Uw zoekacties: Zangvereniging Orphée te Houthem 150 jaar (1/2)

Artikelen ( Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach )

beacon
 
 
Artikel
Zangvereniging Orphée te Houthem 150 jaar (1/2)
Datering:
2014
Titel:
Zangvereniging Orphée te Houthem 150 jaar (1/2)
Auteur:
Els Diederen
Titel tijdschrift:
't Sjtegelke
Afleveringsnummer:
't Sjtegelke, 21 (2014) nr. 1 (juli), p. 13-23
Samenvatting:
19de eeuw
Op 1 augustus 1864 werd in Houthem een zanggezelschap opgericht dat de naam Orphée zou gaan dragen.
Volgens het reglement uit 1865 bestond de vereniging (zogezegd een sociëteit voor mannen) uit werkende en honoraire leden. De werkende leden kregen iedere week zangles. Ereleden hadden voornamelijk een steunende functie.

Voor een nauwkeurig verslag van vergaderingen, bestuursmutaties, ledenlijsten (aannames, royeringen) en jaaroverzichten startte de secretaris van het bestuur op 26 december 1865 een Register der besluiten. Dit eerste Orphéeboek (zie foto) omvat een periode van 123 jaren, eindigend in 1942. Van dan tot 1965 zijn de verslagen zoekgeraakt. Het tweede boek loopt van 1965-1996, het derde van 1997 tot heden. In al die jaren, ook in het digitale tijdperk, zijn de verslagen met de hand geschreven.

Citaat uit het Register der Zangvereeniging Orphée, 1865
“Besluit: Eenig artikel. De voorzitter alleen heeft het regt aan te wyzen de stukken welke in de afzonderlijke en algemeene lessen moeten worden geleerd. Afschrift van dit Besluit zal ter lezing worden opgehangen in het locaal der vereeniging. De voorzitter JM. Vansintfijt WG Maas W. Kleuters A. Sleijpen J A. Croon W. Speessen”

Gaande de tijd bleken er steeds weer strenge regels nodig om opkomstdiscipline te bewerkstelligen. Bij drie, later vier maal verzuim zonder reden en het niet betalen van de contributie volgde royering. Een tijdlang moest er zelfs 5 cents boete betaald worden bij verzuim zonder reden of afmelding. Op een gegeven moment waren de leden verplicht schriftelijk te verklaren dat zij jaarlijks contributie zouden betalen en dat zij geregeld aanwezig zouden zijn. Jarenlang waren de leden verplicht eigenhandig hun presentie te noteren incl. het betaalde lesgeld en/of boetegeld in het Register der Besluiten.
De contributie bedroeg 10 cent per maand of 5 (Belgische) franc per jaar. De directeur verdiende in die jaren 5-7 franc per repetitie.
Samenvatting2:
Eerste directeur was hoofdonderwijzer Joh. Smeets uit Valkenburg. In 1866 werd H. Voncken uit Schimmert (koster, organist) aangenomen. In 1872 keerde Joh. Smeets weer op zijn plek terug. In 1892 werd zijn plaats ingenomen door zijn zoon Jos. Jos Hoen bood zich in datzelfde jaar aan als drapeaudrager.

Andere opmerkelijke regels uit het reglement van 1894 waren o.m. artikel 37: ’Het is den leden ten strengste verboden zangstukken uit de muziekles zonder vooraf bekomen verlof van het Bestuur op straat, in herbergen, enz. te zingen, alsook in eene andere zangvereeniging als hulp op te treden’.
en art. 38: ‘In het naar de les komen, zoowel als in het naar huis gaan, moeten de leden zich onthouden van straatrumoer en baldadigheden en overigens in alle omstandigheden toonen, dat zij behooren tot de fatsoenlijke en wel opgevoede klasse en daardoor het gezelschap tot sieraad verstrekken’.
In 1926 was er een bepaling nodig om leden te weerhouden van het kaarten tijdens de lessen en dat er op tijd begonnen moest worden met repeteren.

20ste eeuw
Tijdens de Eerste wereldoorlog werden 7 leden gemobiliseerd in het Nederlandse leger. Op het einde van de oorlog, vond er op 15 december 1918, de zgn. ‘Oranjedag’, een optocht plaats in Houthem en was er een feestvergadering in de kerk waarbij Orphée het Wilhelmus zong. Dit ter viering van de ‘mislukking der revolutie’ én om te protesteren tegen de annexatieplannen van Limburg door de Belgen!
Gedurende de Tweede Wereldoorlog draaide het geheel op een laag pitje, wel werden in 1942 enkele concerten gegeven. Op het einde van de oorlog werden weer nieuwe initiatieven genomen. Doch bij het bereiken van het honderdjarig bestaan in 1964, was het aantal mannenstemmen flink gedaald.

In september 1968 werd daarom het besluit genomen om ook dames als lid aan te nemen. Vanaf dat jaar zou Orphée als gemengde zangvereniging door het leven gaan.
Samenvatting3:
In de jaren 70 en vanaf 1996 had en kreeg het koor een aparte muziekcommissie onder voorzitterschap van de dirigent. Haar voornaamste taak werd het uitzoeken en bepalen van de uit te voeren muziekstukken bij de diverse gelegenheden. Dit om het bestuur te ontlasten.

21ste eeuw
Van 2002 tot 2008 krijgen de leden vier maal per jaar een verenigingsblad met de naam 't Rundsje op initiatief en onder eindredactie van secretaris Mart Kerckhoffs. Tevens gaat Orphée in 2002 op het world wide web met een eigen website, gebouwd en onderhouden door koorlid Els Diederen. De leden ontvangen met regelmaat een nieuwsbrief. In 2014 bereikt Orphée de respectabele leeftijd van 150 jaar.

Tradities door de eeuwen heen
In de eerste jaren is er in november de viering van Sint Cecilia, patroon van de zangers. Het jaar vangt traditioneel aan met een winterconcert in samenwerking met fanfare St. Gerlach. Geregeld zingt Orphée een mis in de parochiekerk ter gelegenheid van Driekoningen, Pinksteren, begrafenissen, huwelijken, Eerste H. Communie, jubilea en de installatie van een nieuwe pastoor.
In de loop der eeuwen zullen diverse missen ingestudeerd en uitgevoerd worden, waaronder in de jaren 90 van de 20ste eeuw de eerste dialectmis. Het koor geeft acte de présence op kermis- en vastenavonden met serenades en optredens, vaak in samenwerking met de fanfare/brassband St. Gerlach.
Vastenavonduitvoeringen (eerste 1921) met eigen toneeluitvoering worden vooral gegeven om nieuwe jónge leden te werven. Ieder jaar is er een souper voor leden en ereleden.
Orphée zal tevens deelnemen aan zangconcoursen, concerten bij regiokoren en festivals in de omgeving zoals in het begin in Spaubeek in 1866; een eigen zomerfeest in 1869 en de muziekfeesten van ‘Walram’ in Valkenburg in 1876 en 1893.
In 1893 loopt Orphée voor het eerst als zanggroep mee in de processies (Sacramentsoctaaf en Hemelvaartsdag) van het dorp. Bij de 4 heilige huisjes of rustaltaren brengt het liederen ten gehore.
Samenvatting4:
Deze traditie blijft bestaan tot eind jaren 80 van de 20ste eeuw.

Vanaf 1938 wordt er een hoogmis opgedragen voor de levende
en overleden leden van Orphée, die vanzelfsprekend door het koor wordt opgeluisterd. Deze traditie zet zich voort tot op heden. Ook zal Orphée vele jaren de Kerstnachtmis verzorgen in de parochiekerk.
Van 1977 tot 1986 organiseert Orphée een carnavalsbal voor haar leden, met een eigen prins en/of prinses, en trekt mee in de optocht, verkleed als Kozakken, Mexicanen, kabouters, zigeuners of parodiëren op energiebesparing en kinderkoor. Sedert 1983 doet het koor mee aan het druk bezochte Kerstconcert in de Gerlachuskerk op een zondagmiddag voor Kerstmis, samen met brassband St. Gerlach en kerkkoor St. Caecilia.
Repetitielokalen door de jaren heen: Herberg Crolla, Hotel van de Weijer, Café Swaree, Hotel Roeloffzen, Café ’t Wit Paerd.

Concoursen en zangersdagen
In 1895 gaat Orphée naar een internationaal zangconcours in Luik, waarbij de 4e prijs in de 3e afdeling wordt behaald. Een medaille, een getuigschrift en 100 francs getuigen van deze prestatie. Thuis wordt het gezelschap afgehaald bij het station Meerssen door fanfare St. Gerlach, schutterij St. Martinus en de plaatselijke duivenvereniging. In Houthem wachten honderden belangstellenden. Drie jaar later wordt er door de jury aan Orphée de 2e prijs in de 3e afdeling toegekend in Gent. Als de 28 zangers thuiskomen, wederom afgehaald door fanfare en schutterij, kunnen zij een vergulde medaille tonen en een bedrag van 200 francs. In 1919 werd deelgenomen aan een festival te ‘Berg en Terbliet’ met als resultaat de 4e prijs en fl.10.
Bij een concours te Hilversum in 1949 behaalt Orphée de 2e prijs en de directeursprijs voor Heusschen.
In 1969 doet het koor voor het eerst mee als gemengde zangvereniging aan de zangersdag in Valkenburg en krijgt daar lof van de jury. In 1971, bij het concours in Weert, behaalt Orphée de 1e prijs in de 1e afdeling.
Samenvatting5:
Vanaf 1975 zal Orphée deelnemen aan de jaarlijkse zangersdagen van de Kleine federatie, 6-8 koren uit de omgeving, die om beurten dit evenement zullen organiseren.

Tijdens de uitvoeringen zal gejureerd worden door een onafhankelijk jurylid. De koren krijgen rapportage en advies.
In 1986 behaalt het koor de 1e prijs met promotie naar afdeling A tijdens een concours in Voerendaal. In 1993 krijgt Orphée op het zangconcours te Weert in de St. Oda-kerk 78 punten in de B-afdeling toegekend, wat goed is voor de 1e prijs!

Repertoire
Zangvereniging Orphée heeft een zeer divers repertoire opgebouwd. Zowel religieuze als profane zang wordt ingestudeerd; klassieke stukken, populaire en volksliederen in de Duitse, Engelse, Nederlandse, Italiaanse, Franse en Limburgse taal. In de archiefkast van het koor bevinden zich meer dan 250 verschillende muziekstukken.

Jubilea
Bij een koor van anderhalve eeuw oud passeren de nodige jubilea vanzelf, niet alleen van het gezelschap maar ook van koorleden. Bij gelegenheid van het 30-jarig bestaan in 1894 maakt het koor een uitstapje naar Antwerpen. Het 40-jarig bestaan in 1904 wordt herdacht met een feestconcert op Pinksterdag, echter het 50- en 75-jarig bestaan verlopen geruisloos vanwege de twee wereldoorlogen.
Ter gelegenheid van het eeuwfeest in 1964-1965 wordt er vier dagen feest gevierd. Naast een plechtige hoogmis geeft Orphée twee concerten, vindt er een wijn- en bierfeest plaats, een gezamenlijke koffietafel, een balavond, een receptie en een groot sluitingsbal. Op het 110-jarig bestaan in 1974 is er een concert, een dansavond, Frühschoppen en een feestmiddag voor de kinderen. Het uitstapje gaat naar Limmich (D.), waar o.m. een kerstconcert wordt gegeven. In het kader van 115 jaar gaat het koor wandelen door de Geulhemer grot en heeft aansluitend een feestavond.
Samenvatting6:
Het 125-jarig jubileum in 1989 wordt weer groots aangepakt met een driedaags feest waaronder een korendag (zangersdag), een receptie, de uitgave van een feestgids voor de Houthemenaren en een Houthemse avond in de Holle Eik. Afsluitend een diner in Hotel Willems.
Tijdens het feest ter gelegenheid van 130 jaar in Hotel Lahaye, ontvangt jubilerend robijnen lid, bestuurslid en archivaris Thei Voncken de medaille in de orde van Oranje Nassau uit handen van burgemeester Constant Nuytens o.m. vanwege zijn verdiensten voor Orphée.
In 2002 viert Piet Bours zijn zilveren jubileum als dirigent met een feestavond in Hotel Willems. In 2004 valt het 140-jarig jubileum samen met het overkoepelend evenement 385 jaar Verenigingsleven Houthem-St. Gerlach, waarbij opgeteld de brassband zijn 125-jarig, de voetbalvereniging IASON haar 60-jarig, handbalvereniging IASON haar 50-jarig en computerclub Houthem CCH haar 10-jarig jubileum vieren. Apart en samen worden tal van festiviteiten en activiteiten georganiseerd. Tijdens de viering is er een speciale website in de lucht met nieuws, actualiteiten en foto’s. Naast de gebruikelijke uitvoeringen is er op 27 maart een ludiek concert door de Houthemse verenigingen onder het mom van "Spring i(n)s in the air" in de Holle Eik. Op 4 april vindt de receptie en huldiging van de jubilarissen plaats en op 5 juni een feestavond. Het koor met familie maakt een uitstapje, met de bus naar Keulen.
In 2008 wordt ook Mia Geuskens-Reynaerts lid in de orde van Oranje-Nassau vanwege haar verdiensten voor Orphée. De receptie vindt plaats in het verenigingslokaal 't Wit Paerd.

ZIE VERVOLG
Geografische namen: