X-5169 Brouwershaven. Kerkpad. Nederlands Hervormde Sint-Nicolaaskerk. De kerk werd gebouwd tussen 1325 en 1650

X-4769 38. Slotlied. Alle spelers zingen samen: 'Brouwershaven, Brouwershaven wat een droevenis die dagen. Deed ons een medisch dokter zoveel pijn? Brouwershaven Brouwershaven laat je nooit, nooit meer behagen. Door schone schijn en vrome vleierij.'

X-4768 37. De nepdokter wordt veroordeeld tot geseling met een strop om de hals, brandmerken en levenslange opsluiting in het tuchthuis. Dat roept tegengestelde reacties op. De volksvrouwen zingen: 'Ach het is toch vreselijk dat zo´n man zo´n lot moet ondergaan. Hij kwam op een voetstuk, dat werd toen zijn ongeluk. Het is zo moeilijk om als mens te blijven staan.' Maar anderen zijn blij: 'Man, dat heeft ie aan zichzelf te danken, laat die viezerik maar stevig janken. Hij met al z´n wonderpillen. Laat die vent maar stevig gillen.' De nar heeft het laatste woord.: 'Zo kwamen dag en spel ten einde, dat Maggaris dokter Kamerling was. En het was alsof zijn brandmerk voor heel Brouwershaven was'

X-4767 36. Plotseling wordt het Kamerling te heet onder de voeten. Hij wil 'op reis' met Krina en de baby. Maar op het moment dat ze met hun rijtuig willen vertrekken houdt baljuw Hocke die hen staande. 'Meneer! Uw vertrek kan niet doorgaan. Ik heb officieel bevel van de Vierschaar van Brouwershaven! Ik moet u een paar vragen stellen!' De Vierschaar blijkt namelijk een verzegelde brief te hebben ontvangen van de burgemeester van Rheinsberg, bij wie ze navraag deden. Hij verklaart dat zowel Kamerling als zijn zuster in zijn stad onbekend zijn. Ze zijn daar nooit als inwoner ingeschreven en ook op de universiteit van Duisberg studeerde nooit iemand met de naam Kamerling. De doctor probeert zich er uit te praten, maar tevergeefs. Baljuw Hocke: 'U bent aangehouden op verdenking van bedrog, misleiding, oplichting, valsheid in geschrifte en flessentrekkerij.'

X-4766 35. Ook de relatie tussen Johannes Kamerling en Krina is niet vrij van spanningen. Krina: 'Johannes, lieveling...' Kamerling: 'Wat wil je Krina? Ook verklaringen? Vertrouw je me soms ook niet?' Krina: 'Natuurlijk wel. Maar als je zorgen hebt....' Kamerling: 'Zorgen. Wat weet jij nou over zorgen? Jouw wereld is zo klein! Nu, je hebt je kind.' Krina: 'Ons kind! Je zoon is zo mooi Johannes! Ga toch eens naar hem kijken! Je bent zo veel weg. Alsof je ons ontloopt.' Kamerling: 'Ja, nou, kan ik niks aan doen. De ´zaken´ groeien me boven het hoofd'

X-4765 34. In tegenstelling tot de volksmannen zijn hun vrouwen toch van mening dat de dokter mag blijven. Dat leidt tot ruzie. De vrouwen roepen, terwijl ze dreigend naderderen: 'Ik zou m´n grote bek maar houwen! Anders zullen we ´m eens verbouwen!' De mannen: 'Jullie kunnen enkel mauwen! Ze motten julle in de haven douwen.'

X-4764 33. Ook het volk roddelt. Zakkendrager Joris Bos: 'Hoor ze eens klagen die rijke wijven. Ineens zijn ze niet meer zo beleefd.' Garnalenpelster Jantje Kloet: 'Nee, die pruiken, die zullen niet blij zijn dat de dokter geen tijd meer aan ze geeft'

X-4763 32. Een jaar later. Op zondagmiddag flaneren adel en kooplui door de stad terwijl het volk vanaf de kade toekijkt. ',Zo aan uw arm, och hoe charmant, wat zullen alle mensen kijken. Galant als Krina en haar man, zullen wij hen gelijken!' Ondertussen kletsen ze over Kamering die zich weinig in de stad vertoont maar, naar verluid, veel brieven van zijn zuster uit Duitsland ontvangt. Koopman Antonius Groeneveld: 'Niemand krijgt haar ooit te zien!'. Alida Blaauw-Van der Wekken: 'Misschien....is ze ook niet te zien!' Koopman Gerrit Blaauw: 'Is ze onzichtbaar! Net als zijn kapitaal!' De kooplui zijn bezorgd omdat ze hem bijna allemaal geld leenden. 'We willen hem spreken en wel heel vlug. We willen ál ons geld terug!'

X-4762 31. De Brouwse dames van stand verbijten hun teleurstelling en uiten dat in een lied: 'Ze heeft hem! Zij heeft hem! Ze pakt nu haar kans. Hoe kon het gebeuren? Zo´n man met zo´n gak-gak-gak-gans! Geen vent wou haar hebben, zo´n groot stuk verdriet. En kijk eens: daar gaan ze. Ik snap het echt niet!'

X-4761 30. De burgemeester besluit af te zien van zijn reis naar Rheinberg en alles wordt voorbereid voor het huwelijk van Kamerling en Krina, dat een maand later plaatsvindt. Nar: 'De doctor trouwde niet alleen zijn schat, maar de hele Brouwse stad! De vrouwen verbeten hun teleurstelling. Versmaad te zijn door Kamerling. Toen het paar passeerde hand in hand. Stonden ze knarsetandend aan de kant. Maar de doctor is zich ook bewust van de andere kant van de zaak: 'Mijn leven lang zal ik 'veilig' zijn. Maar is dat eigenlijk wel zo fijn? Niet meer te vrezen voor ontmaskering. Maar levenslange veróórdeling. Tot rijkdom en een goede naam. Tot hún kleinburgerlijk bestaan?'

X-4760 29. De nar, voor de gelegenheid uitgedost met een commdia del arte masker: 'Hier past mij goed het clownsgezicht. Ik weet nu immers niet zo gericht. Welke kop ik moet trekken. Dat de burgemeester naar Rheinsberg wou vertrekken. Zoals hij Krina die ochtend zei. Dat maakte mij niet blij. Integendeel, ik zei een woord. Dat niet bij een medisch doctor hoort!' Tot overmaat van ramp komt chirurgijn Berrevoets langs die nog steeds een duel wil met Kamerling. De dokter: 'Maar ik wil helemaal niet duelleren mon cher! Zeker niet met van die primitieve steekwapens! Dat geeft hele nare wonden ook!' Berrevoets druipt af, roepend dat de dokter nog niet van hem af is. Bij de burgemeester wordt een brief bezorgd waarin mejuffrouw Anthonia Cato Kamerling schrijft dat in Rheinberg een vreselijke en zeer besmettelijke pestziekte is uitgebroken

X-4759 28. Twee weken later wordt bekend dat Krina zwanger is. De burgemeester is ontstemd. 'Wel, dat valt me toch tegen van zo´n deugdzaam man als Johannes. Trouwens van jou ook Krina! Ik verwachtte dat jullie je wel zouden beheersen tot na het huwelijk. Maar effin, dat moeten we dan maar niet te lang uitstellen.' Maartje komt binnen met dozen van de kleermaker en pruikenmaker bestemd voor de burgemeester. Die bekent verlegen aan zijn dochter dat hij van plan is naar Rheinberg te gaan om de zuster van Kamerling te ontmoeten. 'Uit de verhalen van Johannes en uit haar brieven komt ze erg sympathiek over. Ik dacht....ik ben al zo lang alleen, sinds je moeder.....'

X-4758 27. Kamerling maakt van de gelegenheid gebruik om de burgemeester officieel om de hand van zijn dochter Krina te vragen. Daarbij overhandigt hij hem een brief van zijn zuster waaruit blijkt dat zij instemt met het huwelijk. Bij de brief zit ook een overzicht van de aanzienlijke familiebezittingen. Het maakt burgemeester Jan van der Bijl zo vrolijk dat hij iedereen uitnodigt om te eten, drinken en dansen. Men zingt blij: 'Een man vol van gratie, hij heeft fantasie. Hij maakt Brouwershaven een plaisanterie. De deugd in ons midden, is als een festijn. Zo deugdzaam, fijnzinnig, zo wil ik ook zijn'

X-4757 26. Terwijl de burgemeester gereed staat om Kamerling in te huldigen als nieuwe burger van Brouwershaven arriveert de schout van Fijnaard met vier grenadiers. 'U zult begrijpen dat ik, toen ik hoorde van de dokter die zich hier vestigde, onverwijld op reis ben gegaan, om het heerschap te arresteren en erger leed te voorkomen', zegt hij. De burgemeester probeert hem ervan te overtuigen dat het een misverstand betreft en wanneer Kamerling zelf ten tonele komt, relaxed reagerend op het grote onthaal, ziet de schout dat de burgemeester gelijk heeft want hij herkent hem niet als de dokter in Fijnaard. 'Hij...hij... is het niet!' Iedereen is opgelucht maar ook in verwarring

X-4756 25. 'Ik zal hem aan mijn sabel rijgen! Die....wonderdokter!' hijgt chirurgijn Hendrik Berrevoets die met twee sabels onder zijn arm naar de herberg holt. 'Hij is me een duel schuldig!' Maar Kamerling is daar net vertrokken. Schipper Jozef Dalebout ziet al die opwinding hoofdschuddend aan. 'Terwijl het misschien helemaal niet nodig is' Hij vertelt aan de zakkendragers en chirurgijn Lieven Gerards, die achter zijn collega aansukkelde, wat hij hoorde op de schippersbeurs: 'In Fijnaard, in Brabant kwam een maand of acht gelejen een keurige heer aan. Deugdzaam, rijk. Hij zei dat hij dokter was en verloofde zich met een juffrouw van goeie stand. Hij wilde een groot huis kopen om zijn praktijk in te vestigen maar zat nog even op wat geld uit een erfenis te wachten. Leent wat hier; leent wat daar. Vooral van zijn keurige verloofde. Zij schrijft een wissel met een bedrag van vier nullen uit op zijn naam en weg is ie. Met de noorderzon vertrokken, de juffrouw met de schande en een dikke buik achterlatend.....' De toehoorders reageren ontzet en Krina´s dienstmeid, Maartje, begint te huilen. 'Arme, arme juffrouw Krina! En dat terwijl ze óók.... Oh wat vreselijk!'

X-4755 24. Nar: 'De lente ging de zomer kwam, en iedereen die wist ervan. Het was niet meer enkel een gerucht, er hing een verloving in de lucht. Velen droegen de dokter op handen, maar enkelen zagen hem liever branden. Zoals de jonge chirurgijn, die over liep van het venijn'

X-4754 23. De nar: 'De dokter had de stap gewaagd en Krina om haar hand gevraagd. Hij begon de behandeling, met een flinke wandeling. Langs de Brouwse waterkant, met de bleke Krina aan zijn hand. En dus had het volk weer weken, iets om oeverloos te bespreken.'

X-4753 22. Kamerling komt gelijk en is vol complimenten. 'Zie ik goed dat u zich wat beter voelt vandaag? U heeft blosjes op uw wangen! Dat doet recht aan uw ravissante schoonheid! Ik zie dat u de luiken heeft geopend. Veel beter! Licht is heilzaam voor u! Zo komt de schoonheid van uw blanke huid meer tot zijn recht. Was ik een Vermeer of Rembrand dan zou ik u bij dit licht schilderen!' De dokter wil Krina 'geheel onderzoeken' in een privévertrek en nodigt haar uit voor een wandeling

X-4752 21. Maar de dokter richt zijn pijlen op het hart van juffrouw Van der Bijl, de burgemeestersdochter. Ze ontbood hem zonder medeweten van haar vader, die ontstemd reageert als hij dat merkt. 'Wat is er mis met onze chirurgijn? Ben je vergeten hoe goed hij wijlen je moeder verzorgde?' Krina: 'Hij is toch geen echte dokter, vader. Hij is eigenlijk barbier. Doctor Kamerling is echt een médisch dokter. En zeer bekwaam! Hij zegt dat hij me zal genezen, vader.' De burgemeester, die weg moet, zwicht en Maartje de dienstmeid mag Kamerling gaan halen

X-4751 20. Kamerling begint een medische praktijk die druk wordt bezocht door de Brouwse dames van stand. In de volle wachtkamer zingen ze: 'O, dokter, ach hoor eens. Hoor hier, hoor daar. Ik voel me niet lekker, ik voel me zo naar. O dokter, ach help me. U medische oor doet mijn hart sneller kloppen. O dokter ga door!'

X-4750 19. Chirurgijn Daniël Berrevoets kwam naar de herberg om Kamerling uit te nodigen voor een duel. Hij is nog steeds beledigd en boos vanwege diens aanpak van de zieke mevrouw Marquet. 'Een van ons is hier te veel! Ik laat mij door een bedrieger niet commanderen!' Maar Kamerling wenst niet in te gaan op de uitdaging. 'Ik ben een man van vrede.' Tegen de waard: 'Geeft u die chirurgijn een jenever. De arme jongeman is helemaal in de war! Ik, een bedrieger.... Parbleu!'

X-4749 18. In de salon wapperen de dames met hun waaiers en simuleren appelflauwtes terwijl dienstmeisjes hun voorhoofden betten met natte zakdoekjes. Cornelia van Dijke: 'Ik heb zo´n last van duizelingen.' Marieke van Bosheijden: 'Ik heb het zo benauwd! Ik kan amper ademen! Vlug! Een dokter!' Chaperonne freule Sophia Teelinck maant hen tot kalmte. 'Jullie kunnen binnenkort naar de chirugijn.' Maar dat willen de dames niet. Zij willen naar doctor Kamerling. Maar volgens de chaperonne kan die beter naar 'echte' zieken kijken, zoals burgemeestersdochter Krina van der Bijl. 'Hij zal haar vast en zeker beter maken.'

X-4748 17. Het Brouwse volk is opstandig vanwege werkloosheid en armoede in de stad. Wanneer ze boos te hoop lopen voor het stadhuis worden ze toegesproken door de burgemeester en notabelen. Die voorspellen betere tijden omdat welgestelde mensen zich in Brouwershaven vestigen. Maar het volk is sceptisch. Haringpakster Ina Slager schreeuwt hen toe: 'Is die nieuwe dokter wel zo rijk als jullie beweren?' Volgens dominee Van Brakel wel. Hij vertelt dat doctor Kamerling ook in de handel zit. 'Hij heeft belangrijke connecties in Pruisen voor de afzet van onze meekrap in het Rijnland. Hij zal voor meer werk en welstand zorgen in onze gemeenschap! De tijd zal het leren!' Wasvrouw Jake Kristelijn: 'Als we niet eerst kreperen!'

X-4747 16. Kamerling gaat weer naar het Brouwse stadhuis waar hij zijn medische bul overhandigt aan stadsecretaris Daniël Viergever. Die laat zich, zich na wat vleierij uithoren. Zo komt Kamerling te weten dat burgemeester Van der Bijl door handel in meekrap zeer vermogend is en zijn dochter Krina ziekelijk. Wanneer ook de burgemeester in het stadhuis verschijnt slaagt Kamerling er in grote indruk op hem te maken met verhalen over zijn rijke, ongehuwde zuster met wie hij een landgoed bezit aan de oever van de Rijn. Na zijn vertrek drinken de burgemeester en zijn stadsecretaris meerdere glaasjes op de komst van zo´n rijke, medisch doctor naar hun stad. De toekomstbeelden, die zij elkaar daarbij voorspiegelen, worden steeds mooier

X-4746 15. De nar, alias Kamerling: 'Mijn deugdzaamheid had indruk gemaakt. De barones in het hart geraakt. Het gonsde spoedig door de stad. Dat ik een wonder bedreven had. En in de salon, waar kuise jonge dames dromen. Van de prins die ooit zal komen. Ook daar hoorde men met opwinding. Over de wonderdokter Kamerling.' Zijn woorden worden bevestigd door de dames van adel en hun chaperonnes die tijdens het borduren in de salon zingen over hun saaie, brave leven dat ze zat zijn. 'Wij willen passie! Hartstocht! Mannen vol vuur! Wij willen mannen vol warmte, wild avontuur!'

X-4745 14. De zogenaamde medisch doctor houdt de kolf met urine tegen het licht. 'Aah, ik zie het al! Colora rosso sanquinium! Bascule perfide! Onbalans! Precies wat ik al dacht.' Hij onderzoekt mevrouws lichaam en drukt op haar buik waarbij de barones een harde wind laat. 'Ahh, dat helpt', zucht zij. Kamerling schrijft een recept voor 'om goed af te gaan' en raadt haar aan veel te bidden. Reder De Marquet: 'Bidden? Waait de wind uit die hoek? Nou ja, als de vrouw maar opknapt!' Kamerling geeft de chirurgijn opdracht om mevrouw drie maal daags het medicijn toe te dienen dat hij voorschreef. Maar die is woedend. 'Ik laat me door u geen orders geven meneer. U komt hier en raaskalt wat in potjeslatijn! Ik trek mij terug. U zult nog van mij horen!'

X-4744 13. In het chique redershuis hangt vrouwe De Marquet krijsend tussen twee vrouwen. Af en toe wordt zij 'geschud' op een ritme dat de chirurgijn aangeeft. Kamerling betreedt het pand, stelt zich voor aan haar man en beveelt de vrouwen om onmiddellijk op te houden met het schudden. Mevrouw moet op de chaise lonque gaan liggen en aan chirurgijn Hendrik Berrevoets vraagt Kamerling of hij haar urine bewaarde

X-4743 12. Ze worden gestoord door Marie Duinhouwer, de dienstmaagd van reder Baron de Marquet. Zij komt in paniek binnen rennen. 'De heer Marquet heb mij gestuurd omdat mijn mevrouw, de barones, al heel de dag last heb van ko.. ko.. kolieken in haar buik. Zij verrek van de pine! Zij dreigt te bezwijken! De jonge chirugijn heb haar laten bloeien. Een aderlating. En ze wordt geschud. Maar dat heeft nog niks geholpen.' Marie vraagt aan Viergever een koerier naar Zierikzee te sturen om een dokter te halen. Maar Kamerling zegt onmiddellijk: 'Ik kan helpen! De heer waar ik net over sprak tegen de secretaris, dat ben ik. Enchanté! Ik ben zelf doctor.'

X-4742 11. Kamerling meldt zich ondertussen in het stadhuis bij secretaris Viergever. Hij praat daarbij over zichzelf in derde persoon. 'Nu overweegt deze vrome en welgestelde medisch doctor, in het bezit van alle benodigde papieren, om zich in de voortreffelijke stad Brouwershaven te vestigen. De overweging dat hier het rechte gereformeerde geloof zo vurig wordt beleden, telt daarbij in belangrijke mate mee. En dus is mijn vraag aan u, edele heer....'

X-4741 10. Ook in de kroeg is Kamerling het gesprek van de dag. Waardin Ida de Kanter: ''In mijn herberg. Een heer van stand!' Koopman Pieter Swartjens: 'Met een goed gevulde beurs!'

X-4740 9. Het verhaal over de nieuwe bezoeker gaat als een lopend vuurtje rond onder de Brouwernaren, die vol verbazing en ontzag zijn. Een enkeling is wantrouwend... Garnalenpelster Jantje Kloet: 'Hij sprak stadûûstaele en hij had kisten vol geld bij 'm!' Garnalenpelster Leuntje Hogerheide: 'Twee kisten goud had ´em bie zich!' De dominee: 'Een curieus heerschap! Uit Nijmegen?'

X-4739 8. Nerveus door de afstandelijkheid van de dominee laat Kamerling zijn zakdoek vallen. Dienster Aagje Vleeshouwer raapt hem op en wil hem netjes terug leggen in de kist van de vreemdeling. Maar Kamerling roept zo hard afblijven!! dat iedereen schrikt. In de verwarring komt de nar binnen en tilt de kist op alsof het een veertje is: Hij zegt: 'Het was even stil in de gelagzaal. Maar daarna kakelden ze weer allemaal. Over die vreemdeling met zijn buidels vol, met zilver en goud, niets was te dol....'

X-4738 7. Dominee Jacobus van Brakel komt de kroeg binnen om te vragen of er post voor hem mee kwam met het beurtschip. Kamerling, die weer beneden is, spreekt hem aan. 'Bent u dominee Van Brakel? Wat een opmerkelijk toeval! Ik heb van u gehoord. Mag ik u de hartelijke groeten overbrengen van mijn hoogeerwaarde vriend, professor Hellenius.' Maar de dominee zegt deze man niet te kennen en blijft afstandelijk waardoor Kamerling moet improviseren. Hij vraagt de dominee tot wie een deugdzaam heer, die zich in Brouwershaven wil vestigen, zich het beste kan wenden. Maar hij krijgt geen respons

X-4737 6. Hij neemt zijn intrek in herberg 'De Maagd van Mechelen'om, naar hij zegt: 'zich terug te trekken in contemplatie en bijbelstudie'. 'Ik bevond mij op het beurtschip tussen zulk goddeloos, ruw volk dat ik weer even met mijn Schepper in het reine moet komen.' Wanneer Kamerling naar zijn kamer is, leest waardin Ida de Kanter aan de stamgasten voor wat hij in het gastenboek schreef: Johannes Cato Kamerling, geboren in Rheinberg, Duitsland, ongehuwd van beroep koopman

X-4736 5. Rond de haven zoemt onmiddellijk rond dat iemand met een goed gevulde beurs is gearriveerd. Voor de herberg wordt Kamerling aangesproken door twee dames van lichte zeden. Hoer Annepie: 'Bij ons kan je lekker uitrusten vreemdeling!' Hoer Jannepie: 'Kom maar gezellig bij ons binnen.' Kamerling wijst hun gereserveerd, vriendelijk af

X-4735 4. Aan de Brouwse kade legt het beurtschip aan met aan boord een 'heerschap' wiens bagage door matrozen en zakkendragers aan wal wordt gebracht. Hij vraagt aan de schipper hoe het is gesteld met de artsenij in Brouwershaven. Schipper Jozef Dalebout: 'O! Eh, ja heer! Er zijn twee chirurgijns in Brouwershaven.' Kamerling: 'Geen doctor? Geen gestudeerde medisch doctor? Bon excellent!' Hij geeft de schipper een kostbare zilveren munt als fooi

X-4734 3. De nar, gehuld in een karikaturale versie van het kostuum van Cato Kamerling, jaagt hen weg. Hij heeft een tuchthuisbal onder de arm. 'Boeren, burgers en Schouwenaren. En vooral gij Brouwenaren, wacht even met uw commentaren. In dit spel wordt u haarfijn verteld, hoe hier mijn vonnis wordt geveld. Maggaris is mijn echte naam, maar hier kwam ik als een ander aan. Als Johannes Cato Kamering, werd ik ieders lieveling. Toch is niet alles wat het lijkt, als men het van dichtbij bekijkt.'

X-4733 2. Dansend zingen ze over de tegenstrijdigheid van de menselijke aard: 'Mensen kunnen lachen, zo onbedaarlijk lachen. Van hahahahahi en hahahaha. Maar zit er niet een rakker, achter elk vrolijk masker en spelen wij een schouwtoneel van 's morgens vroeg tot 's avonds laat? De menselijke aard, de menselijke aard. Is die nog wel wat waard? Die is geen stuver waard!'

X-4732 1. 1764. De spelers komen op, elkaar gierend van het lachen op de schouders slaand en met maskers in hun handen

X-4731 In juni 2004 en 2005 voert de Stichting Historische Spelen Zierikzee op het grasveld bij de Sint Nicolaaskerk in Brouwershaven ´De Wonderdokter´ op. Een muzikaal, historisch openluchtspel over doctor Johannes Cato Kamerling alias Abraham Maggaris, een meesteroplichter en vervalser die in 1764 naar Brouwershaven komt. Het stuk gaat over zijn romance met de dochter van de burgemeester en zijn professie, zijn financiële malversaties en zijn arrestatie en bestraffing in 1765. Het wordt van commentaar voorzien door een nar, uitgedost als Kamerling, zijn alter ego. Er doen ongeveer honderd spelers aan mee. Hun namen en de rol die zij spelen staan op lijsten die door een muisklik tevoorschijn komen van achter de affice van het stuk