Artikelen ( Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach )

beacon
38  artikelen
sorteren op:
 
 
 
 
Artikel
Bronnen en literatuur : Houthem-Sint Gerlach, H. Gerlach (Gerlac[h]us) van Houthem
Datering:
2005
Titel:
Bronnen en literatuur : Houthem-Sint Gerlach, H. Gerlach (Gerlac[h]us) van Houthem
Auteur:
Augustinus van Berkum
Titel tijdschrift:
www.meertens.knaw.nl
Afleveringsnummer:
www.meertens.knaw.nl
Samenvatting:
Deel 4/6
W. Jappe Alberts, Geschiedenis van beide Limburgen, dl. 1 (Assen: Van Gorcum, 1972) p. 99;
A. van Berkum, Suum cuique. De scheidsrechterlijke uitspraak van 1197 en het daaraan voorafgaande geschil over het aantal en de taken van de zielzorgers in het kerspel Meersen (Vaals: Abdij Sint-Benedictusberg, 1973) p. 11-46, 56-81, 163-166;

P.M. le Blanc, 'De Gerlachuskerk te Houthem en haar monumentale beschildering', in: Bulletin van de Koninklijke Nederlandse Oudheidkundige Bond 76 (1977) p. 59-88; [

[foto's kerk], in: Martin Verjans ed., Synthese. Twaalf facetten van cultuur en natuur in Zuid-Limburg (Heerlen: DSM, 1977) p. 241;

J.J.M. Timmers e.a., In het voetspoor van Ph.G.J. van Gulpen (Heerlen: DSM, 1978) p. 142-143, tekeningen van Van Gulpen;

W. van Mulken, Inventaris van de archieven van de rooms-katholieke parochie van de h. Gerlachus te Houthem 1598 - ca. 1953 (Houthem 1978);

H.J.H. Schurgers e.a., Geschiedenis van Valkenburg-Houthem (Valkenburg: Het Land van Valkenburg, 1979) p. 74-80;

Missae Propriae Provinciae Ultraiectensis et singularum dioecesum euisdem provinciae ('s-Her-to-gen-bosch: Vereniging voor Latijnse liturgie, 1981) p. 3;

H.L. Cox, 'Die Auswirkungen der deutsch-niederlandischen Staatsgrenze von 1815 auf die volkstümliche Heiligenverehrung im Rhein-Maasgebiet;

Ein Beitrag zur kulturraumlichen Stellung des Rhein-Maas-Gebietes', in: Rheinisch-Westfälische Zeitschrift für Volkskunde 28 (1983) p. 114;

H.J.J. Philippens, Houthems Verleden (Eygelshoven: Eijdens, 1983);

A. van Berkum, 'Gerlach de Houthem', in: Dictionnaire d'Histoire et de Géographie ecclésiastiques 20 (Parijs: Letouzey et Ane, 1984) k. 875-879;

L. Mulders, Parochiekerk H. Gerlachus-Houthem-St. Gerlach (Houthem-Sint-Gerlach, 1984);

F.P.J. Slenders, M.K.J. Smeets, 'Waar het koepeldragend Munster rijst'. Historisch overzicht betreffende de Onze Lieve Vrouwe Munsterkerk (Roermond: Stichting Jong Roermond, 1984) p. 67-69;
Samenvatting2:
E. Tielemans, Volksgeneeskunde in Limburg.

Een bibliografie (Limbricht: Limburgs Volkskundig Instituut, 1986) nrs. 94, 186, 313;

Renaat van der Linden, Bedevaartvaantjes. Volksdevotie rond 200 heiligen op 1000 vaantjes (Brugge: Tabor, 1986) p. 107, vaantje Heusden (B);

J.M.A. van Cauteren ed., Limburgse heiligen. Pelgrimstochten naar, verering en relieken van Limburgse heiligen [tentoonstellingscatalogus] (Susteren: Stg. ter bescherming van de oudheden van Susteren, 1986) p. 54-55;

Dieter P.J. Wynands, Geschichte der Wallfahrten im Bistum Aachen (Aken: Einhard Verlag, 1986) p. 48;

J. Gerits, 'Sint-Gerlach van Houthem, beschermheilige tegen ziekten van mens en dier', in: Ons Heem 41 (1987) p. 69-94;

P. Nissen, 'Sint Gerlach in de UTP', in: Interformatie 17 (1988/89) nr. 1, p. 10-21;

J.G.M. Notten e.a., De kerk van de heilige Gerlachus (Houthem-Sint-Gerlach: Kerkbestuur, 1989);

P.J.M. Aussems e.a., Kleine Atlas voor de Geschiedenis van beide Limburgen (Hasselt-Maastricht, 1989) p. 45, verering van Sint Gerlach
Geografische namen:
 
 
 
 
 
Artikel
Bronnen en literatuur : Houthem-Sint Gerlach, H. Gerlach (Gerlac[h]us) van Houthem
Datering:
2005
Titel:
Bronnen en literatuur : Houthem-Sint Gerlach, H. Gerlach (Gerlac[h]us) van Houthem
Auteur:
Augustinus van Berkum
Titel tijdschrift:
www.meertens.knaw.nl
Afleveringsnummer:
www.meertens.knaw.nl
Samenvatting:
Deel 3/6 B J. Molanus, Indiculus Sanctorum Belgii (Leuven 1573; Antwerpen 15832) p. 31-32; J. Molanus, Usuardi Martyrologium (...) cum additionibus (Leuven 1573) p. 11; J. Molanus, Natales Sanctorum Belgii et eorum chronica recapitulatio - ed. H. Cuyckius (Leuven 15952); Horae canonicae dicendae in propriis dioecesis Ruraemundensis festivitatibus. Una cum litaniis eiusdem ecclesiae, et selectis aliquot aliarum ecclesiarum hymnis (Leuven: I. Masius, 1609) p. 45-52; A. Miraeus, Fasti Belgici et Burgundici (Brussel: I. Pepermannus, 1622) p. 7-12; B. Fisen, Flores ecclesiae Leodiensis (Rijssel 1647); J. Knippenbergh, Historia ecclesiastica ducatus Geldriae (Brussel 1719) p. 70; C.L. Hugo, Sacri et canonici Ordinis Praemonstratensis Annales (Nancy 1734) p. 729-736, p. 831, voor Heinsberg; F. Kreetz, Historia nobilis Parthenonis Heinsbergensis (Keulen 1772) p. 150-152; Chr. Quix, 'Das leben des H. Gerlach nach den Bollandisten und andern noch ungedruckten Urkunden', in: Wochenblatt fur Aachen und Umgegend 20 en 24-8-1836; A.J. van der Aa, Aardrijkskundig woordenboek der Nederlanden, dl. 4, (Gorinchem 1843) p. 543-544; N. Braun, 'Das adlige Fräuleinstift zu Heinsberg', in: Annalen des Historischen Vereins fur den Niederrhein 7 (1859) p. 207-211; F.X. De Ram, Hagiografie nationale, dl. 1 (Leuven 1864) p. 47; J. Habets, 'Houthem-Sint-Gerlach en het adellijk vrouwenstift aldaar. Eene bijdrage tot de geschiedenis van het voormalig land van Valkenburg', in: Publications S.H.A. Limbourg 6 (1869) p. 3-253; H.A. Banning, 'Uitstapjes in Nederland, Limburg, Hou-them en de H. Gerlachus', in: Katholieke Illustratie 6 (1872-1873) p. 183-184, 191-192; Fr. Bock & M. Willemsen, Antiquites sacres conservees dans les anciennes collegiales de S. Servais et de notre Dame a Maestricht (Maastricht: Jos. Russel, 1873) p. 246-248; H. Welters, Limburgsche legenden, sagen, sprookjes en volksverhalen (Venlo: Uyttenbroeck, 1875; repr. Maasbree: De Lijster, 1982) p. 99-103;
Samenvatting2:
Handelingen Tweede Kamer (1876-1877) p. 427-428; G.D. Franquinet, Beredeneerde inventaris der oorkonden en bescheiden van het adellijk klooster Sint Gerlach bij Valkenburg (Maastricht 1877); J. Craandijk, Wandelingen door Nederland, dl. 2 (Haarlem: Tjeenk Willink, 1883; 2e dr.) p. 91-92; J. Daris, Histoire du diocese et de la principaute de Liege, dl. 1 (Luik) p. 566-568; J.A.F. Kronenburg, Neerlands heiligen in de middeleeuwen, dl. 4 (Amsterdam: Bekker, 1901) p. 78-115; J. Vannerus, 'Matrice du Sceau du couvent de Saint-Gerlache a Houthem-lez-Fauquemont', in: Revue belge de Numismatique et de Sigillographie 77 (1925) p. 213-221; J. van Schaik, 'De sacramenten van mirakel', in: H. d'Yanville & W. van Dijk ed., Gedenkboek van het XXVIIe Internationaal Eucharistisch Congres, gehouden te Amsterdam van 22 tot 27 juli 1924 (Amsterdam: 't Kasteel van Aemstel, 1925) p. 575; Pierre Kemp, Limburgsch Sagenboek (Lutterade: Fonds voor Heemkunde, 1925) p. 19-23; H. Durlinger [?], 'Het [weg]kapelke van Sint Gerlacus', in: De Geulbode, 9 oktober 1926; Voorloopige lijst der Nederlandsche Monumenten van Geschiedenis en Kunst, deel VIII: De Provincie Limburg 1 (Amby-Meer) (Den Haag: Algemeene Landsdrukkerij, 1926) p. 147-150; D.A. Stracke, 'Uit het leven van den H. Gerlach', in: Tijdschrift voor Taal en Letteren 15 (1927) p. 93-100; 'De heiligdomsvaart te Houthem St. Gerlach. Schitterende feestelijkheden', in: Limburger Koerier, 18 mei 1929; 'De heiligdomsvaart te Houthem. Enorme belangstelling', in: Limburger Koerier, 25 mei 1929; R. van Wafelghem, Repertoire des sources imprimees et manuscrites relatives … l'histoire et … la liturgie des monasteres de l'Ordre de Premontre (Brussel 1930) p. 225; J.R.W. Sinninghe, Limburgsch Sagenboek (Zutphen: Thieme, 1938) p. 180-185; 'De patroon van Houthem-St. Gerlach', in: De Tijd, 25 juli 1941; A.W. van den Hurk, 'De kluizenaar van het Geuldal. Sint Gerlacus', in: De Tijd, 5 augustus 1941, ook verschenen in: De Nieuwe Koerier, 9 augustus 1941;
Samenvatting3:
H. Durlinger, 'Houthem, Valkenburg of Spaubeek?' in: De Tijd, augustus 1941; De Geulbode van 30 augustus 1941, gewijd aan het centenarium van de overbrenging van Gerlachs relieken naar Houthem; M. Schoengen, Monasticon Batavum, dl. 2 (Amsterdam: Noord-Hollandsche Uitgevers Maatschappij, 1941) p. 101; E. Heynen, 'Maastrichtse drukken (1552-1816). Een bescheiden bibliografie', in: Publications S.H.A. Limbourg 83 (1947) p. 1-174; Alph.W. van den Hurk, 'De H. Gerlacus', in: J. Huyben e.a. ed., Met de heiligen het jaar rond, dl. 1 (Bussum: P. Brand, 1948) p. 112-115; N. Backmund, Monasticon Praemonstratense, dl. 1 (Straubing 1949) p. 171 (Houthem-Sint-Gerlach), p. 170-171 (Heinsberg); M. de Meyer, 'Gerlacus of Gerlachus-Volksverering', in: P. van der Meer e.a., De Katholieke Encyclopaedie 11 (Amsterdam/Antwerpen: Joost van den Vondel/Standaard, 1951) k. 611; 'Houthem. Processie uit Tilburg', Limburgs Dagblad, 7 juli 1954; D. Damen, 'Studie over Sint Gerlach van Houthem', in: Publications S.H.A. Limbourg 92/93 (1956-1957) p. 49-113; P. Polman, Katholiek Nederland in de achttiende eeuw, dl. 3 (Hilversum: P. Brand, 1958) p. 262; H. Grundmann, 'Zur "Vita S. Gerlaci" eremitae', in: Deutsches Archiv fur Erforschung des Mittelalters 18 (1962) p. 539-554; W.J. Prick, 'Levensbeschrijving van de veertien Roermondse bisschoppen' [tussen 1559 en 1801], in: E.C.M.A. Batta e.a., Limburg's Verleden, dl. 2 (Maastricht 1967) p. 603-608, over Cuyckius; Maurits de Meyer, Volkskunde-atlas voor Nederland en Vlaams-België, Commentaar bij de kaarten 21-29. Volksgeneeskunde (Antwerpen/Utrecht: Standaard, 1968) p. 59, 99-100; F. van Trigt e.a. ed., Goden en hun heiligen in Limburg (Maastricht/ Utrecht: catalogus gezamenlijke Limburgse musea, 1969) nr. 53; J.A.K. Haas, Inventaris van het archief van het Norbertinessenklooster van Sint-Gerlach (Maastricht: Rijksarchief in Limburg, 1971)
Samenvatting4:
Deel 2/6 A2 Joannes Gielemans, 'Vita sancti Gerlaci'(= Sanctilogium, f. 966r-966v; nieuwe foliering 69r-69v) - ed. Damen (zie onder B) p. 89-90; Dreves e.a. ed., Analecta Hymnica Medii Aevi (Leipzig 1886-1922) dl. 13, p. 8; Erasmus Ghoyee, Divi Gerlaci sanctissimi eremitae vita, duobus libellis distincta (Maastricht: Joh. Gheel, 1600), opgenomen in de Acta SS Boll. Jan. I (Antwerpen 1643) p. 306-320, en in Mulder-Bakker (1995; zie onder B) p. 143-218, een Nederlandse vertaling in Cornelius Thilmans, Het Leven van den H. Gerlachus, Belijder en Eremijt der Orde van Premonstreijt (Maastricht 1612), een heruitgave van Thilmans' vertaling, is verzorgd door H. Casteel (Maastricht: Jac. Lijkens, 1745) en opnieuw uitgegeven door Mulder-Bakker (1995; zie onder B) p. 143-218; een 3e druk, verzorgd door M.J. Silmen, verscheen in 1790 te Roermond bij Gruyters; een 4e, verzorgd door E. Lavigne en J. Dassen, kwam uit in Houthem in 1990, uitgeg. door het kerkbestuur van de parochie Houthem-Sint-Gerlach. In 1618 gaf de Augustijn Jan Neeff(s) te Maastricht en Doornik (!) een Franse versie uit, onder de titel La vie et miracles de S. Gerlace, ermite et con-fesseur de Jesus Christ, avec un discours à la louange du mesme Saint. In 1622 volgde een vulgariserende berijmde bewerking in het Hoogduits, getiteld Leben des H. Gerlacus, afkomstig uit de Norbertijnse abdij van Steinfeld in de Eifel, waarmee het klooster Sint-Gerlach relaties onderhield. Het handschrift bevindt zich thans in de stadsbiblioteek van Trier (Katal. 1992, p. 344), fol. 102r-116v, een fotokopie daarvan in het Rijksarchief in Limburg, bij de nalatenschap Durlinger (zie hiervoor, onder A1, II, 1b). De norbertijn J.L. van Craywinckel nam in 1664 een bewerking van Thilmans' vertaling op in zijn Legende der Levens ende ghedenckweerdige Daeden van de voornaemste Heylige (...) die in de Witte Ordre van den H. Norbertus (...) uytgheschenen hebben (Antwerpen 1664); Willem Cripius, Vita Sancti Gerlaci
Samenvatting5:
[altera] (Keulen 1600), later nogmaals uitgeg. in Acta SS Boll. Jan. I. (Antwerpen 1643) p. 320-321. - De hierboven genoemde hymnen ter ere van Sint Gerlach in het Sanctorale van Kamp-Lintfort zijn uitgegeven door G.M. Dreves e.a. in Analecta Hymnica Medii Aevi (Leipzig 1886-1922) dl. 45, p. 10, en door Damen (zie onder B) p. 108-109; de afzonderlijke hymne in de Codex van Darmstadt vindt men bij Dreves, dl. 13, p. 181; en bij Damen, p. 112-113. - Officia propria dioecesis Ruremundanae (Keulen, 1604) ad diem V. januarii vel ad feriam II ante festum Pentecosten. Dit officie is goeddeels terug te vinden in Officia propria Sanctorum (...) dioecesis Ruraemundensis (Roermond, 1867; Haarlem: Gottmer, 1948 2) op 19 januari, p. 16**-23**. De hymnen van de Nachtgetijden, de Lauden en de Vespers zijn ook afgedrukt in: Acta SS Boll. Jan. I, p. 305; R.J. Jordens, De Hymnen van het Getij- en Misboek (Tongerloo: Sint-Norbertusboekhandel, 1935) p. 322-323 (Latijn-Nederl.); Damen, o.c., p. 110-112 en vertaald in C. Nuijen,
Geografische namen:
 
 
 
 
 
Artikel
Bronnen en literatuur : Houthem-Sint Gerlach, H. Gerlach (Gerlac[h]us) van Houthem
Datering:
2005
Titel:
Bronnen en literatuur : Houthem-Sint Gerlach, H. Gerlach (Gerlac[h]us) van Houthem
Auteur:
Augustinus van Berkum
Titel tijdschrift:
www.meertens.knaw.nl
Afleveringsnummer:
www.meertens.knaw.nl
Samenvatting:
Deel 1/6 A1 Maastricht, Rijksarchief in Limburg: archief klooster Sint-Gerlach, 1202-1786; bisdomarchief, 1559-1801, m.n. doos 14.A 00 2E, bevattende de nalatenschap Durlinger (? 1947) met veel gegevens over de verering in de periode 1750/1800-1950. Maastricht, gemeentearchief: parochiearchief Houthem-Sint-Gerlach, 1785-1950, inv. nrs. 23-32, 35, 82, 96-106; tekeningen van Ph.G.J. van Gulpen (1792-1862). Houthem, parochiearchief, 1953-heden. Urmond, gemeentearchief 1646-1938, inv. nr. 1330. Roermond, bisdomarchief: inventaris kerkelijk kunstbezit. Over het handschrift van de vita van Sint Gerlach uit ca. 1227, waarvan het origineel verloren is gegaan, zie: Bibliotheca Hagiographica Latina (Brussel: Societe des Bollandistes, 1898-1899) nr. 3449 en M. Carasso-Kok, Repertorium van verhalende bronnen uit de middeleeuwen (Den Haag: Nijhoff, 1981) nr. 32. J. Gielemans nam in 1475 in een verzamelwerk van heiligenlevens, een Sanctilogium, waarvan het handschrift thans berust in de Oesterreichische Nationalbibliothek (Ser. nr 12814) een 'Vita sancti Gerlaci' op (f. 966r-996v (nieuwe foliering 69r-69v)), foto's van deze folia bevinden zich in bovengenoemde doos 14. A 00 2 E. Een Sanctorale, afkomstig uit de Cistercienzerabdij Kamp-Lintfort bij Wezel en opgenomen in de Codex van Darmstadt 521 (uit 1462) bevat een hymne ter ere van Sint Gerlach (foto in rijksarchief: archief klooster Sint-Gerlach, register van proost Casteel).
Geografische namen:
 
 
 
 
 
Artikel
In memoriam Jan Notten : rede uitgesproken tijdens begrafenismis in Valkenburg
Datering:
2005
Titel:
In memoriam Jan Notten : rede uitgesproken tijdens begrafenismis in Valkenburg
Auteur:
René Paulssen
Samenvatting:
Jan Notten, Jan, waarmee je uren kon praten Jan, waarover je dagen kunt praten Jan, wiens publicaties en boeken je maanden kan lezen. Jan Notten, wie kende hem niet? Jan werd op 2 januari 1935 geboren. Hij groeide op in Broekhem. Na de MULO ging hij naar de Kweekschool. Hij vervulde zijn militaire dienstplicht als Sergeant Majoor Administratie. Daarna werd hij onderwijzer aan de lagere school te Eijsden en vervolgens in Broekhem. In zijn vrije tijd was Jan toen actief binnen de jeugdorganisatie Jong Nederland en hield hij zich zowel actief als passief zeer intensief bezig met de atletieksport. Hij was een begaafd 800 meterloper. In 1970 rondt de neerlandicus Jan Notten zijn studie Nederlands af. Hij was docent Nederlands aan het Van Veldeke College te Maastricht en vervolgens aan de toenmalige Rooms Katholieke Kweekschool voor onderwijzers te Heerlen. Sinds zijn studie Nederlands is zijn interesse voor de Nederlandse taal sterk toegenomen. In het verlengde hiervan werd het Limburgs dialect in het algemeen en het Valkenburgs dialect in het bijzonder zijn grote hobby, zelfs obsessie. Hij publiceert zijn boek 'De Chinezen van Nederland' als promotie van het Limburgs in woord en geschrift. Dan volgt zijn bloemlezing 'Mosalect' en verschijnen de 'Aanwijzingen voor de Limburgse dialecten' van zijn hand, die een vervolg krijgen met de uitgave 'Spelling 2003 voor de Limburgse dialecten'. Hij was redacteur van het tijdschrift Veldeke en van de boekjes Veldeke literair. Hij schreef honderden bijdragen voor de 'Oos Heim-pagina' in het toenmalige weekblad Het Land van Valkenburg. Meer dan 25 jaar is Jan voorzitter geweest van de Veldekekring Valkenburg en nadien erevoorzitter. Door Veldeke Limburg werd hij benoemd tot erelid als taalman, als erkende dialectoloog, als hoofdgrondlegger van de Limburgse spelling. Vanwege zijn deskundigheid was Jan nauw betrokken bij de totstandkoming van het Limburgs, het Heerlens en het Kerkraads woordenboek.
Samenvatting2:
Hij schreef zelfs een cursus voor Hollandse hotelgasten: 'Leer Limburgs in 5 minuten'. Vanaf de oprichting in 1975 was Jan voorzitter van de Stichting Martin Stevens Fonds. Hij was de stuwende kracht achter deze inmiddels voor Valkenburg en Limburg van historisch groot belang zijnde stichting. Zijn belangstelling was veelzijdig, zo ook voor de carnaval. Hij schreef tientallen proclamaties voor de Valkenburgse stadprinsen, hij adviseerde over spelling van de teksten in de optochten, hij schreef jubileumboekjes voor de diverse carnavalsverenigingen. Hij leverde een belangrijke bijdrage aan de jaarlijkse carnavalsmis. Ook voor de verdiensten op carnavalsgebied werd hij zowel lokaal als provinciaal onderscheiden. Jan was ook een self-made historicus, enerzijds uit eigen belangstelling, vaak op verzoek van anderen. In die hoedanigheid heeft hij diverse boeken en publicaties op zijn naam staan of was hij mede-auteur.
Om er een paar te noemen:
- De geschiedenis van Valkenburg-Houthem
- Zevenhonderd jaar Kerk in Valkenburg
- Kijk op Valkenburg
- Het Sibberhuis
- Tal van bijdragen aan het kwartaalblad Geulrand
- Gerlachus de Heilige van het Geuldal
- Beeld van Broekhem
- 75 jaar Lourdesgrot.

Hij publiceerde wandelgidsen voor het Geuldal, het Heuvelland en de Oude Mijnstreek en de toeristengids voor het mergelstadje. Daarnaast deed nooit een vereniging tevergeefs een beroep op hem om een jubileumboek te schrijven. Mede op zijn initiatief werd de Stichting 15 februari opgericht ter jaarlijkse herdenking van de oudst-bekende naamsvermelding van Valkenburg. Sinds de oprichting was hij voorzitter van die stichting. Vanwege zijn deskundigheid was Jan lid en plaatsvervangend voorzitter van de gemeentelijke Straatnamencommissie.
Samenvatting3:
Hij was mede-samensteller van het Straatnamenboek van Valkenburg aan de Geul. Hij was penningmeester van de stichting ''t Kruus op d'n Tore'. Hij schreef artikelen in Heuvelland Aktueel en andere tijdschriften. Hij was actief betrokken bij TV-Valkenburg. Hij schreef, hij pleegde onderzoek, hij initieerde, hij was veelzijdig, hij wist bijna alles, hij was altijd druk bezig, hij had nooit tijd en maakte toch maar weer tijd om anderen behulpzaam te zijn. Jan werd in 2001 benoemd tot Lid in de Orde van Oranje Nassau, vanwege zijn vele verdiensten voor de samenleving, maar vooral .... omdat hij voor het culturele leven in Valkenburg .... onmisbaar was. Jan, bedankt voor alles wat je voor de gemeenschap gedaan hebt en voor alles wat je ons hebt nagelaten. A Dieu
Geografische namen: