Mijn Studiezaal (inloggen)
3551 Veerhoekpolder, 1618-1939 ( Zeeuws Archief )
3551
Veerhoekpolder, 1618-1939
Inleiding
De Veerhoekpolder heeft een oppervlakte van circa 124 hectare en behoort tot het afwateringsgebied Nieuwesluis. Met ingang van 1 januari 1942 werd de polder opgenomen in het Waterschap Het Vrije van Sluis en maakte daarin deel uit van het district Oostburg.
Ten zuidwesten van Oostburg lagen zeven percelen land: het eerste 'begin' van het voormalige waterschap de Oude Yevene. In de noordwesthoek is een veerverbinding over Coxysche Gat naar Zuidzande. Als dit gebied in de zeventiende eeuw wordt ingedijkt, verkrijgt de polder de naam de Veerhoekpolder. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) is de Veerhoekpolder droog gebleven, aangezien de polder beschermd wordt door de dijken van de oude haven van Oostburg.
Het archief bevat gegevens over een aantal gevoerde processen over het eigendom van gronden in de Austerlitzpolder. In 1797 bedijkte een zekere Jan Bruijnooge het zogenaamde derde gedeelte van het Oostburgsche kanaal met toestemming van de prefect van het Departement der Schelde. Men zuchte onder het juk van de Fransen: 'zoo begreep nogtans de vermelde Jan Bruynooge, in den tijd van Vrijheid, Gelijkheid en Broederschap onder vrije en gelijke menschen, onder broeders vooral, dat de leer van Sint Simon moest prevaleren'. Bruijnooge legde een zogenaamde beversingsdijk aan op de schorren van de Veerhoekpolder en liet tevens in het contract van de aannemer opnemen dat de benodigde grond kosteloos uit de 'voorgronden' van de Veerhoekpolder mocht worden gebruikt. In 1798 was de dijk gereed.
De zaak was ondertussen zo hoog opgelopen dat er een oplossing moest worden gezocht door de rechtbank. De bevoegde rechtbank nam echter geen beslissing en renvoyeerde de partijen.Verder in beroep gaan was voor de polder geen optie omdat de financiële middelen ontbraken en de zaak werd in der minne geschikt. Enige tijd bleef de zaak rustig totdat rond 1800 twee speculanten het eigendom van de schorren claimden: in 1802 de Compagnie Ottevaere, in 1805 de Compagnie Blemont en ook generaal Vandamme. Er ontbrande een strijd tussen de Compagnie Ottevaere en Vandamme. In 1805 verkreeg Vandamme de concessie tot bedijking van de schorren in het Zwin. De Veerhoekpolder kon niets anders dan toezien hoe de generaal met de bedijking van de Austerlitzpolder begon. Na het vertrek van de Fransen kwamen de gronden in het bezit van de Staat der Nederlanden en verkreeg Vandamme het vruchtgebruik voor de volgende 52 jaar. Het ontbrak de polder aan de financiële middelen om verder in beroep te gaan.
In de periode 1828-1830 begon de Henricuspolder een juridische strijd met de Staat de Nederlanden over het eigendom van de schorren die voor de zeedijk van de Henricuspolder lagen en werd in het gelijk gesteld.
Aangemoedigd door het succes van de Henricuspolder begon de Veerhoekpolder een proces. Bij vonnis van 17 februari 1838 werd de Veerhoekpolder echter in het ongelijk gesteld over het rechtmatig bezit van de schorren ten zuiden van de Veerhoekpolder; het ontbrak de polder volgens de rechtbank aan voldoende bewijs van eigendom. De weduwe Bruynooge werd nog opgeroepen als getuige, maar zonder resultaat. De polder ging in hoger beroep en bij vonnis van 26 januari 1841 werd het vonnis van de voormalige Rechtbank van Eerste Aanleg teniet gedaan en werden de appellanten als eigenaren van de gronden in de Austerlitzpolder erkend.
Na deze uitspraak verpachtte het bestuur van de Veerhoekpolder publiekelijk de gronden in de Austerlitzpolder aan J.F de Bleeker en J.F van Damme. Zij namen de gronden per 1 oktober 1841 in bezit: 'gemelde pachters opzegden j.l. in den nademiddag met hunne werklieden ter plaatse waar gemelde landen gelegen zijn, zijn gekomen getracht hebben de stijlen der barriere uittedelven en daarna hunne paarden over de slooten hebben doen springen, vervolgens den ploeg daarop gebragt en alzoo feitelijk de questieuse landen hebben in bezit genomen'. De erven Van Damme lieten dit niet op zich zitten en stapten naar de rechtbank. In 1842 kregen zij door de rechtbank het vruchtgebruik over de landen en de polder werd verplicht de pachters een schadeloosstelling te betalen. De polder ging nog in appèl, maar dit werd door de rechtbank nietig verklaard. Men sloot een overeenkomst met de pachters Bleeker en Van Damme. De pachters moesten het land ontruimen, deden afstand van de pacht en de polder moest de pachters een schadeloosstelling betalen en alle proceskosten vergoeden.
In 1848 richtte de Veerhoekpolder aan Gedeputeerde Staten van Zeeland en het Ministerie van Financiën een verzoek tot teruggave van de grondbelasting over de gronden in de Austerlitzpolder voor het jaar 1848 en ontheffing over 1849, omdat deze gronden in gebruik waren bij de erven Van Damme. Het verzoek wordt echter afgewezen, want de Veerhoekpolder was volgens Gedeputeerde Staten de rechtmatige eigenaar (inv.nrs 12-18, 22-23, 25, 27, 28, 239, 241 en inv.nr 5, 7 april 1846).
Uit de archiefstukken blijkt een vergaande samenwerkingsverband tussen de Veerhoekpolder, de Oude Havenpolder, de Stampershoekpolder, de Kleine Henricuspolder en de Snouck Hurgronjepolder (zie ook inv.nrs 5 en 247 van de Grote Henricuspolder). In de omlopers van de Grote Henricuspolder is ook kaartmateriaal van de Veerhoekpolder opgenomen. Het archief van de Grote Henricuspolder bevat overigens meer materiaal dat voor de Veerhoekpolder van belang is.
laatste wijziging 02-11-2021
254 beschreven archiefstukken
2 gedigitaliseerd
totaal 93 bestanden
Inventaris
laatste wijziging 02-11-2021
254 beschreven archiefstukken
2 gedigitaliseerd
totaal 93 bestanden
Kenmerken
Datering:
1618-1939
Andere namen:
Polder Veerhoek
Regio:
West Zeeuws-Vlaanderen
Vestigingsplaats:
Hoek, Terneuzen, Sluiskil
Openbaarheid:
Geen beperkingen
Toegankelijk:
Inventaris
Jaar bewerking:
2002
Titel publicatie:
M.J. Louisse, ‘Inventaris van het archief van de Veerhoekpolder, 1618-1939’, in: ‘[Gebundelde inventarissen van de archieven van de polders en waterschappen van het voormalige Waterschap Het Vrije van Sluis 1518-1977]’ (Terneuzen : Waterschap Zeeuws-Vlaanderen, 2005)
Inzage:
Studiezaal, in origineel
Raadpleegvestiging:
Terneuzen, Kennedylaan
Collectie:
Waterschap Scheldestromen
Categorie:
laatste wijziging 02-11-2021
254 beschreven archiefstukken
2 gedigitaliseerd
totaal 93 bestanden
