Ouders
De vader van kluizenaar Willem Smitsmans heette eveneens Willem en huwde met Elisabeth Sassen. Hij gaf bij de geboorteaangifte van zoon Willem in 1799 aan ‘niet te conne schrieven’. Het gezin Smitsmans-Sassen woonde volgens de Volkstelling 1796 te Strabeek 32 (nu nr. 124).

Hun kinderen waren:

1) Anna Maria Smitsmans, ged. Houthem 21.10.1790
2) Joannes Petrus Smitsmans, ged. Houthem 03.08.1792, soldaat onder Napoleon, niet teruggekeerd; gesneuveld?
3) Anna Elisabeth Smitsmans, ged. Houthem 16.09.1795, ovl. vóór 28.04.1802
4) Joannes Smitsmans, ged. Houthem 18.01.1797 (jong overleden?)
5) Joannes Willem Smitsmans, geb. Houthem 24.05.1799, ged. Houthem 25.05.1799 (an VII; 6 Prairial), kluizenaar, ovl. Schin op Geul 23.06.1871 (72 jaar oud)
6) Anne Elisabeth Smitsmans, ged. Houthem 28.04.1802 (an X; 8 Floréal) ovl. Houthem 21.04.1817 (14 jaar oud)
7) Anne Elisabeth Smitsmans, ged. Houthem 21.03.1804 (an XII, 21 Ventose) ovl. Spaubeek 13.02.1859 (54 jr.) tr. Spaubeek 28.11.1828 met Petrus Matthias Snijders (houtdraaier).
Volgens “huwelijkssluitingen en afgegeven verlofbrieven in de r.k. parochie Houthem 1801-1850”, trouwde Maria Catharina Smitsmans in Houthem voor de kerk op 29.11.1828 met Snijders. Van deze Maria Catharina zijn verder geen gegevens te vinden. Snijders trouwde een dag eerder (28.11.1828) in Spaubeek met Anna Elisabeth Smitsmans. Het kan dus bijna niet anders dan dat het om dezelfde personen gaat. Anna Elisabeth komt derhalve ook voor als Maria Catharina. Op 22 juni 1829 wordt hun zoon, Jan Willem Snijders, in Houthem gedoopt en op 24 juni 1831 wordt hun tweede zoon, Jan Pieter Snijders, eveneens in Houthem gedoopt. (Groot)moeder Sassen zal toen waarschijnlijk nog in Houthem gewoond hebben vooraleer zij naar Schin op Geul verhuisde!
8) Marie Helene Smitsmans, ged. Houthem 01.03.1806, ovl. Meerssen 24.05.1844 (38 jaar oud, breister) tr. Oirsbeek 28.07.1841 met Hubert Jacobs (oud militair; 31 jr.).

Vader Smitsmans overleed op 19 mei 1813 (65 jr. oud) in Houthem; de jonge Willem Smitsmans (de latere kluizenaar) was toen pas 14 jaar oud. Moeder Sassen overleed op 25 jan.1837 (77 jr. oud) in Schin op Geul. Aangifte werd gedaan door Jan Willem Smitsmans, Eremyt; hierbij wordt vermeld dat “in hare woning, ten huize van haren genoemden zoon overleden is Maria Elisabeth Sassen”.

Sinds wanneer en waar woonde moeder en zoon in Schin op Geul?
Mogelijk zijn ze uit Houthem vertrokken na 1828 toen Anne Elisabeth huwde met Petrus Mathias Snijders of was het na 19 maart 1831 toen Willem als kluizenaar ging wonen op de Schaesberg, behorende bij Schin op Geul?
Er is door het RHCL gezocht in het Bevolkingsregister van de parochie Schin op Geul, aangelegd door pastoor P. Vincken in 1824, echter zonder resultaat.
Ook het Bevolkingsregisters 1807-1840 van Oud-Valkenburg en 1860-1878 van Strucht leverden niets op. Tevens is er gezocht naar familierelaties in Schin op Geul waar men eventueel bij is gaan inwonen tussen 1828 en 1837, maar daaromtrent zijn ook geen aanknopingspunten gevonden.

Relatie met de Calvariekluis in Houthem?
De Houthemse kluizenaar, Mathias Akkermans, is op 25 oktober 1825 overleden in zijn kluis in het Kloosterbos tussen Houthem en Raer. Ook Joannes Petrus Akkermans wordt “Eremythis in monte Calvarienberg” genoemd bij zijn overlijden op 4 februari 1835 te Houthem. Wellicht hebben beide familieleden elkaar opgevolgd. Ze hebben waarschijnlijk meer dan 20 jaren in de kluis samengewoond. Deze kluis verkeerde echter in een slechte staat van onderhoud. Zou Smitsmans in 1831 overwogen hebben om in de Houthemse kluis te gaan wonen? En heeft hij dit niet gedaan vanwege de slechte staat van deze kluizenaarswoning? De kluis had leeg gelegen in de Franse tijd van 1794 tot 1814.

Oudtante
De oudtante van Willem Smitsmans - Elisabeth Smitsmans - overleed in 1806 te Maastricht als zijnde “demeurant montagne des récollets”, oftewel woonachtig aan de Minderbroedersberg te Maastricht.

De Recollecten (Minderbroeders) is een afdeling van de Franciscanerorde, die wegens het volgen van de strengste orderegels ook de naam van Observanten dragen. In Maastricht zaten de Minderbroeders of Franciscanen destijds in een klooster op de St. Pietersberg ofwel de Observant bij de tegenwoordige uitspanning Slavante (een verbasterde naam voor de Observanten).
Op het tijdstip van het overlijden van zijn tante was de latere kluizenaar Willem Smitsmans, bijna 7 jaar oud. Of het overlijden van zijn oudtante hem persoonlijk heeft geraakt blijft onduidelijk. Toch speelde deze oudtante waarschijnlijk een andere rol. Zij woonde als ongehuwde vrouw in de onmiddellijke nabijheid van het Franciscanerklooster op de Minderbroedersberg. In de Franse tijd heeft zij derhalve met eigen ogen gezien hoe de broeders uit hun klooster werden verdreven en van hun eigendommen werden bestolen. Misschien was de oudtante wel werkzaam in het klooster of had zij in ieder geval grote betrokkenheid bij het wel en wee van de broeders. Haar verhalen zullen zeker binnen de familie zijn gedeeld.

Zussen
Drie dochters uit het gezin Smitsmans-Sassen, kregen bij de geboorte de naam Anna Elisabeth. Twee van hen zijn jong gestorven. De eerste is waarschijnlijk heel jong overleden, d.w.z. vóór april 1802, maar de tweede overleed in 1817 op bijna 15-jarige leeftijd. Haar doodsoorzaak is onbekend.

Willem was toen bijna 18 jaar oud en heeft haar overlijden zeer waarschijnlijk van zeer nabij meegemaakt. Bovendien waren er van zijn vijf zussen toen nog maar 2 in leven. Als er een oorzaak gezocht moet worden voor zijn latere terugtrekking uit het maatschappelijke leven, dan kan de traumatische ervaring van het jonge overlijden van zijn zusje(s) daartoe wellicht hebben bijgedragen.

Franse tijd
In 1794 werd Maastricht (en omgeving) ingenomen door de troepen van de Franse Nationalisten. Na een grondige bestuurlijke herindeling werd meteen duidelijk dat de Fransen een strikte scheiding van kerk en staat nastreefden. Eind 1796 werden alle (Tertiarissen-)kloosters en -kapellen bij wet opgeheven. Zo ook het Franciscanenklooster aan de Minderbroedersberg te Maastricht. De eigendommen werden in beslag genomen en te gelde gemaakt. Opstandige priesters moesten vluchten of werden gevangengenomen; processies werden verboden, kostbare voorwerpen werden gestolen, tot zelfs de kerkklokken toe. Zelfs het kruis op de kerktoren moest verwijderd worden. De bevolking vertoonde dan ook geen animo tot samenwerking met de Franse bezetters.
Eind 1799 kwam Napoleon d.m.v. een staatsgreep aan de macht en introduceerde de ‘conscriptie’ ofwel de militaire dienstplicht. Het was niet alleen de conscriptie die het verzet tegen de Fransen opriep. De anticlericale maatregelen, de vervolging van de niet-beëdigde priesters, de hoge belastingen en het voedseltekort wakkerden de weerstand aan.

Joannes Smitsmans
Het waren bepaald roerige tijden voor de bevolking en natuurlijk ook voor het gezin Smitsmans, waaruit in 1812 een zoon zijn dienstplicht moest vervullen en niet meer terugkeerde. Joannes (Jean Pierre) Smitsmans was geboren in 1792 en behoorde tot de lichting van het jaar 1812. Hij diende met stamboeknr. 385 bij het 76e Cohort van de Garde Nationale.

De Nationale Garde van het Franse Keizerrijk was een thuisleger dat in maart 1812 door Napoleon werd opgericht in verband met de komende veldtocht naar Rusland.
Tijdens de afwezigheid van de Grande Armée zou Frankrijk (waartoe het Nederlandse grondgebied toen ook behoorde) onbeschermd achterblijven. De Nationale Garde kreeg zo de taak grenzen, kustgebieden en strategische objecten te beschermen en binnenlands de openbare orde te handhaven. Het 76e Cohort was gelegerd in Maastricht. De Nationale Garde was dus niet bedoeld voor inzet in het buitenland, maar na de enorme verliezen in Rusland werd deze bepaling al in februari 1813 losgelaten. Het 76e Cohort werd overgeheveld naar de Grande Armée, waar het met het 3e, 77e en 88e Cohort werd samengevoegd tot het 146e Regiment Infanterie van Linie.
Van de drie jongens uit het gezin Smitsmans was Willem, na de vermissing van zijn broer Joannes, nog maar als enige over.

Zie vervolg 3/3