Uw zoekacties: Artikelen

Artikelen ( Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach )

Filter: postkantorenx
beacon
64  artikelen
sorteren op:
 
 
 
 
Artikel
CHRONOLOGISCH OVERZICHT VAN DE ONTWIKKELING VAN DE PTT-DIENST TE HOUTHEM ST. GERLACH
Datering:
2009
Titel:
CHRONOLOGISCH OVERZICHT VAN DE ONTWIKKELING VAN DE PTT-DIENST TE HOUTHEM ST. GERLACH
Titel tijdschrift:
E-mail
Afleveringsnummer:
Museum voor Communicatie, Saskia Spiekman (e-mail, 3-11-2009)
Samenvatting:
16-12-1880 Vestiging van een hulppostkantoor.
24-01-1885 Vestiging van een rijks(telegraaf)kantoor met telefoondienst (in 1887 rijkstelefoonkantoor, na 05-10-1905 hulp- telegraafkantoor geheten), aangesloten op het rijkstelegraafkantoor te Valkenburg.
16-10-1893 Tijdelijke sluiting van het rijkstelefoonkantoor.
05-10-1905 Na deze datum wordt het rijkstelefoonkantoor 'hulptelegraafkantoor' genoemd. Het rijkstelefoonkantoor was er ten behoeve van de telegraafdienst voor het telefonisch doorgeven van telegrammen. Een dergelijk kantoor werd rijkstelefoonkantoor genoemd, terwijl er van openbaar telefoonverkeer nog geen sprake was.
12-06-1906 Heropening van het hulptelegraafkantoor onder de naam HOUTEM ST. GERLACH, in verbinding met Maastricht. Tevens vestiging van een hulptelefoonkantoor.
12-09-1966 Vervanging van het hulppostkantoor annex telegraaf- telefoonstation door een post-, telegraaf- en telefoonagentschap.
01-08-1973 Wijziging van de benaming van het plattelandspostagentschap HOUTHEM-ST. GERLACH in VALKENBURG (L)-ST. GERLACHSTRAAT.
27-06-1977 Opheffing van het plattelandspostagentschap. In plaats hiervan wordt zitting gehouden onder de benaming VALKENBURG (L)-VROENHOF.
26-01-1987 Opheffing van het plattelandsvooruitgeschoven loket.
Trefwoorden:
Geografische namen:
 
 
 
 
 
Artikel
De Houthemer knip
Datering:
2009
Titel:
De Houthemer knip
Auteur:
Rinus Suijkerbuijk
Titel tijdschrift:
't Sjtegelke
Afleveringsnummer:
't Sjtegelke, 16 (2009) nr. 1 (juni), p. 13/16
Samenvatting:
In Houthem werd in de periode 1875-1897 een krant uitgegeven, aanvankelijk tweemaal, maar na 1886 driemaal per week verschijnend.
Doelgroep waren lezers in de regio Meerssen, Valkenburg en Gulpen. De “Limburger Koerier” te Heerlen en het “Dagblad van Maastricht” bedienden die plaatsen en hun omgeving. In 1881 kost een kwartaalabonnement, franco per post, f. 0,65; voor het buitenland f. 1,20. Dat men ook in Duitsland abonnees had, moge bovendien blijken uit het feit dat “Advertentiën van Duitschland alleen aangenomen worden door het advertentiebureau van Adolf Steiner te Hamburg”. Ongetwijfeld zullen er kranten ter plaatse zijn uitgedragen, zonder tussenkomst van een postale dienstverlening; het grootste gedeelte van de oplage zal echter per post verzonden zijn. Gedrukt in de morgen, verzonden tussen 12 en 16 uur kon de krant ’s avonds gelezen worden, immers de post werd meerdere malen per dag bezorgd!

Hulppostkantoor
Het Limburgsch Nieuwsblad werd uitgegeven door de gebroeders Crolla: Alphons (Petrus Alphonsius), Mathieu (Maria Valentijn) en Jos (Petrus Josephus) (1). Sinds 1861 runde de familie Crolla-Weustenraad de ‘post’ te Houthem. Als moeder Crolla-Weustenraad op 3 januari 1885 overlijdt, zet Alphons de werkzaamheden als hulppostkantoorhouder (inclusief rijkstelefoon en telegraaf) voort tot zijn overlijden op 11 december 1917 (2). De documentatie van het voormalige “Postmuseum” te ’s-Gravenhage geeft volgende informatie: Het hulppostkantoor dat te Houthem 16 December 1880 werd gevestigd, ressorteerde onder het postkantoor Meerssen, met welk kantoor over en weder tweemaal daags een rechtstreeksche verbinding werd onderhouden, door middel van een bodeloop van HOUTHEM over MEERSSEN naar het spoorwegstation te BUNDE v.v..
Samenvatting2:
Deze bodeloop werd als volgt uitgevoerd:
van Houthem 5.15 m en 4 av
te Meerssen 6. “ “ 4.45 “
van Meerssen 6.15 “ “ 5. “
te Bunde (st) 6.30 “ “ 5.15 “
van Bunde (st) 7.30 “ “ 5.30 “
te Meerssen 7.45 “ “ 5.45 “
van Meerssen 8. “ “ 6. “
te Bunde [Houthem??] 8.45 “ “ 6.45 “

De brievengaarder te Houthem, P.A. Crolla, werd met de uitvoering van dezen dienst belast. Het kantoor waar vanuit de bestelling geschiedde werd gehouden in een afzonderlijk daartoe ingericht vertrek. Hij genoot een jaarlijksche vergoeding van f. 200,--. Het hulppostkantoor Houthem kwam per 1 juli 1898 onder postkantoor Valkenburg. Onduidelijk is of Alphons (P.A.) Crolla zelf gedurende 7½ jaar ’s-morgens en ’s avonds een wandeling/bodeloop van ca. 3 uur maakte met de post [en een stapel zelfgedrukte kranten] naar het station Bunde. 24 januari 1885 vestiging van een rijks(telegraaf)kantoor met telefoondienst te Houthem, aangesloten op het rijks-telegraafkantoor te Valkenburg.

Stempeltypen
Bij de instelling als hulppostkantoor werd op 15 december 1880 aan Houthem een langstempel uitgereikt. Een simpel stempel, slechts de naam HOUTHEM, met geen enkele tijds- of datumaanduiding. De poststukken werden pas op het postkantoor (dus Meerssen) van een dag/tijdstempel voorzien [op 2 october 1893 en 22 maart 1901 werden soortgelijke langstempels verstrekt]. Vanaf 8 mei 1883 had het hulpkantoor de beschikking over een zogenaamd kleinrondstempel, waarin naast de plaatsnaam ook de datum en de tijdsperiode van het gebruik waren opgenomen [op 4 juli 1887 en 27 februari 1894 werden soortgelijke kleinrondstempels verstrekt]. Op 29 juni 1903, kon, met het postkantoor Valkenburg als hoger kantoor, een grootrondstempel gebruikt worden. Het moge duidelijk zijn dat voor de filatelistische specialist Houthem (later Houthem-St. Gerlach genaamd) een prachtige mogelijkheid biedt om een fraaie collectie op te zetten!
Samenvatting3:
Houthemer knip
Als men een brief of ander poststuk door de Posterijen wil laten verzorgen, dan dient men er voor te zorgen dat het te verzenden stuk voldoende gefrankeerd is (3). Datzelfde gold natuurlijk ook voor de verzending van het Limburgsch Nieuwsblad. Maar honderden exemplaren van postzegels voorzien en afstempelen is een tijdrovende bezigheid. De krant moet snel naar de lezer! De oplossing werd gevonden door, op een rustig tijdstip, adresstrookjes klaar te maken, daarop postzegels te plakken en deze op het hulppostkantoor (een ruimte naast de drukkerij) te laten afstempelen. De adresstrookjes (gedrukt in blokken van 10 of 20) werden dan losgeknipt tot (10 of 20) afzonderlijke losse strookjes en op de krant geplakt. Ze konden daarna direct met de postbode mee, naar het postkantoor, station of klant. In andere plaatsen, bijvoorbeeld Heerlen (4), moesten de drukkerijmedewerkers naar het elders gelegen postkantoor: in Houthem was de uitgever/drukker tevens postbeambte: gemakkelijker kon het niet. En zou er alleen in de ‘postruimte’ gestempeld zijn? Omdat bij het knippen tot afzonderlijke adresstrookjes niet altijd even zorgvuldig tewerk werd gegaan, werden de op de strookjes geplakte en afgestempelde postzegels “beschadigd”, “verknipt”. De zegel was niet meer 4-zijdig perfect getand (en de postzegelverzamelaar nam zo’n beschadigde zegel natuurlijk niet in zijn collectie op). Het is dan ook moeilijk om “Houthemer knip”-zegels te vinden. Toch is men er in geslaagd om aan de hand van 12 postzegels met afstempelingen uit de jaren 1884-1893 een goed beeld te krijgen van deze voorafstempeling te Houthem (5).

1871: ½ Cent-zegel
Van de zegels als Houthemer knip bekend, is ruim 90% met een nominale waarde van ½ Cent.
Samenvatting4:
En dat is niet verwonderlijk omdat dat sinds 1 januari 1871 het binnenlands tarief was voor de verzending van een nieuwsblad met een gewicht minder dan 25 gram (en het leeuwendeel der uit Houthem verzonden kranten zal niet meer dan twee bladen, en op zaterdag vier bladen, geteld hebben). Er bestond geen ander poststuk dat voor dat enkelvoudig tarief verzonden kon worden: andere gedrukte stukken moesten met 1 Cent per 20 gram gefrankeerd worden. De stelling dat perfect getande ½ Cent-zegels, met een dwarsgeplaatst stempel Houthem, slechts als frankering voor het Limburgsch Nieuwsblad gediend kunnen hebben, is zeer wel verdedigbaar. Temeer nu blijkt dat de stempels op verschijningsdata van die krant gebruikt zijn.

Illustraties
Er kunnen slechts enkele zegels met aangesneden kant getoond worden. In theorie kunnen er drie zijden aangesneden zijn (bij adresseerstroken in bloks van 20 gedrukt), maar zulke exemplaren zijn tot nog toe niet gevonden. Misschien is het weinige voorkomen van de “Houthemer knip” ook te verklaren door de zorgvuldige wijze van werken van de drukker/hulppostkantoorhouder. Hij kan de zegels eerst uit het vel gescheurd en toen op afzonderlijke stroken stuk voor stuk opgeplakt hebben. Maar, ook normale ½ Cent-zegels zijn moeilijk te vinden. Indien iemand een Houthemer knip, liefst nog op een exemplaar van het Limburgsch Dagblad weet te vinden, houdt ’t Sjtegelke zich voor publicatie van die sensatie aanbevolen (6).

Eindnoten:
1. Wie precies in de loop van het bestaan van de drukkerij Crolla verantwoordelijk en gerechtigd was, is een te ingewikkeld verhaal, voor de Houthemer Knip irrelevant.
2. Ton Crolla, Cr –V-13, geschiedenis van de familie Crolla, [ongepubliceerd], welwillend door de auteur ter beschikking gesteld van de Heemkundevereniging Houthem-St. Gerlach.
Samenvatting5:
3. De gewoonte om de ontvanger de portokosten aan de bode te laten voldoen, zodat men zekerheid had dat het stuk de geadresseerde werkelijk bereikt had, was geruime tijd na de introductie van postzegels in onbruik geraakt.
4. L.M.A. Knarren te Amstenrade [expert van de “Heerlense knip”, door hem in een zeer omvangrijke en gedocumenteerde collectie samengebracht] in Der Heerlen’sche Schnitt, Aachen, 1991. Ik dank de heer Knarren hartelijk voor zijn vriendelijke medewerking en het beschikbaar stellen van philatelistisch materiaal.
5. Vademecum voor de verzamelaar van de Nederlandse voorafstempelingen, blz. 15-21, Vught, 1993.
6. Mijn oproep in ’t Sjtegelke nr. 16 heeft nauwelijks respons opgeleverd, wellicht omdat zendingen vanuit Houthem verzonden doorgaans elders terechtkomen. Maar soms komt een poststuk/kaart terug.
Geografische namen:
 
 
 
 
 
Artikel
Geschiedenis van het postkantoor en de stempels ; oproep
Datering:
2001
Titel:
Geschiedenis van het postkantoor en de stempels ; oproep
Auteur:
Rinus Suijkerbuijk
Titel tijdschrift:
't Sjtegelke
Afleveringsnummer:
't Sjtegelke, jrg. 8, nr. 2, december 2001, p. 24-26
Samenvatting:
De Heemkundevereniging en haar leden, hebben belangstelling voor alles wat in Houthem-St. Gerlach en directe omgeving historisch belang kan hebben. We lezen graag artikelen over vroegere tijden, de gebruiken, de inwoners en de gebouwen waarin zij leefden of hun beroep/bedrijf uitoefenden. De foto's en kaarten hebben onze grote belangstelling; daarbij vergeten we natuurlijk niet om op de achterzijde van de foto's de namen van de personen, aan de voorzijde afgebeeld, te vermelden. Vooral van oudere foto's weten wij zelf nog wel wie, waar, gefotografeerd werd, maar onze (klein-)kinderen herkennen hun eigen familie niet meer! En later heeft men daar spijt van, en is het vaak moeilijk die nalatigheid te herstellen.
Zo heb ik er spijt van niet tijdig genoeg materiaal verzameld te hebben over het postkantoor te Houthem. De eerste kennismaking, die ik mij herinner, met kantoorhoudster Marieke Willems vond plaats in december 1952. Ik werd toen "meegetroond" door Ludi van de Weijer, die in de kerstvakantie bij zijn tante Anneke in Hotel v.d. Weijer logeerde. Voor 1 dubbeltje werd door mij toen een kinderzegel van 6+4 cent gekocht (voor filatelisten thans bekend onder NVPH-nummer 598): een hobby was geboren. Postzegels werden van brieven afgeweekt en in schriften, later albums, ingeplakt. En zonder dat je je dat realiseerde werd zodoende een schat aan postale geschiedenis om zeep geholpen.
Samenvatting2:
Sinds 1950 werden “eerste dag van uitgifte”-enveloppen uitgegeven: daarop konden nieuw verschenen zegels worden geplakt en die werden dan met een speciaal eerste dag stempel in 's-Gravenhage gestempeld. Een rage, maar daardoor keek je niet om naar brieven met het eenvoudige stempel van bijvoorbeeld Houthem St. Gerlach.
En zoals met alles wat voorbij is, later ontstaat de belangstelling. Zo ook hier voor de postale geschiedenis van de eigen (vroegere) woonplaats. Spijt heb ik ervan enveloppen van de gemeente Houthem (als ik mij goed herinner uit de meidagen van 1940) weggeven te hebben. En dat niet alleen omdat op die dienstenveloppen een stempel van Houthem-St. Gerlach voorkwam; ook de gemeentelijke dienstenveloppe met eigen identificatienummer is historie en vertelt een postaal verhaal. De gemeente Houthem werd per 1 oktober 1940 opgeheven, het postkantoor bleef tot 1 augustus 1973 de benaming Houthem-Sint Gerlach voeren.
Werd bestuurlijk sinds 1 oktober 1940 de benaming Valkenburg-Houthem gebezigd, postaal doet het stempel Valkenburg-Sint Gerlachstraat zijn intrede pas in 1973, in 1977 opgevolgd door Valkenburg-Vroenhof en nog later door (waarschijnlijk) Valkenburg-Onderstestraat, totdat enige tijd terug de postale dienstverlening in Houthem helemaal werd gestaakt.

Om te pogen meer over de geschiedenis van het postkantoor en de stempels te weten te komen, zou ik een beroep willen doen op de lezers van 't Sjtegelke. Misschien zijn er filatelisten die alles al in een collectie verzameld hebben (schrijf dan s.v.p. eens een artikel daarover). Waarschijnlijker is dat her en der bij uw papieren nog brieven en (nieuwjaars-)kaarten berusten, waarop een stempel of aantekenstrook (reeds 5 verschillende typen/schrijfwijzen tussen 1906 en 1973 bekend, maar geen enkele in mijn bezit) voorkomt.
Samenvatting3:
En niet alleen op postzegels kunnen stempels voorkomen. Ook op losse labels, ontvangstbewijzen van aangetekende stukken, of op de achterzijde, gedrukt in de lak, waarmee zendingen met geldswaarde werden verzegeld. Ook op telegrammen, waarvan onlangs de dienstverlening werd gestaakt (dus dat is ook weer historie!). En indien iemand een adresbandje, waarmee rond 1880 door Crolla een door hem gedrukt nieuwsblaadje werd verzonden, vindt dan kan daarop waarschijnlijk een unicum aangetroffen worden: de Houthemer knip. De stempels en zegels vooral niet van de brief of het stuk verwijderen!

Voor (inzage van) enveloppen, kaarten, foto's van postkantoor c.q. postgaarders/brievenbestellers enz. houd ik mij ten zeerste aanbevolen. Het ter beschikking gestelde materiaal zal t.z.t. in de collecties van de Heemkunde-vereniging worden opgenomen.

In de hoop dat deze oproep vergeten materiaal te voorschijn kan brengen en informatie vastleggen.
Rinus Suijkerbuijk, Molenweg 4, 6268 NG Bemelen, 043-4071445, m.w.suijkerbuijk@freeler.nl


Bron: Museum voor Communicatie te 's-Gravenhage, stempelboeken (tot ca. 1977): de naam Houthem verdwijnt geleidelijk aan uit het poststempel.

Bron: Museum voor Communicatie te 's-Gravenhage; de brievencollectie bevat slechts 6 brieven afgestempeld te Houthem (St. Gerlach). Bovenstaande brief werd op 1 juli 1898 te Houthem gestempeld, de dag waarop dit hulppostkantoor overging van het ressort Meerssen naar Valkenburg.
Geografische namen:
 
 
 
 
 
Artikel
Hotel Het Geuldal
Datering:
1985
Titel:
Hotel Het Geuldal
Auteur:
Funs Patelski en Jan Notten
Titel tijdschrift:
Geulrand
Afleveringsnummer:
Geulrand, (1985), nr. 9 (jan.) extra, p. 16-18
Samenvatting:
Gegevens over het hotel en de bewoners, met oude foto.

Houthem, het vanouds zo ,,sjieke" dorp vlak bij Valkenburg, kan niet wijzen op een toeristische traditie, zoals Valkenburg die heeft, maar toch beschikt het over een aantal hotels, waarvan sommige door hun monumentale voorkomen het bewijs leveren, dat ze niet van vandaag of gisteren zijn. De mooie ligging van Houthem tussen Ravensbosch en Geulhem, de fraaie wandelwegen en het onbedorven natuurschoon werden al vrij vroeg ontdekt door de vakantiegangers die het Geuldal opzochten. Bewijs van deze ontwikkeling, die al haar oorsprong vindt in de jaren dat de VVV ,,Het Geuldal" in Valkenburg ontstaat, is Hotel Het Geuldal aan de weg naar Meerssen, een hotelgebouw waar de voorname oudheid vanaf straalt.
Het gebouw kwam tot stand in het jaar 1855. Kasteelheer Corneli was de bouwer en Leonard Crolla de eerste bewoner. Het huis werd van meet af aan ingericht als herberg.
Crolla begon in die jaren ook een drukkerij, een der eerste uit deze kontreien. Trots vermeldt hij op de door hem gedrukte bidprentjes dat hij over een ,,stoomdrukkerij" beschikt. In 1897 acht hij de tijd rijp om zich toe te leggen op de jaarlijks terugkerende stroom vakantiegangers en hij laat het gebouw vergroten tot een hotel. In het jaar 1902 wordt er een bijgebouw aangebouwd. In 1914 verplaatst de drukkerij Crolla zich naar Valkenburg, maar het echtpaar Alphonse Crolla-Bouwman blijft de leiding over Hotel Het Geuldal behouden. Dat duurt tot 1926. In dat jaar wordt het hotelgebouw verkocht aan Edmond van der Smissen, in 1895 geboren te Luik. In 1922 is hij getrouwd met Agnes Huynen, geboren in het jaar 1899. Beide stammen uit een familie van hotelhouders. Edmond is een zoon van Theodoor van der Smissen, oorspronkelijk koetsier te Luik, die in 1904 in Valkenburg tegenover het station Hotel l'Europe heeft gebouwd; Agnes is een dochter van Chris Huynen, exploitant van Hotel Berg en Dal in de Plenkert.
Samenvatting2:
Hotel Het Geuldal wordt niet uitsluitend als hotel gebruikt. Er is dan ook een ruime toneelzaal en een gedeelte van het pand dient als postkantoor. In 1950 telt het 36 hotelkamers.
Van Edmond van der Smissen gaat Het Geuldal in 1954 over in handen van hun neef Mathieu van Bergen, wiens moeder een zus was van Edmond van der Smissen. Hij huwt de van Houthem afkomstige Fien Senden. Mathieu van Bergen heeft ervoor gezorgd, dat Hotel Het Geuldal allengs aan de eisen van de veranderende tijden is aangepast. Er komt centrale verwarming, de kamers worden voorzien van warm en koud stromend water en het hotel krijgt de beschikking over een zwembad. Mathieu van Berg en Fien Senden zwaaien ook nu de scepter over het statige hotel, dat op een interessante historie kan wijzen en na zo veel jaren nog steeds een sieraad is voor het aanzicht, dat Houthem
aan de bezoekers te bieden heeft.
Geografische namen: