Uw zoekacties: Zoeken in Bestanden

Zoeken in Bestanden ( Het Utrechts Archief )

In deze index doorzoekt u bestanden van archiefstukken die door middel van OCR technieken of het toevoegen van transcripties inhoudelijk doorzoekbaar zijn.

beacon
29  zoekresultaten
sorteren op:
 
 
 
 
Oud-Utrecht Verzameling Oud Utrecht
Erfgoedstuk
Scan bij een inventarisnummer
2013 Tijdschrift 2013.
Titel:
Tijdschrift 2013
Brontype:
Jaargang
Jaar van uitgave:
2013
Ga naar dit stuk:
Tijdschrift 2013.
Pagina:
130
Volgnummer:
130 van 192
het Apollo-theater. Hij kon niet meer stuk in Stad. En zo is er sprake van een bijna continue stroom van optredens van Grapendaal tot aan 1923.
Voor zijn repertoire putte Grapendaal in zijn begintijd vooral uit twee bronnen: Abraham de Winter en Eliza Lau- rillard, beiden in hun tijd befaamde auteurs van voordracht- teksten. Met de Bredanaar De Winter (1841-1920) begon de moderne kleinkunst en hij was bovendien de eerste die vanaf het podium met de politiek spotte - een Wim Kan avant la lettre.? Tot 1912 gebruikte Grapendaal teksten van hem als ‘Een slachtoffer der wetenschap’, ‘sport, kunst en wetenschap ‘, ‘De schoolmeester van Bawel’, het straatlied ‘Dokter C.K.’, ‘Driekske de Schareslieper’, ‘Apen’ (waarin hij allerlei apen opsomt onder verwijzing naar Darwins evo- lutietheorie) en ‘Onbeschaafde negers’ (een kritiek op het neerkijken op Afrikanen). Werk van dichter-dominee Lauril- lard (1830-1908) bracht hij alleen in de eerste paar jaar: ‘Op en achter het tooneel’ en ‘Een vers dat als een nachtkaars uitgaat’ uit de bundel Ernstig en Jos.
En zo stond Grapendaal op de 29e januari 1923 in K&W, waar hij eerder onder eigen naam als humorist had opge- treden. Documenten die duidelijk maken hoe en wanneer hij betrokken raakte bij de befaamde Utrechtse Dada-soirée zijn tot nu toe niet teruggevonden. Ongetwijfeld kenden met name de journalisten Schilp en Vos hem van zijn vele optredens in Utrecht.
Dorpstraat ca. 1925, in de inzet het echtpaar Grapendaal dat op de
De kranten deden in de dagen daarna verslag van Grapen- daals ongewone verschijning.9 Ongetwijfeld wachtte hij, ‘met hooge zijden op en in rokcostuum’ of smoking en met ‘witte garen handschoenen’, in een van de ruimtes rond de grote zaal op een teken om de zaal te betreden. Vlak voor de pauze werd Grapendaal onder luid geschreeuw van het publiek het podium op geloodst, vergezeld van de reeds vermelde 'versierde’ kapstok. In zijn hand hield hij ver- moedelijk een dik boek (een bijbel?). Het viertal had hem instructies meegegeven: ‘hij moest zich door niets laten afschrikken of afleiden; aan welk programmanummer men ook bezig was, hij moest onderbreken, zijn eigenaardige lauwer neerplanten en “unverfroren” zijn tekst afdraaien.’ Grapendaal ging zitten, uitte enige kreten, wees daarbij naar Schwitters en las de meegegeven tekst voor. Schwit- ters was eerst verbluft - hij verstond het Nederlands niet - maar had er al gauw schik in en ‘doet mee’, Van Doesburg ‘blijkt de situatie niet goed te begrijpen en lijkt den voor- lezer te verzoeken heen te gaan. Maar toen Grapendaal klaar was en alweer verdwenen, gaf hij zich gewonnen en zei dat ‘Utrecht de eerste plaats is, waar het publiek zelf Dada maakt’. Hij wilde ‘nu het werk aan het publiek over- laten’ en met zijn twee collega’s verder ‘toeschouwers’ zijn. Er gebeurde echter niets meer, het ‘huldeblijk’ was immers gepresenteerd.
Gevonden alinea's: 5
Organisatie: Het Utrechts Archief
laatste wijziging 19-03-2024
 totaal 1 bestand
 
 
 
 
 
Oud-Utrecht Verzameling Oud Utrecht
Erfgoedstuk
Scan bij een inventarisnummer
2013 Tijdschrift 2013.
Titel:
Tijdschrift 2013
Brontype:
Jaargang
Jaar van uitgave:
2013
Ga naar dit stuk:
Tijdschrift 2013.
Pagina:
129
Volgnummer:
129 van 192
Alle krantenberichten over Grapendaals activiteiten sinds 1896 overziend, valt op dat zijn podiumoptredens qua aan- tal en frequentie die op schaats of fiets al spoedig danig overvleugelden. Grapendaal trad op voor een bonte verza- meling van sport-, culturele en ideële verenigingen in cafés, gymnastieklokalen, sociëteiten, vakbondszalen, concertge- bouwen en patronaatsgebouwen. Tot de opdrachtgevers tot aan zijn Dada-optreden hoorden zijn eigen club ‘De Zwa- luw’, de Utrechtse Wielrijdersclub ‘De Arend’, de Utrecht- sche Gymnastiek Vereeniging ‘Door Oefening Ontwikkeling’, verschillende amateurtoneelgezelschappen, de Vereeni- ging ‘De Dageraad’- die bevorderde ‘het vrije, onafhanke- lijke denken tot zedelijke en verstandelijke ontwikkeling van den Mensch’ - de Nederlandsche Bond van Boekverkoopers- bedienden, de Vereeniging van Stadstimmerlieden en hob- byclubs als de Pluimveevereeniging ‘Elinkwijk’. In Jutphaas zelf werd hij geëngageerd door de Wilhelminabond en het fanfarecorps ‘Cornelis Galesloot’. Maar ook in Hilversum, Maarssen, De Meern, Amersfoort, Soest, Houten en hele- maal in Kaatsheuvel wilden ze hem zien en horen.
De ‘bekende leuke Hollandsche coupletzanger’, de ‘Holland- sche Karakterkomiek’, de ‘Hollandsche humorist’ ontving vele loftuitingen in de pers: ‘de rechte man om je te doen lachen, of je wil of niet’. En ook ook het katholieke volksdeel was ingenomen met hem: ‘Ons volk in zijn geheel is wars van schunnigheden, waarmee nog altijd een bedenkelijk soort van humoristen in café’s en ook duurdere en dáárom deftigen gelegenheden, fijne Dames en Heeren moeten dienen! Maar Grapendaal en Co. zijn met hunne komische, humoristische voordrachten beslist voor katholieke ver- eenigingen aan te bevelen.’
Van groot belang voor de bekendheid en het succes van artiesten als Grapendaal en dús voor dit soort uitko-
De rechter van de twee huizen was dat van Grapendaal (staat er nog),
pen waren de voordrachtwedstrijden - wat zijn repertoire betreft de afdeling ‘luim’ - overal in den lande. Al sinds 1897 - toen hij bij de Koninklijke Harmonie ‘Apollo’s Lust’ in Eind- hoven de tweede prijs behaalde - nam hij daaraan deel. Een wedstrijd in 1910 betekende zijn doorbraak. Er bestaat een foto van hem, waarop hij te zien is behangen met vele metalen lauwerkransjes en medailles en met een sjerp waarop ‘Kampioen van Nederland'’. Die sjerp met het jaar- tal 1910 is bewaard gebleven. In dit jaar nam hij begin okto- ber deel aan een nationale wedstrijd bij de Rotterdamse toneelvereniging ‘Thalia I! en sleepte hier in eerste instan- tie in de afdeling komische soli de 1e prijs b in de wacht. Daarna volgde de kampioensstrijd, waarbij Grapendaal won.6 De basis voor een glanzende carrière was gelegd.
Gevonden alinea's: 5
Organisatie: Het Utrechts Archief
laatste wijziging 19-03-2024
 totaal 1 bestand
 
 
 
 
 
Oud-Utrecht Verzameling Oud Utrecht
Erfgoedstuk
Scan bij een inventarisnummer
2013 Tijdschrift 2013.
Titel:
Tijdschrift 2013
Brontype:
Jaargang
Jaar van uitgave:
2013
Ga naar dit stuk:
Tijdschrift 2013.
Pagina:
128
Volgnummer:
128 van 192
Grapendaal als brugwachter.
O ARCHIEFJAN WILLEM GRAPENDAAL
Het was mede dankzij de wielrijdersclub dat hij een derde talent bij zichzelf ontdekte: dat van humorist op ‘bruilof- ten en partijen’. Een voordracht op een feestavondje van de fietsclub viel kennelijk zo in de smaak, dat hij daarmee ver- der zou gaan.5 De eerste in een krant teruggevonden aan- kondiging geldt een feestavond van de Volksbond, afd. Utrecht, in de grote zaal van Tivoli in december 1895: ‘Door den Heer Grapendaal worden welwillend voordrachten ten beste gegeven.' Kort daarna, in maart 1896, trad hij op voor de Utrechtsche Wielrijders-Sociëteit: ‘In zijne voordrachten [..] was het komische element ruimschoots vertegenwoor- digd. Eind dat jaar verscheen hij weer op het podium voor zijn eigen club, nu met enkele collega's, ‘waarlijk met zulk een stel komieken kan men het best stellen’.
JOH. GRAPENDAAL,
ken. De zaak verhuisde eind 1897 naar Zadelstraat 21, terwijl Grapendaal en zijn vrouw tot midden 1899 op verschillende adressen gewoond hebben.
OH GRAPENDAAL.
Gevonden alinea's: 6
Organisatie: Het Utrechts Archief
laatste wijziging 19-03-2024
 totaal 1 bestand
 
 
 
 
 
Oud-Utrecht Verzameling Oud Utrecht
Erfgoedstuk
Scan bij een inventarisnummer
2013 Tijdschrift 2013.
Titel:
Tijdschrift 2013
Brontype:
Jaargang
Jaar van uitgave:
2013
Ga naar dit stuk:
Tijdschrift 2013.
Pagina:
127
Volgnummer:
127 van 192
Volgens één bron zou het een ‘bruiloftsconferencier uit Jutphaas’ geweest zijn. Dat summier houvast leverde na naarstig speurwerk slechts één kandidaat op: een zekere Johan Grapendaal uit die plaats. Er is weliswaar geen enkel concreet en ondubbelzinnig bewijs dat Grapendaal de humorist van die avond was, maar alles wijst wel in die richting. Een sterke aanwijzing is dat volgens een chroni- queur zijn naam in die jaren ‘menigmaal op de feestpro- gramma's prijkte’ en dat hij ‘bij het Utrechtse uitgaande publiek zeer geliefd was.’3
Johan Grapendaal werd op 3 februari 1866 geboren in Wijk aan Zee, vermoedelijk als zoon van W. Grapendaal,
J. GRAPENDAAL, Depot „Simplex“, Lijnmarkt 14, wenscht zijn ecliëntèle en vrienden veel heil.
In 1891 verhuisden de Grapendaals naar de Utrechtse gemeente Oudenrijn waar hij werkte als koetsier. Naast schaatsen werd fietsen een nieuwe hobby. Hij deed met wisselend succes mee aan wielerwedstrijden en was vanaf eind 1893 enkele jaren lang voorzitter van de Utrechtsche Wielrijders Club ‘De Zwaluw!. In mei 1895 ver- huisde Grapendaal naar Lijnmarkt 14 in Utrecht, schuin tegenover de Boterstraat. Het is niet duidelijk of hij toen nog werkte als koetsier.
Gevonden alinea's: 4
Organisatie: Het Utrechts Archief
laatste wijziging 19-03-2024
 totaal 1 bestand