Mevrouw T. (Tiny) Mulder vertelt voor een schoolklas over de Tweede Wereldoorlog, aan de hand van het thema: Kiezen en delen.
Kiezen in de oorlog was lastig: blijf je bij gevaar zitten of ga je vluchten? En ben je bereid te delen als er weinig voedsel is?
Aan het begin van de oorlog was er niets te kiezen: Nederland werd bezet en de Duitsers maakten de dienst uit. Metalen voorwerpen, later ook fietsen, schepen en treinen werden in beslag genomen en gebruikt voor de wapenindustrie.
Ambtenaren moesten hun afkomst invullen op een formulier, daarna werden joodse mensen ontslagen. Alle joodse kinderen in Leeuwarden werden verplicht naar één joodse school te gaan, bij de Grote Kerk. Het was de bedoeling dat ze naar een werkkamp zouden gaan; eerst naar Westerbork, daarna naar Polen. Joden mochten geen winkel meer hebben, in het openbaar was het dragen van een jodenster verplicht.
Nederlanders kwamen tot het besef dat de maatregelen racistisch waren. Het verzet ging joodse mensen waarschuwen als er gevaar dreigde. Tiny werd gevraagd om mee te helpen zoeken naar onderduikadressen. Maar het opnemen van onderduikers was gevaarlijk voor gastgezinnen; bij ontdekking werden ook zij getransporteerd naar een kamp en ze verloren hun huis en inboedel. Geen gemakkelijke keuze dus…. Haar ouders in Drachten besloten wel een joods meisje op te nemen, Evelijn, kind van ouders met een winkel in Den Haag. Evelijn werd apart van haar ouders ondergebracht. Ze mochten niet elkaars onderduikadres weten. Evelijn is 2 jaar in Drachten gebleven en later herrenigd met haar ouders. Ze waren vervreemd van elkaar, veel familie had de oorlog niet overleefd.
Ook mannen van 18-40 jaar gingen onderduiken toen zij opgeroepen werden om in Duitse fabrieken te gaan werken.

Opname start met beelden uit zomer 1946 van de veerboot naar Ameland. Een groep vrouwen stapt uit de bus bij een vakantiehuis. Het gaat om gezinnen van omgekomen verzetsmensen uit de Tweede Wereldoorlog. Oud-verzetsmensen hebben de Duitse barakken in de duinen omgebouwd tot vakantiehuis.
De naam van het huis ‘De terrorist’ is een geuzennaam voor verzetsmensen in de oorlog. Het personeel bestond vooral uit oud-koeriersters. Directrice was Truus Kuipers, zij was actief in het verzet. Onder haar latere naam Angeniet Rijkeboer–Kuipers vertelt zij dat Piet Oberman en Bob Scheepstra met het idee kwamen de barakken om te bouwen. Burgemeester Walda kocht de barakken voor één gulden, het opknappen werd o.a. betaald met geld van oorlogsprofiteurs.
Veel beelden in en rond het vakantiehuis.
Vaste gast is Wil Smit met zoontje Anton. Haar man Petrus Keverkamp was kapper in Houtigehage. Hij werd in 1941 opgepakt voor zijn deelname aan verzetswerk, overgebracht naar het hoofdkwartier van de SD in Groningen en stierf later in concentratiekamp Mauthausen. Onder haar latere naam Wil de Vries–Smit (‘tante Max’) vertelt zij hoe zij pas in augustus 1945 bericht kreeg van het Rode Kruis dat haar man was omgekomen.
Groenteman Durk Dijkstra uit Tersoal verborg wapens voor het verzet. Kort voor de bevrijding werd hij opgepakt door de Grüne Polizei. In een interview vertelt mevrouw Freeke Dijkstra–Bouwman (‘tante Griet’) hoe Durk in het verzet kwam, zich bewust van de gevaren. Ze hadden afspraken gemaakt voor het geval Durk zou omkomen.
Beelden van een reünie van vrouwen op het strand van Ameland. Zij bezoeken het vakantiehuis en halen herinneringen op. Directrice Truus Kuipers vertelt dat zij de vrouwen, na aankomst, eerst hun verhaal liet doen. De vrouwen hebben elkaar goed kunnen helpen bij de verwerking.
Beelden van een groep vrouwen met kinderen in een kring, voor de ingang; rennende kinderen; vrouwen en kinderen spelend op het strand. Alles in een uitgelaten, vrolijke sfeer.

Mevrouw Trienke Friso vertelt over de joodse onderduikers in hun gezin.
Ze was 6 jaar toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Het gezin woonde in Wijnjeterp, nu Wijnjewoude. Naar school gaan was niet meer mogelijk omdat de Duitsers deze hadden bezet.
Omdat de Joden in Nederland gevaar liepen was haar beppe in Duurswoude bereid om een Jood uit Amsterdam bij haar te laten onderduiken. Maar toen het te spannend werd voor haar beppe, werd de onderduiker opgenomen in het gezin van Trienke. Haar vader verbood zijn kinderen te praten hierover buiten het gezin, anders zou hij de doodstraf kunnen krijgen. Alleen schoolmeester Geert, actief in het verzet, wist ervan. Als er kinderen kwamen spelen was het oppassen dat zij niets ontdekten.
De onderduiker was David Jacob Nether, maar ze noemden hem oom Herman. Hij sliep op de hooizolder, en kon ruim anderhalf jaar niet naar buiten. Door de afgelegen ligging van het boerderijtje is er nooit een huiszoeking geweest. De joodse Gerrit Verdoner, directeur van de Magneet fietsenfabriek in Weesp, kwam ook onderduiken bij het gezin. Maar door zijn loslippigheid moest hij het gezin weer verlaten. Daarna kwamen nog 2 joodse jongens, Theo en Jan. Na een schuilperiode in Amsterdam werden zij, samen met andere kinderen, heimelijk per schip vervoerd naar Gaasterland. De ouders van Trienke behandelden de joodse kinderen gelijk aan de eigen kinderen. David Nether werd een vaderfiguur voor Trienke, hij las voor en deed spelletjes met haar. Na de bevrijding bleek dat de familie van Theo de oorlog niet had overleefd. Hij wilde graag bij het gezin blijven maar de Joodse Voogdij stelde dat hij joods opgevoed moest worden door joodse mensen. Hij werd augustus 1945 opgenomen in een kindertehuis met 16 joodse jongens.

Op 6 april 2005 bezoeken drie Franse oud-para's Maurice Layral, Maurice Duno en Francis Roma Ooststellingwerf waar ze in 1945 meevochten.
1.Henk Harten en Jelle Mulder van het ontvangstcomité Appelscha verwelkomen de veteranen bij De Houten Klinte (gebouw Historische Vereniging Appelscha). Johan Oosterloo van de Vereniging overhandigt de sleutel van de tentoonstelling ‘Appelscha in de oorlogsjaren en de rol van de Franse para’s’ aan Duno. Hij houdt een toespraak over de gebeurtenissen van april 1945; de bevrijding van Ooststellingwerf door Fransen en Canadezen. Hij noemt o.a. de schuilplaats (hol) in het bos, de brug Stokersverlaat (waar de Duitsers een halt werd toegeroepen zodat de Canadezen de weg vrij hebben voor hun doortocht), de Joodse familie Lezer (die na 2,5 jaar onderduik werden bevrijd door de Fransen), het doden van twee vluchtende Nederlandse nazi’s. De Fransen sliepen op een boerderij. Johan overhandigt een foto van die boerderij. Johan is in beeld in gesprek met Hendrik Betten van ODRIE radio.
Foto's: de familie Lezer werd ondersteund door o.a. Lucas Klok, Jan Geertsma, Arend en Lammert Oosting, Van der Veen en de pastoor van Zorgvliet. Albert Oosting nam het initiatief voor de schuilhut en bracht met zijn zoon Arend vaak voedsel.
13.50 minuten
2.De Fransen bezoeken de brug Stokersverlaat. In Café Hulst is een kogelgat is te zien in een dressoir. Harm Hulst vertelt voor ODRIE radio hoe de Fransen, vanaf het dak van de graansilo van Mulder, de brug in de gaten hield. De Fransen worden nogmaals op het dak getakeld. Corrie de Haan-Yben laat een brief zien die Maurice Duno schreef aan haar overleden man, die bij de Ondergrondse zat.
12.30 minuten
3.Het gezelschap bezoekt het graf van Tjamme Rooks (begraafplaats Terwisscha). Hij bracht de para’s in veiligheid op zijn boerderij. Dit werd het hoofdkwartier van de Fransen. Na de bevrijding werden er Duitsers ondergebracht en tewerkgesteld.
2.19 minuten