1966

The scrolls of Leeuwarden

The Mizradi Women's Organization of America

Deze film vertelt hoe drie thorarollen, het interieur en de gebruiksvoorwerpen van de Leeuwarder Synagoge in de Tweede Wereldoorlog uit handen van de Duitsers bleven en in 1965 in Israël een tweede leven kregen in Kfar Batja, een dorp voor jonge Joodse kolonisten in de nieuwe staat Israël. Er is gefilmd in Israël, Amsterdam, Leeuwarden en Berlikum. Jongeren laden balen hooi op een wagen, getrokken door twee paarden, De voice-over vertelt hoe hier in 1947 het nieuwe dorp Kfar Batja voor 450 jongeren werd gesticht en in 1954 de moderne witte synagoge is gebouwd. Een jongen poetst een kroon en legt die samen met een zilveren schild op een altaar. Opnamen van de nieuwe synagoge, de jongeren in het gras met veel close-ups, jongens in een timmermanswerkplaats schaven, zagen, frezen en solderen, meisjes in de keuken kneden deeg, kuikens worden losgelaten, een meisje kijkt door een microscoop, les in instrumentenbouw. De voice-over vertelt onder deze beelden dat de jonge kolonisten letterlijk bouwen aan een toekomst. Opnamen van de attributen uit Leeuwarden, de menora (uit Sneek!), stenen tabletten met de tien geboden, het altaar, de stoel van de rabbi, kronen, schilden en delen van het interieur. De verteller verhaalt over Simon Dasberg, een van de drie Leeuwarder rabbi's, die omkwamen in het concentratiekamp. Zijn broer Nathan Dasberg geeft nu les op de school in het dorp en bemiddelde bij de komst van de attributen uit Leeuwarden. Quote van Nathan Dasberg, waarin hij benadrukt dat de "scolarship" uit Leeuwarden in Israel wordt voortgezet. Opnamen van Nicolaaskerk in Amsterdam, tramlijn 1 met Centraal Station op de achtergrond, tram richting Nieuwezijds Voorburgwal. Bordje Jodenbreestraat, beeld van die straat, shots van de grachten. Verteller over de opkomst en bloei van de Joodse Gemeenschap in Amsterdam. Bordje Leeuwarden/Ljouwert, shot centrum, de Nieuweburen, café met de wijk Oldegalileën op achtergrond Bonifatiuskerk, fietsers op Nieuwestad,

opnamen Sacramentsstraat, synagoge, stenen bordjes met teksten in het Hebreeuws, opname Voorstreek. Boeken met de notulen van de synagoge met handgeschreven tekst. Het verhaal over de opkomst en teloorgang van de Joodse gemeenschap in Leeuwarden wordt onder deze beelden verteld van de deportatie, bord met jaartallen 1940-45 vlam op die plek. Nathan Dasberg vertelt dat de wetsrollen bewaard bleven dankzij moedige Nederlanders. Kanselarij aan Tweebaksmarkt, het wapen van de Provincie Friesland, de archieven van de provincie op zolder. Man haalt boeken uit de kast, close-up oude boeken en close-up Franeker. Verteller zegt dat het hoofd van het archief August Coré (sic) in 1943 3 thorarollen, samen met het archief van de Universiteit van Franeker weghaalde uit dat archief. Draaiende molen met koeien ervoor bordje Berlikum, shot dorp, weg Leeuwarden Marsum, kerk Berlikum. Bindert Bosma loopt naar een boerderij, buitenkant boerderij, bedstee, klompen worden door laarzen aan de kant geschopt, trapgat, dakraam, vlaggen aan gevel, straten in Berlikum, Citroën, model Snoek. Onder de beelden wordt verteld hoe de drie rollen eerst in de kerk en later in de bedstee van de boerderij van Bindert Bosma werden verstopt en hoe de Duitsers ze bij een inval over het hoofd zagen. Opnamen van de attributen en Bindert Bosma die een rol in miniatuur openvouwt, het is een oorkonde met een boodschap van de dankbare Joodse gemeenschap. Jonge kolonisten trekken de traditionele kleding aan voor de Joodse rituelen, ze lezen uit de boeken, Joodse eredienst, de tekst van de rollen wordt gelezen, close-up van het zilveren aanwijsstokje dat over de tekst gaat, opnieuw beelden van de klaslokalen vol leerlingen. Een jongen houdt de uitgerolde rol omhoog en draait langzaam rond. De scene wordt onderbroken door close-ups van aandachtige toehoorders. De slotzin: "The children of Israël live, the scrolls of Leeuwarden live".

Video

Kleur en zwart-wit

Ja

30 minuten

Fries Verzetsmuseum