd in de herfst van 1940 ingesteld. Van 1 januari 1941 af werd van ieder vertaald stuk bij dit bureau een extra kopie bewaard. Deze verzameling extra kopieën, die tot de bevrijding doorloopt en naar alle waarschijnlijkheid praktisch compleet is, werd in de jaren vijftig ter beschikking van het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie gesteld. Het belang van deze collectie is niet gelegen in het historisch inzicht dat zij kan verschaffen. Er bevinden zich weliswaar belangrijke stukken onder doch deze zijn steeds uit hun verband gerukt. Van de departementale dossiers, het natuurlijk verband, waarin deze stukken behoren, zijn in deze collectie slechts de uitgaande brieven, dus niet de inkomende stukken, de nota 's, kanttekeningen, voorontwerpen etc. aanwezig. Toch is de collectie belangrijk, omdat zij als sleutel kan dienen op het archief van het Departement. Men mag immers aannemen, dat een zeer groot deel der principiële zaken, die tijdens de bezetting speelden, in enig stadium met de Duitse autoriteiten is behandeld.
    Reeds werd opgemerkt, dat de collectie vrijwel volledig schijnt te zijn. De vraag dient echter gesteld te worden of ook zonder de tussenkomst van het vertaalbureau niet met Duitse instanties is gecorrespondeerd, of notawisseling met de op het Departement aanwezige referenten heeft plaats gehad. Dit zou pas bij nadere studie van het Departementsarchief kunnen worden uitgemaakt. Opvallend is, dat in 1942 en 1943 het aantal principiële stukken zo gering is t.o.v. 1941 en 1944 Voor het jaar 1940 is de collectie zeker niet compleet, hetgeen begrijpelijk is, daar het vertaalbureau toen nog niet was opgericht.
    Het aantal stukken bedraagt per maand gemiddeld 300, in totaal dus plm. 15.000. De meeste brieven betreffen individuele belasting-, ontslag-, arbeidsinzetkwesties, etc. Voorts zijn er talrijke vertalingen van circulaires van de belastingdienst. In het eerste bezettingsjaar is er ook veel correspondentie over de moeilijkheden der Nederlandse douane met smokkelende Duitsers, zowel voor als na de z.g. "Schlepp-Erlass" van Göring, dat verlofgaande Duitse soldaten toestond zoveel goederen uit het bezette gebied mee te nemen naar de Heimat als zij konden dragen of slepen.
    Inventaris
    aanvraaginstructie
    Archiefstukken uit dit archief kunnen in de studiezaal van het NIOD worden aangevraagd
    onder vermelding van: archief 115, inv.no. ..,
    Het inventarisnummer is vermeld in numeriek oplopende volgorde,
    links naast de beschrijving van de stukken

    Kenmerken

    Datering:
    (1939) 1940-1945
    over het archief:
    Het Vertaalbureau werd in de herfst van 1940 ingesteld. Met ingang van 1 januari 1941 werd van ieder vertaald uitgaand stuk door het bureau een kopie bewaard. Daarom zijn er in het archief geen inkomende stukken, nota’s, voorontwerpen ed. te vinden.
    Openbaar vanaf:
    01-01-2025
    Openbaarheid:
    Volledig openbaar
    Omvang:
    2,75 meter (91 inventarisnummers)
    Status:
    Bruikleencollectie Nationaal Archief
    Trefwoorden: