Uw zoekacties: Tijdschrift 2023.
titel ( Het Utrechts Archief )

Veel archieven hebben ook een bibliotheekcollectie. Dit is zeer divers van aard, denk bijvoorbeeld aan informatieve boeken over de regio, tijdschriften van een vereniging, programmaboekjes van verkiezingen, artikelen uit kranten en tijdschriften.

beacon
 
 
Oud-Utrecht Verzameling Oud Utrecht
Inventaris
50119 Oud-Utrecht : tijdschrift voor geschiedenis van de stad en provincie Utrecht; - Utrecht : Vereniging Oud Utrecht, 1998- . - : 28 cm. - Verschijnt zes maal per jaar. - Voortzetting van: Oud-Utrecht : tweemaandelijks tijdschrift, PK: STUDIEZAAL: NUM 31-1
Bezit: 71 (1998)-
; PK: UAT 133
Bezit: 71 (1998)-
; PK: VV1997-111
Bezit: 71 (1998) - 87 (2014)
Jaargang
2023 Tijdschrift 2023.
Titel:
Tijdschrift 2023
Jaar van uitgave:
2023
Ga naar dit stuk:
Tijdschrift 2023.
Is onderdeel van:
Bevat:
 
Jacob Olie Jr., een beminnelijke alleskunner : pionier van de kleurenfotografie in Utrecht; / Jantine Bloemhof. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 1 (febr. 2023), p. 4-9. - ill. . - Met bronnen en lit. opg. De eerste autochromes (vroege kleurenfoto's op glasplaat) die in de stad Utrecht gemaakt zijn, dateren uit de periode 1909-1932. De fotograaf was de scheikundige Jacob Olie Jr. (1879-1955), van oorsprong een Amsterdammer. Hij kwam in 1909 aan het Wilhelminapark wonen. De autochromes geven een uniek beeld van het huiselijk leven daar en van Utrecht en Nederland in het eerste kwart van de vorige eeuw.
 
'Altijd een volle zaal' : het Volksconcert en Utrecht; / Lutgard Mutsaers. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 1 (febr. 2023), p. 10-11. - ill. . - Met bronnen en lit. opg. In de receptiegeschiedenis van de klassieke muziek neemt het Volksconcert een aparte plaats in. Volksconcerten brachten de lagere klassen goedkoop in aanraking met hoge muziekcultuur. Het publiek zat letterlijk en figuurlijk voor een dubbeltje op de eerste rang. In 1863 adopteerde Utrecht de formule.
 
Een oriëntalist in Utrecht : Willem de Famars Testas (1834-1896); / Arjan den Boer. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 1 (febr. 2023), p. 16-21. - ill. . - Met bronnen en lit. opg. Willem de Famars Testas (1834-1896) wordt beschouwd als de vroegste Nederlandse vertegenwoordiger van het oriëntalisme, de romantische verbeelding van het Oosten in de westerse schilderkunst. Minder bekend is dat de geboren en getogen Utrechter ook graag honden en paarden schilderde. Hij legde ruiters en wedrennen vast aan de Maliebaan en was zeer actief bij het Genootschap Kunstliefde.
 
Een rebelse vrede : de Pacificatie van Gent in Utrecht, 1576-1581; / Damien Mc Cann. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 1 (febr. 2023), p. 22-26. - ill. . - Met bronnen en lit. opg. De Pacificatie van Gent (1576) betekende voor Utrecht een kentering in politiek en religieus opzicht. Het verdrag markeerde de Utrechtse deelname aan de Opstand en het begin van de Reformatie. Er ontstonden echter verschillende interpretaties van de betekenis van van het verdrag voor de godsdienstvrijheid. De lokale toepassing van de Pacificatie diende uiteindelijk als wapen om katholieken uit te sluiten en steun voor de Opstand af te dwingen.
 
De Raadskelder en Dietsche Taveerne in en rond de Tweede Wereldoorlog; / Arjan den Boer, Jim Terlingen. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 2 (april 2023), p. 4-9. - ill. . - Met bronnen en lit. opg. In 1946 werd horecaman Cornelis Vriens gearresteerd wegens collaboratie. Zijn café-restaurants onder het stadhuis aan het Oudkerkhof waren tijdens de bezetting levendige trefpunten geweest voor NSB-ers, WA-mannen, SS'ers, SD'ers en Wehrmachtsoldaten. Vriens had er goed aan verdiend, maar er waren ook getuigenissen dat hij informatie doorspeelde aan het verzet. Waarom hadden fascisten zich eigenlijk zo thuis gevoeld in de Raadskelder en de Dietsche Taveerne?
 
Pieter Geyl (1887-1966) : de kernthema's van een strijdbare historicus; / Ton H.M. van Schaik. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 2 (april 2023), p. 10-14. - ill. . - Met noten Pieter Geyl (1887-1966), hoogleraar Nieuwe Geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Utrecht, was geen historicus in een ivoren toren, maar een die zich mengde in de discussies van zijn tijd. Geschiedenis en politiek hadden elkaar iets te bieden, vond hij. De eenheid van de 'Nederlandse Stam', de aanvaringen tussen Orangisten en Staatsgezinden en de overmoed van historische systeembouwers als Jan Romein en Arnold Toynbee waren de drie grote thema's waarover hij zich met verve liet horen.
 
Leidsche Rijn, de groeipijnen voorbij; / Gerda Oskam. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 2 (april 2023), p. 15-19. - ill. . - Met bronnen Het is 25 jaar geleden dat de bewoners van het eerste opgeleverde huis in Leidsche Rijn, aan het Klifrakplantsoen in Langerak, de sleutel overhandigd kregen. Kort daarna werden de eerste huizen in Veldhuizen opgeleverd door de toenmalige gemeente Vleuten-De Meern. In dat jaar 1998 woonden er ten westen van het Amsterdam-Rijnkanaal iets meer dan 20.000 mensen. Anno 2023 zal het aantal inwoners de 100.000 bereiken. Het Masterplan Leidsche Rijn is daarmee een echt 'Deltaplan wonen' gebleken.
 
De Vechtstreek als frontgebied tijdens het Rampjaar; / Floortje Tuinstra. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 2 (april 2023), p. 20-22. - ill. Hat afgelopen jaar is landelijk en ook in Utrecht het Rampjaar 1672-1673 uitgebreid herdacht. Het gedenkjaar vormde aanleiding voor het uitbrengen van een aantal boeken, waaronder 'Soldaten in de Vechtstreek 1672-1673. Sporen van het Rampjaar in het archief' van Wouter van Dijk en 'Een ramp voor de Vechtstreek 1672-1673' van Daan Wolfert. Een boekbespreking van beide boeken.
 
Kanalen van Drusus in de Vecht?; / Kim Cohen. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 2 (april 2023), p. 23-25. - ill. Dankzij klassieke teksten weten we van Romeinse waterwerken in de Rijndelta die werden aangelegd onder leiding van generaal Drusus, de adoptiefzoon van keizer Augustus. In 'Tussen de Dam van Drusus en de Zuilen van Hercules' presenteert Jan Verhagen de resultaten van zijn onderzoek naar deze dammen en kanalen, op het snijvlak van archeologie en bodemkunde. Aan de hand van oude en nieuwe gegevens concludeert hij dat de Vecht tussen Overmeer en Nigtevegt de meest waarschijnlijke locatie is voor het Kanaal van Drusus. Houdt zijn stelling stand? Een boekbespreking.
 
'Onder hen meen ik U te mogen rekenen' : inleiding: de leden van het eerste uur; / Bettina van Santen. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 4-7. - ill. . - Met bronnen 'De geschiedenis van Utrecht te beoefenen en de kennis daarvan in brede zin verspreiden' was de doelstelling van de in 1923 opgerichte vereniging Oud-Utrecht. Juist vanwege de wens tot 'brede verspreiding' was volgens de initiatiefnemers een groot aantal leden nodig uit brede lagen van de bevolking, binnen en buiten Utrecht. Vanaf het beging deed men dan ook veel aan ledenwerving. Welke middelen zette de vereniging daarbij in en hoe breed was eigenlijk de groep van geïnteresseerde Utrechters die in de eerste jaren lid werden?
meer
 
Tussen Oud-Utrecht en de modernisering van de stad; / Maarten Brinkman. - In:"[ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 8-11. - ill. . - Met bronnen en lit. opg. Burgemeester Joachimus Pieter Fockema Andreae (1879-1949) kan worden beschouwd als de stichter van de vereniging Oud-Utrecht. Begin 1923 nodigde hij een aantal historisch geïnteresseerde stadgenoten uit voor een bijeenkomst. Dit initiatief zou op 12 februari leiden tot de oprichting van de vereniging Oud-Utrecht, waarvan Fockema Andreae tot aan zijn overlijden erevoorzitter zou zijn. Hij zette zich in voor het behoud van Utrechts erfgoed, maar evenzeer voor de ontwikkeling van Utrecht tot moderne stad. 'Het bestaande stedenschoon zorgvuldig behouden en daarnaast nieuw stedenschoon scheppen', was zijn devies.
 
Froukje van der Meulen, bestuurslid en erfgoedspecialist; / Arjan den Boer. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 12. - ill. Kennismaking met Froukje van de Meulen (1985), conservator van Paushuize, project-coördinator bij het Rijksmuseum, vrijwilliger bij de Open Monumentendag en sinds een paar jaar bestuurslid van Oud-Utrecht.
 
Fotografisch chroniqueur en vermaard verzamelaar : Johannes Anthonius Moesman (1859-1937); / Roman Koot. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 13-16. - ill. . - Met noten 'De vereeniging "Oud-Utrecht" heeft één harer merkwaardigste leden verloren', zo opende het in memoriam dat G.A. Evers schreef in het Maandblad Oud-Utrecht van januari 1937. Om daarna te memoreren dat Joh. A. Moesman een lid was van het eerste uur, een zeer geregelde bezoeker was van de bijeenkomsten en 'de meest trouwe deelnemer aan hare rondgangen en tochten'. En nooit deed de vereniging tevergeefs een beroep op Moesman om uit zijn rijke collecties materiaal te beschikking te stellen.
 
Bram van der Wees, stadsuitgever en (geen) klokkenluider; / Joyce Pennings. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 17. - ill. Kennismaking met Bram van der Wees (1953). In ruim dertig jaar verzorgde hij onder meer 66 publicaties over Utrecht bij zijn uitgeverij De Plantage. Daarnaast is hij penningmeester bij het Utrechts Klokkenluidersgilde en hoofdredacteur van het klokkenluidersblad Luid en Duidelijk. Sinds 1992 is hij lid van De Constructieve die met allerhande initiatieven van Utrecht een 'plezantere stad' wil maken.
 
Dienaar van Mercurius en Kleio : Willem Graadt van Roggen (1879-1945); / Ton H.M. van Schaik. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 18-20. - ill. . - Met lit. opg. Willem Graadt van Roggen (1879-1945) was grondlegger en jarenlang secretaris-generaal van de Jaarbeurs. Maar zijn hart lag bij de literatuur en lokale geschiedschrijving. Als bestuurslid van het eerste uur behoorde hij tot de oprichtersvan de Vereniging Oud-Utrecht. Zijn vele publicaties in het Jaarboekje getuigen van een bijzondere belangstelling voor het Utrechtse marktwezen en voor de literaire banden met Duitsland.
 
Ton van Schaik, kritisch katholiek kerkhistoricus; / Elisabeth de Ligt. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 21. - ill. Gesprek met Ton H.M. van Schaik (1941), kerkhistoricus, die zich o.a. heeft verdiept in de incubatie van het Utrechtse schisma van 1723, waaruit de Oud-katholieke kerk is voortgekomen.
 
Driemaal Domstad, oud en nieuw : Ina Boudier-Bakker (1875-1966); / Gé Vaartjes. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 22-25. - ill. . - Met bronnen en lit.opg. De Amsterdamse schrijfster Ina Boudier-Bakker heeft in haar lange leven drie periodes in Utrecht gewoond, een halve eeuw in totaal. In haar werk heeft de Domstad niet veel sporen nagelaten, slechts enkele keren liet ze zich uit over 'Utrechts verleden en heden beide'. Een portret van de schrijfster.
 
Tolien Wilmer, liefhebber van historisch groen; / Marion van Oudheusden. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 26. - ill. Gesprek met Tolien Wilmer (1948). Ze was jarenlang conservator van de afdeling beeldmateriaal van Het Utrechts Archief. Daar beheerde ze de collectie historische tekeningen, prenten en topografische kaarten. In de loop der jaren kreeg Tolien steeds meer liefde voor historische tuinen. In 2011 was ze medeoprichter van de Open Tuinendag Utrecht, waarvan ze nog steeds bestuurslid is.
 
'Een enkele begaafde vrouw' : Cornelia Catharine van de Graft (1874-1969); / Marjet Douze. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 27-29. - ill. . - Met bronnen en lit. opg. Cornelia Catharina van de Graft (1874-1969) schreef vele artikelen in het maandblad en het jaarboek van Oud-Utrecht. In Het Bureau van J.J. Voskuil wordt ze weinig flatteus beschreven als: 'Ze had een verstild, bescheiden gezicht met een knoetje samengebonden grijs haar. Haar hoofd schudde een beetje.' Ze was toen 84 jaar. Dit beeld doet geen recht aan haar leven, dat vol was van publicaties, lezingen, commissies en besturen.
 
Michiel Plomp, kunsthistoricus en tuinliefhebber; / Lisette le Blanc. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 30. - ill. Michiel Plomp (1958) heeft affiniteit met oude stadstuinen. Hij verhuisde naar Utrecht om kunstgeschiedenis te studeren en specialiseerde zich in Nederlandse teken- en schilderkunst. Als conservator heeft hij gewerkt bij het Metropolitan Museum of Art in New York en het Teylers Museum in Haarlem. Een interview.
 
Een trouw lidmaatschap met gedwongen onderbreking : Alfred Johan Salomon van Lier (1874-1971); / Els Boon. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 31-34. - ill. . - Met noten In Utrecht is Truitje van Lier een bekende historische figuur. Tijdens de Tweede Wereldoorlog redde zij samen met Jet Berdenis van Berlekom tientallen Joodse kinderen door hen, in afwachting van een onderduikplaats, onder te brengen in haar crèche. Ook haar nicht Truus van Lier was verzetsstrijder, voor wie onlangs een standbeeld is opgericht. Maar voor de oorlog was Truitjes vader, Alfred van Lier (1874-1971), een prominente Utrechter. Wie was deze man die al in 1923 lid werd van de vereniging Oud-Utrecht?
 
Kathleen Verdult, historisch 'verbindingsofficier'; / Jitske Hell. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 35. - ill. Kathleen Verdult (1993) werkt bij Het Utrechts Archief aan het digitaliseren en doorzoekbaar maken van documenten op de website. In 2011 kwam ze naar de Domstad om kunstgeschiedenis te studeren. Na haar studie werd ze Domtorengids. Ze vertelt over het Entertainment Committee Utrecht dat de taak op zich had genomen om Canadezen, die na de bevrijding wachtten op hun terugkeer, 'op een gestuurde manier te vermaken'. Ook te beluisteren in de podcast 'Utrecht in Oorlogstijd'.
 
Voorvechter van monumentenzorg en het Derde Rijk : George Charles Labouchere (1896-1971); / Kaj van Vliet. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 36-39. - ill. . - Met bronnen op de website van Oud-Utrecht In het Jaarboek Oud-Utrecht 1971 verscheen een opmerkelijk artikel van de hand van Theun Haakma Wagenaar. Hierin deelde hij enkele 'geniale theorieën van zijn goede vriend George Charles Labouchere, die kort daarvoor was overleden. Het waren ideeën die Labouchere zelf nooit aan het papier had durven toevertrouwen, in de vrees 'iets op schrift te stellen dat niet volkomen onaanvechtbaar was'. In oudere jaargangen van de Jaarboeken en de maandbladen van Oud-Utrecht had hij echter veelvuldig gepubliceerd, voor het laatst in 1941 over de Utrechtse bolwerken. Waarom bleef het zolang stil?
 
Joep Haffmans, antiekhandelaar en verzamelaar; / Arjan den Boer. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 40. - ill. Joep Haffmans (1948) is antiekhandelaar in het voormalige stadszendingskerkje aan de Hoogravenseweg te Utrecht. Hij vertelt over zijn fascinatie voor de omstreden schilder en beeldhouwer Erich Wichman (1890-1929).
 
De ontdekking van een geestverwante : Marie Anne Tellegen (1893-1976); / Maurice van Lieshout. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 41-44. - ill. . - Met bronnen en lit. opg. Marie Anne Tellegen (1893-1976) vroeg als een van de eersten in Nederland aandacht voor de achttiende eeuwse schrijfster Belle van Zuylen, die net als zij eigenzinnig, onafhankelijk kritisch en origineel was. Portret van een van de meest bijzondere leden die Oud-Utrecht in honderd jaar heeft gehad.
 
Jaap Roëll, galeriehouder en Kunstliefde-kenner; / Lisette le Blanc. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 45. - ill. Interview met Jaap Roëll (1946). In zijn kunstruimte KuuB aan de Pieterstraat is aandacht voor hedendaagse kunst, theater, dans, muziek en literatuur. Ook vertelt hij over erfgoed en gelaagdheid in de stad.
 
'Ik heb geen afkeer van het oude' : Gerrit Rietveld (1888-1964); / Arjan den Boer. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 46-47. - ill. . - Met bronnen Niets lijkt verder van elkaar af te staan dan de modernistische architectuur van Gerrit Rietveld en de gotische bouwstijl van de Domkerk. Toch heeft Utrechts bekendste architect meermaals aangegeven dat hij de Dom bewonderde en vond hij dat zijn eigen werk een 'gotische proportie' had. Wel had Rietveld een eigenzinnige visie op wat wel en niet behouden moest blijven van het verleden. Naast Oud-Utrecht pleitte hij voor de oprichting van een vereniging 'Nieuw Utrecht'.
 
Architectuurgeschiedenis en activisme : Rob Dettingmeijer (1945-2016); / Armand Heijnen. - In: [UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 48-50. - ill. Architectuurhistoricus en publicist Rob Dettingmeijer (1945-2016) schreef in het Jaarboek Oud-Utrecht van 2010 een bijdrage over Gerrit Rietveld, getiteld 'Wereldberoemd in Utrecht'. Hij merkte daarin op dat de bekende Utrechtse architect en meubelmaker groot belang hechtte aan de sociale functie van volkshuisvesting. En dat was een typische Rob Dettingmeijer-waarneming: ook voor hemzelf had architectuur en stedenbouw alles te maken met emancipatie en sociale rechtvaardigheid.
 
Bert Maes, groen- en cultuurhistoricus; / Lisette le Blanc. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 51. - ill. Gesprek met bioloog Bert Maes (1944), die een pleidooi houdt voor een afdeling Groen Erfgoed in de stad Utrecht.
 
Een leefbare toekomt voor de binnenstad : Aart Oosting (1935-2006); / Bettina van Santen. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 52-55. - ill. . - Met bronnen Voor architect Aart Oosting (1935-2006) stond één ding voorop en dat was een bewoonbare binnenstad. Vanaf zijn allereerste activiteiten aan het begin van de jaren zestig maakte hij zich daar druk over. Hij stoorde zich aan de grote doorbraakplannen van de gemeente, maar mopperde net zo hard op de oudheidkundige organisaties die zich verzetten tegen iedere vernieuwing. Als architect droeg hij met zowel nieuwbouw- als restauratieplannen veel bij aan de binnenstad.
 
Bini Biemans-van der Wal, huishistoricus van de Klaaskerk; / Kees Kooij. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 56. - ill. Interview met Bini Biemans-van der Wal (1954), die onderzoek heeft gedaan naar de inrichting en het gebruik van de Nicolaïkerk te Utrecht.
 
Lid voor het leven met liefde voor Zeist : Hubertus Louis Leonard van Hoogenhuijze (1900-1979); / Pierre Rhoen. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 57-59. - ill. . - Met noten Het vijftigjarig bestaan van de vereniging Oud-Utrecht werd op 20 maart 1973 gevierd tijdens een feestelijke ledenvergadering in het Spoorwegmuseum. De oudste leden ontvingen een oorkonde behorende bij het lidmaatschap voor het leven. Een van hen was de gepensioneerde advocaat Huib van Hoogenhuijze, wiens naam al voorkwam op de allereerste ledenlijst van 1924. Behalve levenslang lid van Oud-Utrecht was hij een van de oprichters van de Van de Poll-Stichting, het Zeister historisch genootschap.
 
Een jongensdroom die uitkwam : Anthony Lisman (1943-2020); / Marion Cornélie van Oudheusden. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 60-61. - ill. . - Met bronnen en lit. opg. De buitenplaatseigenaar Anthony Lisman had zijn liefde voor historische gebouwen van huis uit meegekregen. Het familiebedrijf Lisman en Liman, dat teruggaat tot de 19e eeuw, ontwikkelt en exploiteert vastgoed met respect voor historie. Anthony Lisman zette zich in het bijzonder in voor buitenplaats VreedenHoff aan de Vecht bij Nieuwersluis en kasteel Heemstede bij Houten, waarover hij ook publiceerde.
 
Juliette Jonker-Duynstee, kenner van de Vechtstreek; / Marion van Oudheusden. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 62. - ill. Portret van Juliette Jonker-Duynstee (1965) die zich actief inzet om de historie van de Vechtstreek onder de aandacht te brengen van het grote publiek.
 
Op zoek naar een verleden medemens : Tjeerd Pot (1923-2006); / Maarten van Deventer, Herre Wynia. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 63-65. - ill. De gewezen tandarts Tjeerd Pot legde de basis voor het gebitsonderzoek aan archeologische schedelvondsten in Nederland. Als vrijwilliger hield hij zich ook jarenlang bezig met de restauratie van voorwerpen uit de Utrechtse bodem. Bovendien wist hij daar met een originele blik en op een toegankelijke manier te schrijven. Pot was altijd 'op zoek naar de verleden medemens', zoals de titel luidde van zijn bundeling bespiegelingen over archeologische en bouwhistorische vondsten in Utrecht.
 
Vollekstaol en verzamelwoede : Bernard Martens van Vliet (1938-2011); / Anja van Putten, Harm van den Heiligenberg, Dick Goosen. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 66-69. - ill. . - Met bronnen en lit. opg. De journalist Bernard Martens van Vliet, actief en kritisch lid van Oud-Utrecht, is bekend geworden om zijn publicaties over de Utrechtse volkstaal. Daarnaast legde hij een grote verzameling aan van handels- en reclamedrukwerk uit de stad Utrecht. De duizenden briefhoofden, zegels, reclamekaarten, verpakkingen en suikerzakjes vormen een staalkaart van Utrechtse winkels, bedrijven, instellingen en verenigingen uit de 19e en 20e eeuw.
 
Mariëlla Beukers, historisch wijnschrijver; / Arjan den Boer. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 70. - ill. Mariëlla Beukers (1963) combineert de vakgebieden geschiedenis en vinologie in haar publicaties en haar promotieonderzoek. Ook is ze betrokken bij de Stadswijngaard Utrecht, die vanaf 2024 wijn gaat produceren.
 
Amat alta silentia musa : Gerda Barents-Vermeer (1923-2017); / Mieke Breij. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 71-74. - ill. . - Met noten Muziek verlangt intense aandacht, zo luidt de vertaling van Amat alta silentia musa. Onder dit motto voltooide Gerda Barents-Vermeer in 1998 haar studie muziekwetenschap aan de Universiteit Utrecht. Deze zinspreuk werd gebruikt door het Collegium Musicum Ultrajectinum, het Utrechtse muziekgezelschap waarop zij op 75-jarige leeftijd afstudeerde. Wie was de vrouw die de levensfase waarin anderen van hun pensioen genieten, wijdde aan de geschiedschrijving van de Nederlandse muziek?
 
Katrijn Kuypers, gezicht van de Pieterskerk en Utrechtse koormuziek; / Elisabeth de Ligt. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 75. - ill. Katrijn Kuypers (1963) is huismeester van de Pieterskerk. Ook is ze actief op het gebied van oude muziek en het produceren van stripboeken voor stichting De Inktpot.
 
Gevelstenen-manuscript van Nicolaas van der Monde ontsloten : Joop van Schaik (1942-2016); / Paul Krijnen. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 76-78. - ill. In 1990 verscheen het bescheiden uitgevoerde maar belangrijke boekje Nicolaas van der Monde en de Utrechtse gevelstenen. De uitgave was gebaseerd op de doctoraalscriptie van Joop van Schaik, die zijn studie kunstgeschiedenis naast zijn werk deed. Aan de hand van een ongepubliceerd manuscript met tekeningen van de 19e-eeuwse stadshistoricus Van der Monde gaf het boekje een overzicht van historische gevelstenen in de stad Utrecht. Dankzij Van Schaik verscheen het manuscript na 140 jaar alsnog.
 
Willemijn Bánki, stadsgids en tufsteenfan; / Arjan den Boer. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 79. - ill. Willemijn Bánki (1971) is stadsgids en (o.a.) vrijwilliger bij Paleis Lofen. Ze heeft een fascinatie voor tufsteen, vulkanische natuursteen uit de Eifel, waar middeleeuwse kerken van werden gebouwd.
 
Utrechtse stadsgezichten en Noord-Koreaanse propaganda : Ronald de Groen (1961-2021); / René de Kam. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 3 (juni 2023), p. 80-83. - ill. De Utrechtse ondernemer Ronald de Groen liet bij zijn overlijden in 2021 een grote kunstcollectie achter. Hiervan waren sociaal-realistische schilderijen uit Noord-Korea de afgelopen decennia al te zien op tentoonstellingen. Een goed bewaard geheim was echter dat De Groen ook Utrechtse stadsgezichten verzamelde. Veertien van deze werken, vooral uit de 19e eeuw, worden nu opgenomen in de collectie van het Centraal Museum.
 
De Utrechtse boomkwekersfamilie Van der Stoop; / Lenneke Berkhout. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 4 (aug. 2023), p. 4-7. - ill. . - Met noten In de 17e en 18e eeuw was de familie Van der Stoop een bekende en vooraanstaande familie van boomkwekers. Ze verkochten hun bomen aan de hoogste kringen, zoals aan stadhouder Frederik Hendrik van Oranje voor diens buitenverblijven. Waarschijnlijk leverde stamvader Willem van der Stoop de honderden linden en iepen van de Maliebaan.
 
'Heerlykste hofsteden' : het buitenplaatslandschap langs de Oude Rijn tussen Utrecht en Leiden; / Gerrit van Oosterom. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 4 (aug. 2023), p. 8-12. - ill. . - Met noten Bij de Leidse Rijn en Oude Rijn denken de meeste mensen niet direct aan buitenplaatsen. Toch bloeide langs deze rivier ooit het buitenleven. In de 17e en vooral 18e eeuw lagen er minstens 130 buitenplaatsen tussen de steden Leiden en Utrecht. De omvang en ontwikkeling van dit buitenplaatslandschap zijn enkele jaren geleden voor het eerst volledig gereconstrueerd.
 
Het Hommelbosje, restant van buitenplaats Welgelegen; / Sofia Dupon. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 4 (aug. 2023), p. 13-16. - ill. . - Met noten Wie vanaf station Utrecht Centraal over de Weg der Verenigde Naties fietst richting het 24 Oktoberplein, ziet naast de drukke fly-over en het benzinestation opeens een oude eikenlaan. In maart en april komen allerlei stinzenplanten tot bloei in het bescheiden bosje tussen de laan en de seniorenappartementen van Park Welgelegen. Wat is het verhaal van dit historische groenfragment op de overgang van de wijken Kanaleneiland en Oog en Al?
 
De firma Moerkoert in cementrustiek : 'ondernemer van kunstmatige grotwerken'; / Wim Meulenkamp. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 4 (aug. 2023), p. 17-21. - ill. . - Met noten In 1902 adverteerde de Utrechtse firma Moerkoert voor 'Grot en Waterwerken, Tunnels, Bruggen, Ruïnes, enz.' Hieruit spreekt een laatromantisch vocabulaire. Kunstmatige ruïnes en grotten waren toen al een hele tijd passé. Maar Moerkoert gebruikte een uiterst modern materiaal en hanteerde een destijds nog populaire stijl: de zogenaamde cementrustiek. Deze geheel veronachtzaamde stijl met bijbehorend ambacht ontwikkelde zich in de tweede helft van de 19e eeuw en werd tot in de jaren 1920 gebruikt. Franciscus Johannes Moerkoert was de aanjager van de cementrustiek in Nederland.
 
Annebetje van Tuyll, hartsvriendin van Belle van Zuylen; / Kees van Strien. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 4 (aug. 2023), p. 22-25. - ill. . - Met bronnen De beste vriendin van Belle van Zuylen was haar vijf jaar jongere nichtje Annebetje. Ze heette voluit Anna Elisabeth Christine van Tuyll van Serooskerken (1745-1819), net zoals Belles naam eigenlijk Isabella Agneta Elisabeth van Tuyll van Serooskerken (1740-1805) luidde. Annebetje en Belle kenden elkaar van kinds af aan en zouden hun hele leven nauw contact houden. Ze correspondeerden veel en toen Belle van Zuylen zich na haar huwelijk in Zwitserland vestigde, volgden er wederzijdse bezoeken.
 
0 Doeboek Oud-Utrecht 1923-2023; / Anneke Ellerbroek. - Utrecht : Historische Vereniging Oud-Utrecht, 2023. 20 p. : ill. : 27 cm, ISBN: 978-90-7110-844-0 Werkboekje voor leerlingen uit de stad Utrecht.
 
Sinti, Roma en woonwagenbewoners in Utrecht; / Anita van der Hulst en Paul Öfner. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 5 (okt. 2023), p. 4-7. - ill. . - Met lit. opg. Recent laten veel Nederlandse gemeenten pijnlijke gebeurtenissen uit het plaatselijke verleden onderzoeken. Zo gaf Utrecht opdracht tot een onderzoek naar de eventuele rol van de gemeente in de vervolging van Sinti en Roma in de jaren 1940-1945. Uit het onderzoek, dat in mei werd gepresenteerd, blijkt dat er in de stad geen 'ontrechting' van Sinti en Roma heeft plaatsgevonden. Dat was niet vanwege een moedige stellingname, maar omdat zij in de oorlogsjaren niet in de stad verbleven. Wel heeft de Utrechtse politie bij de 'zigeunerrazzia' van 16 mei 1944 ten onrechte zo'n 100 woonwagenbewoners opgepakt en naar Westerbork gezonden.
 
'Bandenpater 'Frans Vocking; / Rob Hufen Hzn.. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 5 (okt. 2023), p. 8-13. - ill. . - Met bronnen De progressieve pater Frans Vocking (1936-2014) liet tussen 1968 en 1985 in Utrecht van zich horen. Hij begon een commune in Overvecht, was gemeenteraadslid voor de PPR en werkte in de UBO-bandenfabriek om solidair te zijn met de 'gastarbeiders'. Vanwege zijn huwelijk met zuster Mariëtte moest hij uit zijn orde treden. Met succes leidde Vocking het Vormingswerk Jong Volwassenen, maar het directeurschap van 'allochtonen-studio' IM brak hem op.
 
Utrechtse adel of adel in Utrecht? : boekbespreking; / Fred Vogelzang. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 5 (okt. 2023), p. 14-16. - ill. In mei verscheen het boek 'Adel en ridderschap in Utrecht' van historicus Renger de Bruin. Het boek is geschreven op verzoek van de Ridderschap van Utrecht en verscheen in samenwerking met de Ridderlijke Duitse Orde, Balije van Utrecht. Inmiddels is het genomineerd voor de Ithakaprijs, bedoeld ter stimulering van het onderzoek naar Nederlandse kastelen, buitenplaatsen en landgoederen.
 
Bosshardt, befaamde textielfamilie uit de Twijnstraat; / Ton Hooft. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 5 (okt. 2023), p. 17-21. - ill. . - Met bronnen en lit. opg. Manufacturenwinkel H.A. Bosschart in de Twijnstraat verkreeg in 1907 het predicaat hofleverancier. Hendrik Antoni Bosshardt (1877-1934) was al de derde generatie met die naam en er zou er nog een volgen. Het assortiment bestond uit wollen, linnen en katoenen kleding en garen, band en wol. De zaak leverde veel aan zorginstellingen en de Bosshardts bekleedden tal van kerkelijke en maatschappelijke functies. Het bekendste familielid, majoor Bosshardt, stond als meisje nog in de winkel.
 
'Een oase in een woestijn van oorlogs-litteratuur' : het auteurschap van een Utrechtse wandelgids uit 1942; / Maurice van Lieshout. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 5 (okt. 2023), p. 22-26. - ill. . - Met noten Dit voorjaar werd een anoniem verschenen wandelgidsje uit 1942 aan de vergetelheid ontrukt. Salon Saffier publiceerde een mooi verzorgde facsimile-herdruk, gecompleteerd met foto's van Nico Jesse en een nawoord door Hans Ebbink. Het boekje 'Een Dom en een stad rondom' blijkt nog steeds lezens- en wandelwaardig. Hoewel de bezorger de tekst toeschrijft aan Jan Engelman, is over het auteurschap het laatste woord nog niet gezegd.
 
Op de thee bij Hester Ranst : sporen van het koloniale verleden in Paushuize; / Froukje van der Meulen. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 6 (dec. 2023), p. 4-8. - ill. . - Met noten In de binnenstad van Utrecht lijkt het koloniale verleden verder weg dan in VOC-steden als Amsterdam, Middelburg of Hoorn. Toch werden veel grote huizen langs het Janskerkhof, de Drift en de (Kromme) Nieuwegracht verbouwd en ingericht met geld dat verdiend werd in de koloniën. Het Herdenkingsjaar Slavernijverleden geeft aanleiding tot nader onderzoek naar de sporen hiervan in Utrecht. Een tot nog toe onderbelicht voorbeeld is dat van Hester Ranst, die met in de overzeese handel verkregen rijkdommen een stevig stempel heeft gedrukt op Paushuize.
 
De twee kathedralen van Utrecht: 300 jaar Utrechts Schisma; / Peter Ben Smit. - In: [ UAT 133 ]. - Vol. 96, nr. 6 (dec. 2023), p. 14-18. - ill. . - Met noten Een opvallend aspect van het Utrechtse kerkelijke landschap is het bestaan van twee kathedralen, de Catharinakathedraal aan de Lange Nieuwstraat en de Gertrudiskathedraal aan het Willemsplantsoen. Hier staan de zetels (kathedra in het Grieks) van de rooms-katholieke en de oud-katholieke aartsbisschop van Utrecht. Momenteel zijn dat respectievelijk Wim Eijk en Bernd Wallet. Beiden zien zich als opvolgers van Willibrord, de allereerste Utrechtse bisschop. Deze kerkscheuring ontstond in 1723 bij de verkiezing van een aartsbisschop en staat bekend als het Utrechts Schisma.
 
Een stadsparochie met allure : de gerestaureerde Augustinuskerk aan de Oude Gracht; / Ton H.M. van Schaik. - In: [ UAT 53]. - Vol. 96, nr. 6 (dec. 2023), p. 19-23. - ill. . - Met noten Sinds 1840 is de Augustinuskerk beeldbepalend aan de Oudegracht. Eind 2016 ging de kerk jarenlang dicht omdat het interieur aan restauratie toe was. Nu prijkt achter de classicistische voorgevel weer een feestelijk neobarok interieur. Vanaf 3 december 2023 zijn er weer eucharistievieringen. Niet alleen het kerkgebouw heeft allure, ook het parochieleven drukte een stempel op de stad. Het is een gemeenschap met veel geschiedenis en een onzekere toekomst.
 
975 jaar Utrechtse Pieterskerk : boekbespreking; / Elisabeth de Ligt. - In: [ UAT 53 ]. - Vol. 96, nr. 6 (dec. 2023), p. 24-26. - ill. Op 1 mei 2023 was het 975 jaar geleden dat de Pieterskerk werd ingewijd door bisschop Bernold. De huidige eigenaar van het gebouw, de Waalse Kerk, liet bij dit memorabele jubileum een boek samenstellen over de geschiedenis van de kerk. Voor het eerst is alle bestaande kennis uit artikelen, bouwhistorisch onderzoek, archieven en archeologische rapporten samengevat in één boek voor een breed publiek. Een van de doelen van de uitgave is het gebouw meer bekendheid te geven. De Pieterskerk ligt in de schaduw van de Dom, aan het verstilde Pieterskerkhof. Door het instorten van beide torens bij de stormramp van 1674 is de kerk niet erg zichtbaar in het stadssilhouet.
Organisatie: Het Utrechts Archief
laatste wijziging 12-12-2023