Mijn Studiezaal (inloggen)
Artikelen ( Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach )
Artikelen Collectie artikelen
Kijk op kastelen : Het Sibberhuuske
Datering:
2013
Titel:
Kijk op kastelen : Het Sibberhuuske
Auteur:
Jan Schurgers
Foto's door:
Ivo Benders; Jo van Aken; Marielle Savelkoul
Titel tijdschrift:
Kijk op Valkenburg
Afleveringsnummer:
Kijk op Valkenburg, 4 (2013) nr. 4 (nov., dec., jan.), p. 26/29
Samenvatting:
Kijk op Valkenburg richt in haar driemaandelijkse afleveringen de blik op de kastelen van Valkenburg. "Kasteel" is vaak een te groots begrip voor de bedoelde gebouwen, al wordt het in de volksmond regelmatig gebruikt. Een vergrote herenboerderij wordt al gauw als zodanig aangeduid of een uitgebouwd landhuis of zelfs een verstevigde hoektoren. Dat geldt zeker als ze ook nog bewoond werden door leden van een adellijke familie of een rijke historie hebben. In dit negende deel komt "het Sibberhuuske" aan bod, gelegen aan de Dorpstraat 78 in Sibbe.
Families van Ghoor, de Billehé en van Volckershoven
De eerste vermelding van het "Sibberhuuske" of Villaertshof (ook wel Vielartshof, Viljaertshof of Villiartshof) dateert van 1381. Dan wordt het door Willem van Hercke verheven tot leen, waarmee schriftelijk in een register door de leenheer wordt bevestigd dat het goed in leen is gegeven. Bijna honderd jaar later, in 1474, gebeurt dat opnieuw, nu door Gerard van Ghoor, heer van Hartelstein in Itteren. Deze deelt een jaar later de bezittingen met zijn broer Jan. In 1511 wordt de bezittingen van Gerard verdeeld over zijn drie zonen Herman, Gerard en Johan. Johan verheft het "Sibberhuuske". Overigens is de benaming "huuske" (dialect voor "huisje") niet op zijn plaats. Aangezien het echter een refugiehuis van het kasteel Genhoes in Oud-Valkenburg was, werd het "huuske" genoemd, hoewel Genhoes kleiner was. Omdat Johan van Ghoor kinderloos blijft gaat het huis en de landerijen bij zijn dood in 1537 over in handen van zijn nicht Maria, dochter van zijn broer Herman. Zij huwt eerst Adriaen de Blois de Treslong en na diens dood Jacob van Oyenbrugge. Ze overlijdt in 1598 en dan valt het "Sibberhuuske" terug in het bezit van de opperste leenheer en dat was in dit geval een vrouw, Isabella van Castilië, dochter van Philips de Tweede. Zij schenkt het goed aan baron Charles de Billehé waarna het bijna honderd jaar in bezit blijft van deze familie.
Families van Ghoor, de Billehé en van Volckershoven
De eerste vermelding van het "Sibberhuuske" of Villaertshof (ook wel Vielartshof, Viljaertshof of Villiartshof) dateert van 1381. Dan wordt het door Willem van Hercke verheven tot leen, waarmee schriftelijk in een register door de leenheer wordt bevestigd dat het goed in leen is gegeven. Bijna honderd jaar later, in 1474, gebeurt dat opnieuw, nu door Gerard van Ghoor, heer van Hartelstein in Itteren. Deze deelt een jaar later de bezittingen met zijn broer Jan. In 1511 wordt de bezittingen van Gerard verdeeld over zijn drie zonen Herman, Gerard en Johan. Johan verheft het "Sibberhuuske". Overigens is de benaming "huuske" (dialect voor "huisje") niet op zijn plaats. Aangezien het echter een refugiehuis van het kasteel Genhoes in Oud-Valkenburg was, werd het "huuske" genoemd, hoewel Genhoes kleiner was. Omdat Johan van Ghoor kinderloos blijft gaat het huis en de landerijen bij zijn dood in 1537 over in handen van zijn nicht Maria, dochter van zijn broer Herman. Zij huwt eerst Adriaen de Blois de Treslong en na diens dood Jacob van Oyenbrugge. Ze overlijdt in 1598 en dan valt het "Sibberhuuske" terug in het bezit van de opperste leenheer en dat was in dit geval een vrouw, Isabella van Castilië, dochter van Philips de Tweede. Zij schenkt het goed aan baron Charles de Billehé waarna het bijna honderd jaar in bezit blijft van deze familie.
Samenvatting2:
In 1696 wordt het verkocht aan George Dumont, pastoor van het dorp Baoha, vlakbij Huy en zijn zus Margaretha, maar zij verkopen het voor 8000 Brabantse florijnen meteen door aan Jean (Johan) Bernard van Volckershoven.
Samen met zijn zwager Jacques de Chalmot du Portal zorgt hij voor een grootscheepse restauratie. De halfronde toegangspoort, die er nu nog staat, komt tot stand. Ze wordt breder en hoger zodat ook hooiwagens en karren met paarden doorgang krijgen. De ophaalbrug wordt vervangen door een stenen brug. Overigens zijn nu de indrukken in de muren nog te zien waar de ijzers van de ophaalbrug langs geschuurd hebben. In 1705 koopt zwager Jacques gehuwd met Anno Odilia van Volckershoven het hele complex. Johan overlijdt op 19 december 1708. Hoog tegen een muur aan de binnenzijde van het gebouw staat het jaartal 1723 als herinnering aan een verbouwing door het echtpaar de Chalmot du Portal - van Volckershoven. En dat het hen voor de wind gaat blijkt wel uit het feit dat ze tussen 1710 en 1732 verschillende bunders bos kopen in de Coninxwinkel in het huidige Broekhem. Jacques overlijdt in 1736 en zijn vrouw in 1748. Het bezit gaat dan over in handen van dochter Henriette Charlotte en in 1771 van de andere dochter Bernardine, gehuwd met de Zwitserse kapitein Louis Tscharner. Ze verkopen twee jaar later aan Mathias Sleypen (1729-1798) koopman te Meerssen en drie familieleden van zijn dan net overleden echtgenote Sophia Banens.
Familie Schoenmaeckers
Zijn dochter Anna Philippina Sleypen (1770-1858) huwt in 1795 met Jan Balthasar Schoenmaeckers (1771-1837). Hij wordt door het overlijden van zijn schoonvader de nieuwe eigenaar van het Sibber Huis. Het blijft in het bezit van de familie Schoenmaeckers tot 1971. Vanaf 1837 van zoon Johannes Mathias (1796-1858) en na zijn overlijden van zijn weduwe Felicité Thonnaert, In 1878 van haar zoon Ludovicus Felix Gerlach, die op 17 april 1848 geboren is in Strabeek.
Samen met zijn zwager Jacques de Chalmot du Portal zorgt hij voor een grootscheepse restauratie. De halfronde toegangspoort, die er nu nog staat, komt tot stand. Ze wordt breder en hoger zodat ook hooiwagens en karren met paarden doorgang krijgen. De ophaalbrug wordt vervangen door een stenen brug. Overigens zijn nu de indrukken in de muren nog te zien waar de ijzers van de ophaalbrug langs geschuurd hebben. In 1705 koopt zwager Jacques gehuwd met Anno Odilia van Volckershoven het hele complex. Johan overlijdt op 19 december 1708. Hoog tegen een muur aan de binnenzijde van het gebouw staat het jaartal 1723 als herinnering aan een verbouwing door het echtpaar de Chalmot du Portal - van Volckershoven. En dat het hen voor de wind gaat blijkt wel uit het feit dat ze tussen 1710 en 1732 verschillende bunders bos kopen in de Coninxwinkel in het huidige Broekhem. Jacques overlijdt in 1736 en zijn vrouw in 1748. Het bezit gaat dan over in handen van dochter Henriette Charlotte en in 1771 van de andere dochter Bernardine, gehuwd met de Zwitserse kapitein Louis Tscharner. Ze verkopen twee jaar later aan Mathias Sleypen (1729-1798) koopman te Meerssen en drie familieleden van zijn dan net overleden echtgenote Sophia Banens.
Familie Schoenmaeckers
Zijn dochter Anna Philippina Sleypen (1770-1858) huwt in 1795 met Jan Balthasar Schoenmaeckers (1771-1837). Hij wordt door het overlijden van zijn schoonvader de nieuwe eigenaar van het Sibber Huis. Het blijft in het bezit van de familie Schoenmaeckers tot 1971. Vanaf 1837 van zoon Johannes Mathias (1796-1858) en na zijn overlijden van zijn weduwe Felicité Thonnaert, In 1878 van haar zoon Ludovicus Felix Gerlach, die op 17 april 1848 geboren is in Strabeek.
Samenvatting3:
Hij volgt een opleiding in Luik en waarschijnlijk onder invloed daarvan besluit hij zich in 1864 op 16-jarge leeftijd aan te melden bij een Belgisch bataljon dat naar Mexico vertrekt om er in dienst van het leger van Ferdinand van Oostenrijk, oftewel keizer Maximiliaan van Mexico te gaan vechten tegen opstandelingen. Hij overleeft er de slag bij Morelio en trotseert er veel andere gevaren. Twee jaar later is hij weer terug. In 1884 vestigt hij zich in het Sibber Huis. Hij overlijdt er op 19 september 1917 en is dan 69 jaar oud. In 1890 huwt hij Anna Maria Josephina Emilia Schoenmakers. Zij is meer dan twintig jaar jonger en beiden zijn verwanten in de 5e graad. Ze krijgen zes kinderen en Anna overlijdt op 16 december 1924 op 55-jarige leeftijd in Maastricht. De kinderen groeien op in het "Sibberhuuske" en zwermen later uit. Onder leiding van Alphons (1895-1979) wordt de exploitatie van het gebouwencomplex aangepakt. Aan de noordzijde worden de daken en schuren verhoogd om meer ruimte te krijgen. Het huis verliest daardoor weliswaar iets van zijn kasteelachtige voorkomen, maar blijft een imponerende kasteelboerdenij.
Pas in 1935 vindt de verdeling van de goederen plaats onder de verschillende kinderen Schoenmaeckers en Alphons wordt de officiële eigenaar. Meteen daarop slaat het noodlot toe als op 3 november een hevige brand het boerderijgedeelte verwoest. Door een schadevergoeding van de verzekeringsmaatschappij kan het herstel kort daarop aangepakt worden. Er komen verstevigde brandmuren tussen de diverse delen van het gebouw en de familie ziet erop toe dat alleen mergel uit de Sibbergroeve gebruikt wordt en dat de werklieden Sibbenaren zijn. In een muur op de binnenplaats wordt een gedenksteen ingemetseld met het jaartal 1936 en het familiewapen.
Een bijzonder verhaal is de geschiedenis van de sabels van vader Louis, die er mee vocht in Mexico.
Pas in 1935 vindt de verdeling van de goederen plaats onder de verschillende kinderen Schoenmaeckers en Alphons wordt de officiële eigenaar. Meteen daarop slaat het noodlot toe als op 3 november een hevige brand het boerderijgedeelte verwoest. Door een schadevergoeding van de verzekeringsmaatschappij kan het herstel kort daarop aangepakt worden. Er komen verstevigde brandmuren tussen de diverse delen van het gebouw en de familie ziet erop toe dat alleen mergel uit de Sibbergroeve gebruikt wordt en dat de werklieden Sibbenaren zijn. In een muur op de binnenplaats wordt een gedenksteen ingemetseld met het jaartal 1936 en het familiewapen.
Een bijzonder verhaal is de geschiedenis van de sabels van vader Louis, die er mee vocht in Mexico.
Samenvatting4:
Kort na de inval van de Duitse troepen in mei 1940 moeten alle wapens ingeleverd worden. De kinderen voelen er echter weinig voor om de sabel en een degen van hun vader af te staan en besluiten ze te verstoppen in een van de ondergrondse mergelgroeven in Sibbe. Na de oorlog blijken de voorwerpen onvindbaar en men vermoedt dat ze ontvreemd zijn. In 1983 onderneemt zoon Emile een nieuwe zoektocht, maar ook deze levert niets op. Twee jaar later vindt grotonderzoeker Han Bochman uit Maastricht de wapens terug. Ze liggen op een andere plaats dan men dacht.
Families Spaans en Baake
In 1948 verandert het "Sibberhuuske" opnieuw van uiterlijk. De gracht langs de Dorpstraat wordt gehalveerd omdat de weg moet worden verbreed. In 1958 wordt het gebouw op de voorlopige Monumentenlijst geplaatst en tien jaar later tot Rijksmonument verklaard. Alphons Schoenmaeckers verkoopt het eigendom in 1971 aan het echtpaar Spaans-Koekebakker.
Professor Dr. Frank Spaans is klinisch neurofysioloog in het De Weverziekenhuis in Heerlen en is afkomstig uit Amsterdam. Hij koopt het gebouw waarvan de stallen in goede staat verkeren vanwege de herbouw in 1935, maar waarvan het woongedeelte een grote restauratie nodig heeft. De werkzaamheden duren twee jaar, maar in 1974 verkoopt hij gebouwen en grond aan mr. H.G.A. Baake en zijn echtgenote. Vanwege zijn werkzaamheden voor de Shell hebben ze lang in het buitenland gewoond, maar het "Sibberhuuske" zullen ze in hun hart sluiten. Meer dan 25 jaar zullen ze er wonen en werken totdat de heer Baake in 1999 overlijdt. Zijn bezittingen gaan over in handen van zijn twee dochters die ze kort daarop verkopen aan het echtpaar Bennen.
Familie Bennen
De heer Henk Bennen is oud-directeur van het Maastrichtse bedrijf Ankersmit Holding(later Ankerpoort), Ook hij heeft over de hele wereld gezworven maar voelt zich meteen thuis in het Sibberhuis.
Families Spaans en Baake
In 1948 verandert het "Sibberhuuske" opnieuw van uiterlijk. De gracht langs de Dorpstraat wordt gehalveerd omdat de weg moet worden verbreed. In 1958 wordt het gebouw op de voorlopige Monumentenlijst geplaatst en tien jaar later tot Rijksmonument verklaard. Alphons Schoenmaeckers verkoopt het eigendom in 1971 aan het echtpaar Spaans-Koekebakker.
Professor Dr. Frank Spaans is klinisch neurofysioloog in het De Weverziekenhuis in Heerlen en is afkomstig uit Amsterdam. Hij koopt het gebouw waarvan de stallen in goede staat verkeren vanwege de herbouw in 1935, maar waarvan het woongedeelte een grote restauratie nodig heeft. De werkzaamheden duren twee jaar, maar in 1974 verkoopt hij gebouwen en grond aan mr. H.G.A. Baake en zijn echtgenote. Vanwege zijn werkzaamheden voor de Shell hebben ze lang in het buitenland gewoond, maar het "Sibberhuuske" zullen ze in hun hart sluiten. Meer dan 25 jaar zullen ze er wonen en werken totdat de heer Baake in 1999 overlijdt. Zijn bezittingen gaan over in handen van zijn twee dochters die ze kort daarop verkopen aan het echtpaar Bennen.
Familie Bennen
De heer Henk Bennen is oud-directeur van het Maastrichtse bedrijf Ankersmit Holding(later Ankerpoort), Ook hij heeft over de hele wereld gezworven maar voelt zich meteen thuis in het Sibberhuis.
Samenvatting5:
Hij begint na de aankoop aan een grootscheepse opknapbeurt van de gebouwen. En die duurt eigenlijk voort tot op de dag van vandaag. Het zijn historische plekken, daar waar nu het vee uit de stallen verdwenen is. De schuren hebben plaats gemaakt voor werkruimtes, garages, een concertzaaltje en een vergader- en ontvangstruimte. En hij is gastvrij. Hij is van mening dat de binnenplaats voor alle dorpelingen is en dus zijn er regelmatig concerten en mag de basisschool er speciale lesprojecten uitvoeren.
Onlangs waren er nog diverse uitvoeringen van het stuk "Decamerone" door de Toneelgroep Maastricht. Het bakkes en het koetshuis en omliggende ruimtes worden op dit moment verbouwd tot moderne appartementen. De toren is opgeknapt met handhaving van de oude schietgaten. In het bovenste gedeelte huizen nog uilen en een torenvalk. Veel is er al gebeurd in de voorbije vijftien jaar, maar veel ligt er ook nog te wachten. Straks zijn er drie of vier appartementen beschikbaar die verhuurd kunnen worden of als vakantieverblijf kunnen gaan dienen. De gasten zullen hier de geschiedenis voelen en zich met enig inleefvermogen de gebeurtenissen uit vroeger tijden kunnen voorstellen. Wellicht zelfs oude bewoners op onverwachte momenten voorbij kunnen zien komen.
En dan komt op 27 augustus jongstleden plotseling het ontstellende bericht dat Henk Bennen na een kortstondige ziekte op 76-jarige leeftijd is overleden.
Het maakt de toekomst van het Sibberhuis onzeker en het lot van de gebouwen en de omliggende
landerijen komt daardoor in handen te liggen van zijn erfgenamen. Zij zullen nog wel geruime tijd nodig hebben om te bepalen wat er in de toekomst mee gaat gebeuren.
Onlangs waren er nog diverse uitvoeringen van het stuk "Decamerone" door de Toneelgroep Maastricht. Het bakkes en het koetshuis en omliggende ruimtes worden op dit moment verbouwd tot moderne appartementen. De toren is opgeknapt met handhaving van de oude schietgaten. In het bovenste gedeelte huizen nog uilen en een torenvalk. Veel is er al gebeurd in de voorbije vijftien jaar, maar veel ligt er ook nog te wachten. Straks zijn er drie of vier appartementen beschikbaar die verhuurd kunnen worden of als vakantieverblijf kunnen gaan dienen. De gasten zullen hier de geschiedenis voelen en zich met enig inleefvermogen de gebeurtenissen uit vroeger tijden kunnen voorstellen. Wellicht zelfs oude bewoners op onverwachte momenten voorbij kunnen zien komen.
En dan komt op 27 augustus jongstleden plotseling het ontstellende bericht dat Henk Bennen na een kortstondige ziekte op 76-jarige leeftijd is overleden.
Het maakt de toekomst van het Sibberhuis onzeker en het lot van de gebouwen en de omliggende
landerijen komt daardoor in handen te liggen van zijn erfgenamen. Zij zullen nog wel geruime tijd nodig hebben om te bepalen wat er in de toekomst mee gaat gebeuren.
Samenvatting6:
Bronnen:
Huub Duijzings "Subberhuuske'. Geulrand nr.20, oktober 1987, pagina 46- 47.
Jan G.M. Notten Het Sibber Huis: de geschiedenis van een gebouw en zijn bewoners." Valkenburg aan de Geul, 1995.
Foto's:
- Boven de toegangspoort is een alliantie-wapen ingemetseld van de familie Van Volckershoven, samen met dat van de familie De Chalmot du Portal. (foto: Ivo Benders)
- Louis Felix Schoenmaeckers werd geboren op 17 april 1848. In 1864 trok hij, zestien jaar oud, naar Mexico om dienst te nemen in het leger van keizer Maximiliaan. In 1884 vestigde hij zich in het Sibber Huis. Hij overleed op 19 september 1917. (Reproductie: Jo van Aken)
- Binnenplaats (Foto: Marielle Savelkoul)
- Op 22 september 1971 vond de eigendomsoverdracht plaats van de familie Schoenmaeckers aan de familie Spaans. Links Alphons Schoenmaeckers die vanaf zijn geboorte in 1895 op de kasteelboerderij woonde. Hij overleed in 1979. Rechts professor Dr. F. Spaans, eigenaar van 1971 tot 1974. (foto: Jo van Aken)
Huub Duijzings "Subberhuuske'. Geulrand nr.20, oktober 1987, pagina 46- 47.
Jan G.M. Notten Het Sibber Huis: de geschiedenis van een gebouw en zijn bewoners." Valkenburg aan de Geul, 1995.
Foto's:
- Boven de toegangspoort is een alliantie-wapen ingemetseld van de familie Van Volckershoven, samen met dat van de familie De Chalmot du Portal. (foto: Ivo Benders)
- Louis Felix Schoenmaeckers werd geboren op 17 april 1848. In 1864 trok hij, zestien jaar oud, naar Mexico om dienst te nemen in het leger van keizer Maximiliaan. In 1884 vestigde hij zich in het Sibber Huis. Hij overleed op 19 september 1917. (Reproductie: Jo van Aken)
- Binnenplaats (Foto: Marielle Savelkoul)
- Op 22 september 1971 vond de eigendomsoverdracht plaats van de familie Schoenmaeckers aan de familie Spaans. Links Alphons Schoenmaeckers die vanaf zijn geboorte in 1895 op de kasteelboerderij woonde. Hij overleed in 1979. Rechts professor Dr. F. Spaans, eigenaar van 1971 tot 1974. (foto: Jo van Aken)
Organisatie: Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach
laatste wijziging 01-11-2024
