Historie van een landgoed

EXPOSITIE ARTEFACTEN

Foto's: Enkele artefacten die te zien zijn op de expositie. Van linksboven met de klok mee: religieus boek, jachtzwaard, vest van de familie De Selys de Fanson met op de achtergrond de acte van Napoleon, een zegel en koperen steunzolen.

Voor het eerst zijn archeologische vondsten die gedaan zijn bij Château St. Gerlach en andere sites in de buurt, te zien voor het publiek.
De expositie ‘3K’s’ toont een flink aantal unieke artefacten.

Camille Oostwegel geeft toe: „Deze liggen normaliter in de kluis.” Een akte van verkoop van het landgoed St. Gerlach en rekeningen van het klooster. Beiden met stempel, en getekend door Napoleon. Het zijn slechts twee voorbeelden van unieke stukken die te zien zijn tijdens de expositie ‘3K’s, Bijzondere archeologische vondsten bij Kerken, Kloosters en Kastelen in Valkenburg’, in het heiligdom van Houthem. Ooit werden ze ‘gered’ uit de bibliotheek door een buurtbewoner. Nabestaanden gaven ze uiteindelijk aan Camille Oostwegel, zelf een verwoed verzamelaar, die de expositie aangrijpt om voor het eerst ook een deel van zijn eigen collectie te laten zien. De stukken completeren een expositie die in zijn diversiteit beelden laat zien uit alle facetten van de geschiedenis van het landgoed St. Gerlach. Het leeuwendeel van de tentoongestelde artefacten kwam precies achttien jaar geleden aan het licht, toen de aanstaande restauratie van het kasteel gelegenheid bood om voor het eerst archeologisch onderzoek te doen op de historische locatie. Ja, er kwamen oude stukken gereedschap uit de steentijd naar boven. Maar het zegt wat over de aard van de andere vondsten, dat die gereedschappen binnen deze expositie eigenlijk nog het minst bijzonder zijn.

Samenvatting2:

Wat te denken van een nog in prima staat verkerend ‘Sauschwerd’, een jachtzwaard uit het begin van de veertiende eeuw, dat met name gebruikt werd om wilde zwijnen de doodsteek te geven. Het is het enige zwaard in zijn soort dat in Nederland ooit werd gevonden. Het Sauschwerd werd aangetroffen in de oude beerput van het klooster. „Dat gebeurde vaker in tijden van rampspoed”, legt Oostwegel uit. „Dan werden waardevolle spullen in de put gegooid.” Ook uniek: de originele partage-acte waarin wordt vermeld hoe de gronden verdeeld dienden te worden. En een handgeschreven brief van moederoverste Agnes Hoen waarin zij tegen die verdeling bezwaar maakt. Natuurlijk, we zijn hier op heilige grond. En dus ontbreken eeuwenoude gebedsbundels, geestelijke geschriften, heiligenbeelden, parochiezegels en het uit 1769 stammende doodsprentje van Sophia van Rochau, de laatste non van St. Gerlach, niet. Kookpotten en een bonte verzameling schalen herinneren aan de tijd dat het klooster in gebruik was als hospitaal. De laatste ‘oude’ periode van het landgoed in Houthem, de tijd dat het werd bewoond door baron Selys de Fanson en zijn familie, blijft ook niet onderbelicht. Kaarten die de baron maakte, een blauwdruk van het Ignatiuscollege en de bibliotheek uit 1916 en het persoonlijk schetsboek van de barones zijn te bewonderen. De expositie schetst vooral ook een beeld over de Houthemse samenleving en hoe die met het landgoed samenhing. Veel items werden door voormalige bewoners van het landgoed aan buurtbewoners geschonken. Een deel daarvan werd vele jaren later weer ‘teruggegeven’ aan Camille Oostwegel. Een achttiende eeuws, met goud en zilverdraad versierd vest is er een mooi voorbeeld van.

Samenvatting3:

Het vest was eigendom van de familie De Selys de Fanson, maar werd cadeau gedaan aan buurtbewoonster Jacqueline Laeven-Monissen die het als amateur-actrice gebruikte tijdens voorstellingen. Niet vreemd dus dat de restauratie van het landgoed achttien jaar geleden ook voor de buurt een ware happening was. De videobeelden die Houthemer Pierre Lataster van alle opgravingen en werkzaamheden maakte, getuigen daarvan.
De expositie ‘3K’s, Bijzondere archeologische vondsten bij Kerken, Kloosters en Kastelen in Valkenburg’ in het heiligdom van Houthem is nog te zien tot en met 31 december in de schatkamer van het heiligdom St. Gerlach.

Trefwoorden:

Geografische namen:

Organisatie: Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach

laatste wijziging 29-01-2024