Mijn Studiezaal (inloggen)
Artikelen ( Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach )
Artikelen Collectie artikelen
Houthemse boom doet mee aan ‘verkiezing boom van het jaar’
Datering:
2018
Titel:
Houthemse boom doet mee aan ‘verkiezing boom van het jaar’
Auteur:
Fons Winteraeken
Titel tijdschrift:
www.tvvalkenburg.tv
Afleveringsnummer:
www.tvvalkenburg.tv, 24/5/2018
Samenvatting:
De boom ‘De eenzame eik’ is genomineerd voor de wedstrijd ‘verkiezing voor boom van het jaar 2018’. Bij genoemde wedstrijd gaat het om het verhaal achter de boom; niet persé om de grootste, oudste of mooiste boom. De landelijke winnaar zal hierna meedingen naar de titel ‘European Tree of the Year 2019’.
Waarom is juist deze boom genomineerd voor deze verkiezing?
In Houthem, een dorp gelegen in Valkenburg aan de Geul, bevindt zich een bijzondere boom die bekend is bij vrijwel iedere inwoner. Langs het voetpad Elsenweg staat hij helemaal alleen in een open veld. Hij wordt daarom dan ook de eenzame eik of de één-eik genoemd.
Oorspronkelijk is hij geplant door een boer als oriëntatiepunt voor het nabijgelegen voetpad; een gebruik dat in het verleden wel vaker voorkwam. Zo kon men immers makkelijk de landweg herkennen in een tijdperk zonder navigatie of zelfs duidelijke kaarten. Hij diende niet alleen voor voorbijgangers als oriëntatiepunt maar ook voor cartografen uit de 19e eeuw, zo wordt er verteld in het dorp. Bij het maken van de eerste kadasterkaart, ten tijde van de Franse bezetting, werd de eik als meet- en oriëntatiepunt gebruikt voor het intekenen van de kadastrale percelen. Deze kadasterkaart is gemaakt in opdracht van Napoleon. De leeftijd van de boom wordt geschat op tweehonderdvijftig tot driehonderd jaar; een flinke leeftijd. In die paar honderd jaar heeft hij veel meegemaakt. Zo is hij meermaals geraakt door bliksem en getroffen door ziekte. Hieraan heeft hij zijn grillige uiterlijk te danken: de eik is volledig hol van binnen en heeft veel van zijn takken verloren. Toch staat hij er nog altijd. Een dorpsbewoner verteld dat de eik ongeveer vijftien jaar geleden gekapt zou worden vanwege zijn slechte gesteldheid.
Waarom is juist deze boom genomineerd voor deze verkiezing?
In Houthem, een dorp gelegen in Valkenburg aan de Geul, bevindt zich een bijzondere boom die bekend is bij vrijwel iedere inwoner. Langs het voetpad Elsenweg staat hij helemaal alleen in een open veld. Hij wordt daarom dan ook de eenzame eik of de één-eik genoemd.
Oorspronkelijk is hij geplant door een boer als oriëntatiepunt voor het nabijgelegen voetpad; een gebruik dat in het verleden wel vaker voorkwam. Zo kon men immers makkelijk de landweg herkennen in een tijdperk zonder navigatie of zelfs duidelijke kaarten. Hij diende niet alleen voor voorbijgangers als oriëntatiepunt maar ook voor cartografen uit de 19e eeuw, zo wordt er verteld in het dorp. Bij het maken van de eerste kadasterkaart, ten tijde van de Franse bezetting, werd de eik als meet- en oriëntatiepunt gebruikt voor het intekenen van de kadastrale percelen. Deze kadasterkaart is gemaakt in opdracht van Napoleon. De leeftijd van de boom wordt geschat op tweehonderdvijftig tot driehonderd jaar; een flinke leeftijd. In die paar honderd jaar heeft hij veel meegemaakt. Zo is hij meermaals geraakt door bliksem en getroffen door ziekte. Hieraan heeft hij zijn grillige uiterlijk te danken: de eik is volledig hol van binnen en heeft veel van zijn takken verloren. Toch staat hij er nog altijd. Een dorpsbewoner verteld dat de eik ongeveer vijftien jaar geleden gekapt zou worden vanwege zijn slechte gesteldheid.
Samenvatting2:
Abusievelijk is toen een andere boom in de buurt gekapt en werd de eenzame eik gespaard. Door deze tegenslagen zou hij in staat zijn om alles dat op zijn pad komt te doorstaan en is daarom een symbool voor volharding en overleving geworden. In 1985 verschijnt er van de hand van de bekende Valkenburgse dichter Karel Dorren (1896-1988) het gedicht ‘De één-eik’.
[Opmerking Fons Heijnens: Het gedicht “De één-eik” van Karel Dorren verscheen al in het Land van Valkenburg van 21-10-1949 ! Een gedichtenbundel met die naam, met 49 gedichten, van Dorren, verscheen in 1986].
Hij schreef gedurende zijn leven vele gedichten in het Valkenburgs dialect en het Nederlands. In ‘De één-eik’ is de oude boom niet alleen een symbool voor overleving maar tegelijkertijd ook voor de vergankelijkheid van het leven. Dit kan verklaard worden door de vergankelijkheid van Dorren’s eigen leven. Hij schreef het gedicht namelijk drie jaar voor zijn dood.
Enkele mooie passages:
Boven op het hoog plateau/Van het Kloosterbos/Staat, geweldig, eens zo fors/ Stervende stil een kolos/ Eenzaam staat de sterke reus/ Geeft van oerkracht blijk/ Wie doorstond 300 jaar/Als die mooie stille eik?
Maar de tijden zijn vervlogen/Ook al stond jij fit en stijf/Maar de reuzezwammen knagen/tot je dood gaat aan je lijf/Eeuwen vraten aan je takken/En ze stierven, stuk voor stuk.
Ook mijn leven, fiere boomreus/Moet wel gauw ten einde gaan.
Ga voor het gehele gedicht naar: http://www.houthem.info/pages/bidprentjes/bpd.htm
Dat de eik de inwoners van Houthem dierbaar is blijkt tenslotte uit de boomplantdag die vorig jaar georganiseerd werd. Hierbij werd door kinderen van basisschool Sint Gerlachus een afstammeling van de boom geplant, afkomstig van een loot van de moederboom. Zo hebben zij ervoor gezorgd dat de eenzame eik altijd een waardige opvolger zal hebben.
Meer info: www.deboomvanhetjaar.nl/
[Opmerking Fons Heijnens: Het gedicht “De één-eik” van Karel Dorren verscheen al in het Land van Valkenburg van 21-10-1949 ! Een gedichtenbundel met die naam, met 49 gedichten, van Dorren, verscheen in 1986].
Hij schreef gedurende zijn leven vele gedichten in het Valkenburgs dialect en het Nederlands. In ‘De één-eik’ is de oude boom niet alleen een symbool voor overleving maar tegelijkertijd ook voor de vergankelijkheid van het leven. Dit kan verklaard worden door de vergankelijkheid van Dorren’s eigen leven. Hij schreef het gedicht namelijk drie jaar voor zijn dood.
Enkele mooie passages:
Boven op het hoog plateau/Van het Kloosterbos/Staat, geweldig, eens zo fors/ Stervende stil een kolos/ Eenzaam staat de sterke reus/ Geeft van oerkracht blijk/ Wie doorstond 300 jaar/Als die mooie stille eik?
Maar de tijden zijn vervlogen/Ook al stond jij fit en stijf/Maar de reuzezwammen knagen/tot je dood gaat aan je lijf/Eeuwen vraten aan je takken/En ze stierven, stuk voor stuk.
Ook mijn leven, fiere boomreus/Moet wel gauw ten einde gaan.
Ga voor het gehele gedicht naar: http://www.houthem.info/pages/bidprentjes/bpd.htm
Dat de eik de inwoners van Houthem dierbaar is blijkt tenslotte uit de boomplantdag die vorig jaar georganiseerd werd. Hierbij werd door kinderen van basisschool Sint Gerlachus een afstammeling van de boom geplant, afkomstig van een loot van de moederboom. Zo hebben zij ervoor gezorgd dat de eenzame eik altijd een waardige opvolger zal hebben.
Meer info: www.deboomvanhetjaar.nl/
Trefwoorden:
Geografische namen:
Organisatie: Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach
laatste wijziging 01-11-2024
