Het oudst bekende wapen van de heren van Valkenburg werd als volgt beschreven: "Van lazuur (blauw) beladen met een op een rots staanden burgt van keel (=rood), op de burgt is geplaatst een ter linker zijde gekeerden valk en aan den voet derzelfde 2 valken; voorts het schild bezaaid met ballen, alles van goud" (zie afbeelding 1). Het wapen is een zogenaamd "sprekend wapen" en is afkomstig van het geslacht (Oud-) Valkenburg. Het komt als zodanig voor op een zegel van Gozewijn van Valkenburg uit 1202. Het werd door latere heren van Valkenburg als contrazegel gevoerd. Zoals reeds in een voorgaand artikel over Walram voerde hij als heer van Valkenburg in 1268 als eerste een nieuw wapenschild te weten een gekroonde dubbelstaartige klauwende rode leeuw. Deze is nauw verwant aan de Limburgse leeuw, die hij mocht voeren als zoon van Bertha van Limburg. Echter de Valkenburgse leeuw is geheel van "keel"(=heraldisch rood) (zie afbeelding 2). Na het uitsterven van de Valkenburgse heren, komt het oude en nieuwe wapen nog gecombineerd voor op een zegel uit de 17e eeuw, waarbij de Valkenburgse leeuw een schildje ondersteunt, waarop de burcht met de valken staande op een rots te zien is. De schepenbank van de stad Valkenburg voerde alleen het wapen met de leeuw, ter weerszijden gehouden door een schildknaap. De leeuw bleef wel in gebruik als wapen voor het Land van Valkenburg en kwam zodoende ook voor in de wapens van de verschillende schepenbanken in het gebied. Van daaruit komt de Valkenburgse leeuw dan ook voor in de wapens van een groot aantal gemeenten zoals Heerlen, Onderbanken, Landgraaf, Beek, Gulpen, Nuth en Voerendaal. In het wapen van de huidige gemeente Valkenburg a/d Geul, zijn beide wapens weer verenigd; de Valkenburgse leeuw fungeert als schildhouder van het wapen met de burcht (zie afbeelding 3). De Valkenburgse leeuw verschilt in kleur van de Limburgse leeuw. De Limburgse leeuw is al bekend van een zegel van Hertog Hendrik III van Limburg uit 1208.