Molenweg 169.

Oversticht 104

Officiële beschrijving van RTV Oost: "Als in 1830 België onafhankelijk wordt gaat ook de Vlaamse textielindustrie voor Nederland verloren. Koning Willem 1 beslist dat in Twente een nieuwe textielindustrie moet worden opgezet. Een belangrijke persoon daarbij wordt de Engelsman Thomas Ainsworth. In 1833 begint hij in Goor een weefschool, waar thuiswerkers leren omgaan met de snelspoel. Al gauw zijn duizenden mensen in de regio aan het werk als wever. Ainsworth zet een aantal bedrijven op in de buurt van de Eversberg, wat leidt tot de stichting van Nijverdal. In die plaats is men tot op heden trots op Ainsworth. De grote vraag blijft echter waar hij begraven ligt."

Oversticht 105

Officiële beschrijving van RTV Oost: "Aan het begin van de twintigste eeuw wordt op veel plaatsen smalspoor aangelegd, voor openbaar vervoer en als transportmiddel in de industrie. Tot 1964 lag in de omgeving van Rijssen een smalspoornet van zo?n 12 kilometer lengte. Het was aangelegd door de Rijssense steenfabrieken en diende om klei van de groeve naar de fabriek te vervoeren. Het Rijssense ?leemspoor? is tegenwoordig weer gedeeltelijk in gebruik."

Oversticht 106
Officiële beschrijving van RTV Oost: "Jarenlang was in Rijssen de productie van jute de belangrijkste tak van industrie. De grootste fabriek was die van de familie Ter Horst, waar jute zakken en tapijt werd geproduceerd. Het werken met jute was zwaar, maar bracht het Twentse plaatsje en haar inwoners ook welvaart. Niettemin waren er in de loop der tijd ook de nodige arbeidsconflicten. Het Oversticht blikt terug op de nu geheel verdwenen jute-industrie in Rijssen."

Oversticht 108/134 21/10/2003; hh 11/5/2004
Officiële beschrijving van RTV Oost: "Eeuwenlang was de Zuiderzee het werkterrein van duizenden vissers uit de plaatsen eromheen, onder meer uit Zwartsluis. Dagen-, soms wekenlang verbleven ze op het water, op zoek naar de grootste vis. De aanleg van de Afsluitdijk betekende het begin van het einde van de Zuiderzeevisserij. Zwarte Piet Moorman was een Zwartsluizer visser die niet wilde wijken voor de moderne tijden en tot 1960 aan het werk bleef op zijn 130 jaar oude visbotter ZS13. Over deze ZS13, een laatste relikwie uit lang vervlogen tijden en over het harde vissersleven van weleer gaat Het Oversticht van vanavond."

Oversticht 112

Officiële beschrijving van RTV Oost: "De speelgoedindustrie in Overijssel maakte na de tweede wereldoorlog een periode van grote groei door. Het houten speelgoed van SIO uit Vroomshoop en het mechanische speelgoed van Temsi uit Hengelo vonden gretig aftrek bij kinderen in heel Nederland. Ses in Enschede was succesvol met de productie van educatief speelgoed. Maar terwijl Sio en Temsi ten onder gingen houdt Ses zich tot op de dag van vandaag staande in een wereld vol concurrentie.

Oversticht 115

Officiële beschrijving van RTV Oost: "Hengelo staat internationaal bekend om haar hoogtechnologische industrie. Terwijl de rest van Twente bekend werd om haar textiel, vestigde Hengelo een reputatie als metaalstad. Uit die metaalindustrie groeiden internationaal vermaarde bedrijven als Heemaf en Hazemeijer. Het Oversticht is gewijd aan de onstuimige groei en uiteindelijke teloorgang van Heemaf, een afkorting voor Hengelosche Electrische en Mechanische Apparaten Fabriek.

Oversticht 88
Officiële beschrijving van RTV Oost: "Speelpoppen van het merk Wildebras zijn al jaren zeldzame en dus zeer gewilde verzamelobjecten. Ze worden al een kwart eeuw niet meer gemaakt. Tot 1976 kwam de Wildebraspop uit Steenwijk, maar een grote brand betekende het begin van het einde. De trots van Steenwijk is nu uitgespeeld in de poppenwereld. Het Oversticht blikt terug op het ontstaan van de fabriek, de poppenproductie en de keiharde speelgoedmarkt. "

Oversticht 1

Officiële beschrijving van RTV Oost: "Het ontstaan, bloei en de uiteindelijke ondergang van Burgers Fietsenfabriek in Deventer. Aan het einde van de 19e eeuw ontwikkelde de Deventer smid H. Burgers zijn eerste fiets waaruit een wereldberoemde fietsenfabriek ontstond. De fabriek bouwde overigens ook kwalitatief hoogstaande vleesmachines. In het programma komen oud-medewerkers van Burgers aan het woord op de plek waar ze vroeger aan het werk waren."

Oversticht 52
Officiële beschrijving van RTV Oost: "In het begin van de 20-ste eeuw kende Twente tientallen steenovens en steenfabriekjes. Van de meeste is niets overgebleven. Steenfabriek Werklust in Losser sloot anderhalf jaar geleden definitief haar deuren. De fabriek stond vlakbij een groeve waaruit de klei werd gewonnen. Jarenlang werd de klei met de schep uitgegraven en met paard en wagen vervoerd naar de fabriek. De baksteen uit de groeve was kleurrijk en daardoor populair. Geschiedkundige Adrie Roding vertelt over de historie van de steenfabriek die vanwege haar ringoven uniek in Europa was. Johan Eilers en Ge Zwijnenberg laten zien wat er moest gebeuren voordat de leem als bakstenen de fabriek verliet. Een film uit de jaren zeventig van de Historische Vereniging Losser en dia?s van Jan Poorthuis illustreren het productieproces."

Oversticht 72

Officiële beschrijving van RTV Oost: "De biermarkt wordt tegenwoordig gedomineerd door Grolsch, Heineken en Amstel. Het is echter nog niet zo lang geleden dat ons land nog tientallen brouwerijen telde. In Twente was vroeger Hengelo Bier populair. Het was een bedrijf dat generaties lang werd gerund door de brouwersfamilie Meyling. Maar de Hengelose brouwerij is al jaren niet meer in gebruik. Onkruid overwoekert de restanten van wat eens de trots was van bierdrinkend Twente. In 1979 vierde Hengelo Bier nog op trotse wijze het 100-jarig bestaan. Toch zagen velen binnen het bedrijf het einde toen al naderen. Voor een beursgang was de brouwerij te klein, dus bleef er geen andere mogelijkheid over dan de familiebrouwerij te verkopen aan Stella Artois. Deze grote brouwerij investeert aanvankelijk in een nieuwe bottellijn, en Aldi wordt een grote klant. Maar als die wegvalt is het spoedig gedaan met de Hengelose bierbrouwerij. 'Het Oversticht' besteedt aandacht aan het succes en de plotselinge ondergang van een trots familiebedrijf."

Oversticht 141
Officiële beschrijving van RTV Oost: "In 1885 begonnen Hendrik Kanis en zijn jonge compagnon Frans Gunnink in Kampen een grossierderij en kruidenierswinkel. Hun nazaten bouwden de zaak uit tot de gerenommeerde Stoomkoffiebranderij en Theehandel Kanis en Gunnink. Maar evenals de sigarenindustrie verdween uiteindelijk ook de koffie uit Kampen. In 2001 sloot hofleverancier Kanis en Gunnink definitief de deuren. Het Oversticht blikt vanavond terug."

Oversticht 11

Officiële beschrijving van RTV Oost: "Elke stad of dorp kende vroeger een eigen melkfabriek of coöperatie. Met de opkomst van de zuivelgiganten zijn ze eigenlijk vrijwel allemaal verdwenen. Met als voorbeeld de Lonneker Melkinrichting, die bestaan heeft van eind 19de eeuw tot midden jaren 80 vorige eeuw staat het Oversticht stil bij de geschiedenis van die kleine fabriekjes. We zien en horen voormalige werknemers in Lonneker."



Aanvullende beschrijving: Programma over de opkomst van de melkindustrie, de kleine melkfabrieken en de melkventers.

Gesprekken met Albert Brouwer, oud-werknemer Lonneker Melkinrichting en Joop Karselius, oud-venter.

Oude filmbeelden uit de melkfabriek van de Lonneker Melkinrichting in Enschede en van venters. Tevens een oud reclamefilmpje van Dutchie de melkventer. Verder beelden van de in 1996 gesloten fabriek in Enschede.

Oversticht 17 / 46 hh 5/12/2001

Officiële beschrijving van RTV Oost: "In de jaren vijftig waren ze in elke grotere plaats te vinden: de gasfabrieken met hun opvallende gashouders en hun typische geur van kolen en teer. Vrijwel heel Nederland kookte in de naoorlogse jaren op stads- of lichtgas. En in veel plaatsen waren de straten verlicht met het sfeervolle schijnsel van de gaslampen. Dat is nu allemaal verleden tijd. Rond 1960 kwam het aardgas in gebruik, en binnen enkele jaren werden alle gasfabrieken gesloten. Vrijwel alles wat herinnerde aan de gasfabrieken is inmiddels gesloopt. Het enige dat overbleef zijn een groot aantal zwaar vervuilde fabrieksterreinen. ?Het Oversticht? besteedt vandaag aandacht aan de opkomst en ondergang van de gasindustrie."

Oversticht 18

Officiële beschrijving van RTV Oost: "Vandaag besteedt 'Het Oversticht' aandacht aan de opkomst, bloei en ondergang van de Kamper Tabaksindustrie. Begin 19e eeuw begon de productie van sigaren in Kampen op gang te komen. Rond 1880, het hoogtepunt van de bloei in de Kamper sigarenindustrie, produceerden zo'n 1400 sigarenmakers 1,5 miljoen sigaren per week. Een gigantische productie, zeker als je bedenkt dat alles in die dagen nog handwerk was. Tegenwoordig telt Kampen nog maar één sigarenfabriek: de Olifant. Aan de overkant van de IJssel, in Grafhorst, bevindt zich ook nog een bedrijfje dat sigaren produceert. Het Oversticht ging op zoek naar overblijfselen van de glorietijd van de Kamper sigaar, toen zo'n 40 procent van de beroepsbevolking in de tabaksindustrie werkzaam was."

Oversticht 35

Officiële beschrijving van RTV Oost: "Opkomst en ondergang van de Bornse textielgigant Spanjaard. Rond 1800 vestigde de Joodse voddenhandelaar Salomon Jacob zich in Borne. Hij nam de familienaam Spanjaard aan en werd als fabriqueur een vermogend man. Spanjaard concentreerde zich vanaf 1865 op de fabrieksmatige productie van textiel. Rond de eeuwwisseling werkte éénderde van de totale beroepsbevolking van Borne bij Spanjaard. De textielfabriek werd een begrip in Borne: de fluit van Spanjaard regeerde het dorp. In de jaren zestig werd Spanjaard overgenomen door het Almelose bedrijf Nijverdal ten Cate, wat het begin van het einde voor de fabriek inluidde. Het duurde echter nog tot 1986 voordat het hele complex werd gesloopt. Henk ten Thije (voorlichter), Hennie Aversch (fijnspinnerij), Aaltje Weghs-Krikke (spoelerij) en oud-burgemeester Bevers vertellen over het werken bij Spanjaard en de teloorgang van de fabriek."

Aanvullende informatie: Salomon Jacob Spanjaard (Bodendorf, 13 december 1783 - Borne, 22 april 1861); N.V. Stoomspinnerijen en Weverijen S.J. Spanjaard.

Begonnen als voddenhandelaar in Zwolle, rondtrekkend door Overijssel met stoffen en garen, trouwde hij in Borne en organiseerde S.J. Spanjaard zijn handel zo dat hij bedrijfsmatig kon gaan werken. In 1865 openden zijn zoons een stoomfabriek. Er waren toen al 180 arbeiders in dienst. In dat jaar werd ook de spoorlijn Almelo-Salsbergen aangelegd. Uitbetaling geschiedde aanvankelijk o.a. in waardebonnen. Begin 20ste eeuw werkten er ca. 800 mensen voor Spanjaard. Het was gebruikelijk dat Spanjaard de hele familie claimde om voor hen te werken om zo verzekerd te zijn van arbeidskrachten. Het leven van de arbeiders en in het dorp werd in sterke mate bepaald door Spanjaard. Zo was er een bibliotheek en een badhuis (waarvan ook beelden) van Spanjaard. Spanjaard zorgde voor de muziekvereniging en betaalde de oranjefeesten. Ook zorgde hij ervoor dat ziekelijke kinderen naar een

Oversticht 39
Officiële beschrijving van RTV Oost: "Bentheimer zandsteen. Niet alleen in Overijssel maar ook in talrijke andere plaatsen in Nederland zijn historische gebouwen gebouwd met het zandsteen uit de groeven bij Bad Bentheim, vlak over de grens bij Oldenzaal. Reeds in de middeleeuwen werd de zandsteen door Zwolse handelslieden exclusief voor Nederland geïmporteerd. Het Paleis op de Dam in Amsterdam, de Waag in Deventer, de Plechelmuskerk in Oldenzaal, overal werd gebouwd met de zachte zandsteen uit de Duitse grensplaats. Via het riviertje De Vecht, en later per vrachtwagen en spoor, werden de uit de rotsen gehouwen stenen naar Zwolle geëxporteerd. Een consortium van Nederlandse zakenlieden bepaalde lange tijd de inkomsten van de Bentheimer steenhouwerbedrijven en hun arbeiders. Veel Duitse steenhouwers vestigden zich in Nederland, om daar met hun specialisme aan de vraag van de bouwheren te voldoen. Tot op de dag van vandaag wordt in een groeve bij Bad Bentheim de zandsteen ontgonnen. ?Het Oversticht? besteedt vandaag aandacht aan de handelsgeest van de Overijsselse handelaren en het belang van de steenhouwerijen voor de Duitse grensstreek nabij Oldenzaal."
Aanvullende informatie: Al vanaf de 12de eeuw is het gebruik van Bentheimer zandsteen bekend. Voor veel kerken, overheidsgebouwen, beelden en doopvonten en ook wel voor huizenbouw in heel Nederland en Noord- Duitsland is het gebruikt. Het was de enige natuursteen in Noord-Nederland. Op een gegeven moment pacht een koopman uit Zwolle de zandsteengroeven van de graaf van Bentheim waardoor het gebruik in Nederland een impuls kreeg. Later werd dit overgenomen door Amsterdamse kooplieden, waardoor ook het gebruik in het westen toenam. Beelden uit het NCRV-programma Kerkepad uit 1983 van de Simon en Judaskerk in Ootmarsum, bebouwd van Bentheimer zandsteen. Uitleg over de manier van steenwinning. In de groeven werkten 150 tot 200 mensen. Maar het bracht meer werkgelgenheid voor vervoer en verwerking.

Oversticht 31

Officiële beschrijving van RTV Oost: "De kalkovens in Dedemsvaart. Het branden van schelpen om zo metselkalk te verkrijgen begon al in de middeleeuwen. Tot de jaren zestig gebeurde dat in ovens, zoals we die nu nog zien in Dedemsvaart. In het Oversticht komen o.a. Johan Peters, oud-directeur van de DeBoKa (Dedemsvaartse Bouwmaterialen en Kalkbranderij) en kalkovens-deskundige Helmut Rijnhart aan het woord."

Aanvullende informatie: Op het kalkoventerrein staan drie gerestaureerde kalkovens. Met schepen over de Dedemsvaart werden schelpen aangeleverd die in de kalkovens gebrand tot ongebluste kalk, schelpkalk o.a. gebruikt als bindmiddel in de bouw. Streekmuseum De Kalkovens, Oude Zuidwolderstraat 13, Dedemsvaart.

De kalkindustie in Dedemsvaart ontstond rond 1820. Hun aanwezigheid is te danken aan het feit dat er turf als brandstof aanwezig was. Na de demping van de Dedemsvaart verdween ook de kalkindustrie. Beelden van de kalkovens in Dedemsvaart en het productieproces uit een film in opdracht van het Zuiderzeemuseum gemaakt in de kalkindustrie in Hasselt.