Foto: Samensteller Jan Schurgers (rechts) en dichter Els Diederen aan de Geul bij Geulhem: „Het dialect van het Geuldal verschilt van dorp tot dorp.”

Tussen Vaals en Bunde gaapt een gat van amper 35 kilometer. En toch spreken ze aan de monding van de Geul bij Voulwames heel anders dan bij Cottessen, waar het riviertje het land binnenkomt. „In dit kleine stukje Nederland verschillen de dialecten zo dat we elkaar soms nauwelijks verstaan”, zegt Jan Schurgers, een van de samenstellers van het jaarboek van de stichting Historische en Heemkundige Studies in en rond de Geul. „Juist dat maakt onze streektaal zo rijk.” Met het oog op het 90-jarig bestaan van dialectvereniging Veldeke hebben Schurgers en Mariëtte Paris gedichten van schrijvers uit het Geuldal verzameld. De negen uitgekozen gedichten

In Epen telen ze ‘kuël’ in Wijlre zingen de ‘vuuëgelkes’. En zo heeft , elke plaats in het Heuvelland zijn eigen, specifieke dialectwoorden. De stichting Historische en Heemkundige Studies in en rond het Geuldal heeft negen gedichten van lokale schrijvers uitgezocht voor haar 26ste jaarboek. In hun eigen dialect, wel te verstaan. Om te laten zien hoe gevarieerd de dialecten in het relatief kleine Geuldal zijn.
larderen het jaarboek 2016, dat verder de gebruikelijke artikelen over regionale thema’s bevat. In de grotere plaatsen is altijd veel geschreven en gedicht in het eigen plat. Daar heeft Schurgers ook niet lang hoeven zoeken naar geschikte gedichten in het plaatselijk dialect. De bijdrage uit Valkenburg is van de hand van Els Diederen: Kèrke / tores / häöf op de huke ’t kruus op zien troan. Jo Kern mijmert in het dialect van Vaals over kleine dingen: ’t Zunt zoe die kling zache wen doe an dieng hemet denks die diesj ’t heemwieë mache. In de kleinere dorpen zijn echter nooit veel dialectteksten gepubliceerd.

De Valkenburgse bouwkundige Alphons Prevoo (1855-1929) was vooral actief in de periode tussen 1900 en 1920. Hij maakte veel ontwerpen voor panden in Valkenburg, Hulsberg, Houthem, Ransdaal en Ulestraten.
Zijn bekendste en belangrijkste project is de Wilhelminatoren op de Heunsberg te Valkenburg (1906) Naast de daadwerkelijk uitgevoerde panden krijgen ook de niet gerealiseerde ontwerpen de nodige aandacht. Hierdoor ontstaat een vrij compleet beeld van zijn talenten als bouwkundige.

In 1959 startte de uitvoering van de eerste echte ruilverkaveling in Zuid-Limburg. De Cultuurtechnische Dienst als verantwoordelijke rijksdienst voor verbetering van de landbouwkundige infrastructuur zag de ruilverkaveling ‘Ransdalerveld’ als mogelijkheid om ervaring op te doen in het Heuvelland, om daarna grotere projecten (Mergelland) te kunnen aanpakken. De cultuurtechnici zagen de ruilverkaveling ook als een middel om de oprukkende verstedelijking in Zuid-Limburg een halt toe te roepen. Het was het samenspel tussen de cultuurconsulent Krugers en secretaris Eussen van het waterschap Geleen-en Molenbeek dat in 1943 tot een eerste aanvrage leidde. Beiden waren overtuigd van de noodzaak dat de Zuid-Limburgse landbouw moest moderniseren. Krugers had een belangrijke positie binnen de Cultuurtechnische Dienst. De compassie met zijn geboortedorp speelde bij Eussen een belangrijke rol. Eussen en Krugers schoven de burgemeester van Voerendaal naar voren als degene die het initiatief voor aanvrage van een ruilverkaveling in te dienen. De Cultuurtechnische Dienst werkte ondertussen al in de oorlogstijd aan de voorbereiding totdat de oorlogsomstandigheden dat uiteindelijk onmogelijk maakten. Na de oorlog trad in de voorbereiding aanzienlijke vertraging op door onduidelijkheid over het toekomstig trace van de autoweg Heerlen-Maastricht. Toenemend verzet van de zijde van Staatsbosbeheer zorgde ervoor dat de ruilverkaveling van start ging zonder dat de weg vooraf werd ingepast. Het was de eerste stap in het afblazen van de rijksweg door het Ransdalerveld. Conflicten waren er ook rond het behoud van holle wegen die niet meer voor de landbouw nodig werden gevonden..