1940-1945

Leeuwarden in oorlogstijd

F.J.A. Hofstede

Opnamen van de spoorbrug (de lijn Leeuwarden – Groningen) over de Potmarge. Hier hadden de Nederlandse Spoorwegen bij het begin van de oorlog een versperring gemaakt om de opmars van de Duitsers tegen te houden. Op 20 januari 1942, om 10 uur ’s avonds, werd de Julianastraat in Leeuwarden getroffen door een verdwaalde bom. Opnames van de ravage in en bij het seinhuisje (dat stond in de Julianastraat). Ook de Willem Lodewijkstraat, Emmakade en Spoorstraat werden getroffen. Er vielen vier doden: Johannes te Winkel, een baby van een jaar oud en zijn moeder Johanna te Winkel. Ook de 11 jaar oude Dirk Veltman en scheepsbouwkundige Evert Zwolsman overleefden het niet. Hun zwaar beschadigde woningen zijn nooit herbouwd. De opnames werden door opticien dhr. F.J.A. Hofstede in het geheim vanuit zijn binnenzak gemaakt. Opnames van de Spoorstraat nadat er een verdwaalde bom terecht was gekomen; begrafenis van een van de slachtoffers, Dirk Veltman, hij woonde in de Willem Lodewijkstraat 151; openbare schuilplaats aan het Hoeksterend, bord met tekst ‘Openbare schuilplaats’; Rengerspark met bordje ‘Voor Joden verboden’; plakatenzuil met Socialistische activiteiten; opnames op straat, de Joodse slager Gerson de Wilde en zijn vrouw Schoontje Dwinger (Bij de Put 2, Leeuwarden), in de herfst zijn alle bewoners van dat adres naar Auschwitz afgevoerd. Gerson de Wilde en zijn vrouw Schoontje Dwinger zijn op 23 november1942 omgebracht in Auschwitz; vrouw met kinderwagen en twee kinderen (vrouw draagt Jodenster); marcherende soldaten van de Nederlandse opbouwdienst (NOD) op de Voorstreek; oudere man en jongetje (draagt Jodenster); marcherende Duitse soldaten op de Brol; graven van neergeschoten Engelse piloten in de buurt van Leeuwarden, graven van Duitse soldaten gesneuveld in Friesland; krant ‘Het Nieuws van de dag’; bekendmaking van lijst met gefusilleerde personen; graven van Engelse piloten; graven van Duitsers die zelfmoord hadden gepleegd, (de kruisen waren zwart);

vers graf met lint met tekst ‘Der toten Kameraden Ortsgruppe der N.S.D.A.P. Carnegie-sigarendoos, drie op de kop staande glazen met daarnaast stenen wijnkruik, een pak koffiesurrogaat Fama, theesurrogaat, bonkaarten, stamkaart nr.018498 van dhr. Hofstede; marcherende mannen van de Arbeidsdienst Arbeidseinsatz (Voorstreek?). Amsterdam tijdens de hongerwinter: foto’s, man sjouwt balken, kinderen op straat, close-up schoenen gedragen door een kind, close-up gezicht vrouw, tekst op muur ‘Vrouwen demonstreert woensdag A.S. 12 uur’, kinderen kijken naar persoon die op bakfiets ligt, meerdere foto’s van kinderen, oude man, baby, overleden personen. Leeuwarden hoek Spanjaardslaan, marcherende mannen van een SS-regiment; opnamen zijn in beslag genomen door de POD (Politieke Opsporingsdienst), opnamen zijn afkomstig van inwoner van Harlingen; Nederlandse Arbeidsdienst op 3 april 1943 op het Zaailand (ook bekend als Wilhelminaplein), journalisten van de Leeuwarder Courant (links Wiegersma of Wiggersma), aanwezig o.a. Rijkscommissaris Arthur Seyss-Inquart en Meinoud Rost van Tonningen samen met zijn vrouw Florentine (Florrie); marcherende soldaten op de Spanjaardslaan en op de Nieuwestad; Werner Friedrich Ross, Beauftragte van Seys-Inquart; Nationaal Jeugdstorm (NJS) op de Nieuwestad, aan de kinderen wordt krantjes uitgedeeld. De ruïne van het oude Burgerweeshuis aan het Zaailand. Op 14 april 1945 werd het in brand gestoken door de Duitse bezetters. Plakaat ‘Nederland in den oorlog zoals het werkelijk was’.

Smalfilm

Zwart-wit

Ja

13.24 minuten

Historisch Centrum Leeuwarden

120824-HCL