Deze sluis vormt de verbinding tussen de waterwegen in de huidige Vinkeveense Plassen (de vroegere Proosdijlanden) en de Winkel. De negentiende-eeuwse schutsluis naar een zijde speelde een belangrijke rol in het scheepvaartverkeer en de afvoer van turf uit de Vinkeveense Plassen.

De Groote Zeesluis is in functie sinds 1673-1674. Deze sluis had meerdere doelen. Het schutten van schepen van de Vecht naar de Zuiderzee (later IJmeer), het keren van de water, en het voor militaire doeleinden inlaten van water als onderdeel van de waterlinie om zo onder andere Amsterdam te beschermen. Tijdens de inval van Franse troepen in 1672 werd de Vecht in Muiden afgedamd om het achterland onder water te zetten. Het jaar erna werd begonnen met de bouw van de nieuwe zeesluis. Voorafgaand aan de bouw van de Groote Zeesluis te Muiden lag er zuidelijker in de Vecht bij Hinderdam een zeesluis. De bouw van de sluis in Muiden betekende dat de Vechtdijken in veel mindere mate bedreigd konden worden door hoog water uit de Zuiderzee.
Het sluizencomplex bestaat uit drie kolken. De oostelijke kolk is een schutsluis naar twee zijden (KSL00104), de middenkolk is een schutsluis naar één zijde (KSL00050) en de westkolk is een uitwateringssluis of spuisluis (KSL00199). Het complex werd aangepast in 1854 en 1870 en gerestaureerd in 1976 en 2004/2005.