Uw zoekacties: Artikelen

Artikelen ( Heemkundevereniging Houthem-St.Gerlach )

Filter: veldwegenx
beacon
2  artikelen
sorteren op:
 
 
 
 
Artikel
HOUTHEMSE ZAKEN (2) : DE GOUDENROODSWEG
Datering:
2011
Titel:
HOUTHEMSE ZAKEN (2) : DE GOUDENROODSWEG
Auteur:
Jos Bielders
Titel tijdschrift:
't Sjtegelke
Afleveringsnummer:
't Sjtegelke, 18 (2011) nr. 2 (dec.), p. 27/29
Samenvatting:
Deze bijdrage gaat over hoe door niet alert reageren van de diverse spelers in het spel een eeuwenoude weg zomaar kan verdwijnen, oftewel hoe de Goudenroodsweg van de kaart werd geveegd.

Honderd meter parallel en zuidelijk van de Elsenweg tussen Houthem en Haasdal (Schimmert) liep een met zwarte palen afgezet wandelpad, midden door de landbouwgrond van boerderij Willems (naast huize Holswick) nabij de Klevertweg aldaar. Deze weg was plaatselijk bekend onder de naam Goudenroodsweg, een weg die al op de zogenaamde Tranchotkaart (1) van 1803 voorkwam.

Plotseling bleek dat deze weg, eind 2009 vanaf het beginpunt vanuit een der weilanden was weggeploegd. Ook is de toegang die via een open sjtegelke tot het wandelpad leidde, met een afrastering van prikkeldraad volledig geblokkeerd. Iets verder richting Houthem ligt het plaatselijk bekende “Eikeböschke” .

Binnen de Heemkundevereniging Houthem-St. Gerlach is verscheidene keren gesproken over deze verdwenen zogenaamde Goudenroodsweg.
Schrijver dezes heeft, in samenwerking met Ger Sleijpen, de meest fanatieke wandelaar uit het heemkundebestuur, en Harry Becker secretaris van het bestuur, getracht een beeld te krijgen van de teloorgang van dit cultuurhistorisch wandelpad.

Maar eerst wat algemene feiten over deze paden
Net als in veel andere plattelandsgebieden zijn de oude zandpaden en weggetjes rond kerkdorpen de afgelopen decennia zo ongeveer allemaal verdwenen en in vergetelheid geraakt. Deze zogenaamde kerkepaden liepen van de boerderijen in het buitengebied naar de kerk in het centrum.

Situatie november 2009
Samenvatting2:
Voor de ruilverkaveling in de jaren zestig was de inrichting van de meeste wegen en paden aangepast aan de eisen van langzaam verkeer. De kerkepaden zorgden voor korte en veilige (fiets-)routes voor schoolkinderen en ouderen en vergrootten de toegankelijkheid en aantrekkelijkheid van het gebied voor bewoners en toeristen, die economisch steeds belangrijker werden voor het gebied.
Mensen lieten zich vroeger ook al niet dwingen over de toen door plannenmakers bedachte voetpaden te wandelen. Was er een mogelijkheid de afstand te bekorten, dan deden ze dat. Ook is vastgesteld dat alle belangrijke pelgrimsroutes op deze manier zijn ontstaan.
Er begon iemand mee, de tweede dacht: verroest wat handig en binnen de kortste keren had je een stevig pad waar gras of andere planten onmogelijk konden groeien.
Eenmaal ontstaan werden ze later formeel op de wegenkaarten ingetekend en kregen de paden een officiële status.

Weer later werd het wegennetwerk omgetoverd tot een meer grootschalig netwerk van verharde wegen. Door de toename van verkeer en de snelheid hiervan was de situatie voor wandelaars in de buitengebieden plaatselijk gevaarlijk geworden. Daarnaast was en is er steeds meer behoefte aan recreatiemogelijkheden op het platteland. De belangstelling voor natuur en platteland neemt nog steeds toe.
Veel bewoners van het platteland vinden nu dat de wegen en paadjes veel te rigoureus zijn opgeruimd. Dat gebeurde, zoals eerder opgemerkt, door ruilverkaveling maar ook door beslissingen van kennelijk met de materie onbekende ambtenaren in gemeentehuizen.
Samenvatting3:
Voetpad opgeheven
En dan komen we vanzelf bij het in Houthem verdwenen Goudenroodspad.
“Naar onze mening is de weg op een ontoelaatbare wijze opgenomen in het aanpalende bouwland”, zo schreef de boze secretaris van onze vereniging. “Het was een historische weg die vroeger door de landbouwers uit de richting van Sittard en Geleen als pelgrimage werd gebruikt om naar het graf van St. Gerlachus te lopen om daar gezegend en geneeskrachtig zand tegen allerlei veeziektes op te halen rond de winterkermis en het octaaf op 6 januari.”
“Het is natuurlijk verbazingwekkend dat de Gemeente Valkenburg aan de Geul die o.a. het behoud van wandel- en historische wegen hoog in het vaandel heeft staan niet gereageerd heeft. Ook denken wij dat VVV Zuid-Limburg met deze gang van zaken allerminst gelukkig is”, aldus Harry Becker als secretaris van de vereniging in zijn correspondentie met de gemeente.

Dan blijkt al snel dat bij de herverdeling van de gronden op het Centraal Plateau het voetpad is opgeheven. De landinrichtingscommissie van het Ministerie van Economische zaken, Landbouw en Innovatie heeft op grond van haar beleid het pad aan de ‘openbaarheid onttrokken’.
De gemeente Valkenburg aan de Geul heeft vervolgens, geraadpleegd door deze commissie, verzuimd aan te geven dat het pad behouden moest blijven.
Er werd wel gepoogd de fout te vergoelijken door aan te geven dat er een bezwarenprocedure heeft gelopen, maar niemand in het ambtenarengilde kwam tot de ingeving om de Heemkundevereniging in Houthem te informeren over de in gang gezette procedure.
Samenvatting4:
Dus toen de grondeigenaar van het pad, zich kennelijk onbewust van het cultuurhistorisch belang, de ploeg over het pad sleepte en Ger Sleijpen als fanatiek wandelaar hiervoor naar het gemeentehuis toog, keken ambtenaren hem daar aan alsof hij uit een vorige eeuw was opgestaan. Maar ook de lokale politici, aangesproken in dezelfde periode dat dit speelde op verkiezingspad, dachten er niet mee te kunnen scoren en zetten het in de marge van hun verkiezingsretoriek.

De grote verdwijntruc bleek niet meer te kunnen worden overtroffen door een nieuwe tovertruc.
Sleijpen hoopt alleen dat provincie en gemeente lering trekken uit deze misser:
“Vraag advies aan een historische vereniging als je aan zo’n proces begint. Net zoals je de sportraad inschakelt als je van plan bent iets te doen in de sportsector en de kunst- en cultuurraad als op dat vlak iets speelt. Dan voorkom je in elk geval dat zo’n kerkepad verdwijnt omdat niemand de historische betekenis ervan onderkent“, zo liet hij Dagblad de Limburger optekenen.

“Wat hebt u tegen ambtenaren? Die mensen doen toch niks.” Dit citaat van de oud-cabaretier Henk Elsink komt bij me op als ik alle correspondentie op me laat inwerken die aan deze verdwijning ten grondslag ligt.
Cultuurhistorisch erfgoed moet gekoesterd worden, maar daarbij is het wel nodig dat verantwoordelijke mensen uit hun zetels komen.
Want: van de gemeentekoets is de burgemeester de koetsier, de ambtenaren de paarden, en het volk de wielen. In die rolverdeling is, door samen een goed span te vormen, elke rit tot een succesvol einde te brengen.

Noot

(1) Een Tranchotkaart is een kaart uit de reeks topografische kaarten die aan het begin van de 19e eeuw onder leiding van de Franse cartograaf Jean Joseph Tranchot van het gebied tussen de Maas en de Rijn zijn gemaakt.
Trefwoorden:
Geografische namen:
 
 
 
 
 
Artikel
Buurtwegen
Datering:
1997
Titel:
Buurtwegen
Titel tijdschrift:
't Sjtegelke
Afleveringsnummer:
't Sjtegelke, jrg. 4, nr. 2, dec. 1997, p. 14-17
Samenvatting:
Heden den negen en twintigsten april achtien honderd vier en viertig vergaderd zijnde den gemeente raad der gemeente Houthem Hertogdom Limburg, En gezien art. 10 van het reglement op het beheer der buurtwegen gearresteerd in de vergaderingen van de provinciale staten dd 15 junij 1842 en 7 julij 1843, goedgekeurd bij koninglijk besluit dd 1sten 7ber 1843 geplaats in het adm: menu: van dit Hertogdom - jaargang 1843 no 151.
Waar uit blijkt, dat door de gemeente besturen gezamentlijk met den inspecteur van het buurtwegen distrikt moet worden overgegaan tot het opmaken van eenen staat, van alle de binnen hunne gemeente bestaande buurtwegen, aanduidende de namen derzelven, de klassen, tot welke zij behoren, hunne breedte welke zij behoren te hebben, derzelfs voormalige breedte en derzelfs tegenwoordige breedte.
Zoo komt den raad gezamentlijk met de Hr Jan Bernard Daemen inspecteur van het 5den buurtwegen distrikt, den volgenden staat opzichtens der buurtwegen dezer gemeente optemaken, zoo als hij opmaakt bij dezen.

En beginnende met den buurtwegen, voetpaden en veedrijften gelegen in de sectie A.
1mo
Den Onderstestraat, een weg der 3de klasse hebbende eene breedte van vijf ellen, leidende van Houthem naar Berg & Terblijt.
2do
Den Vauwer straat of zoogenaamde nieuwe weg leidende van Houthem naar Raar, Schimmert en Ulestraten zijnde eenen weg der 3de klasse hebbende eene breedte van ruim vijf ellen.
3tio
Den Heidjens weg een veldweg der 4de klasse hebbende eene breedte van drie ellen.
4to
Nijstenweg, een veldweg der 4de klasse zonder uitgang hebbende eene breedte van drie ellen.
5to
Stevens weg, een veldweg der 4de klasse hebbende eene breedte van ruim drie ellen.
6to
Meersserweg, een veldweg der 4de klasse hebbende eene breedte van drie ellen.
7mo
Den pas of putweg, een weg der 4de klasse zonder uitgang hebbende eene breedte van ruim drie ellen
Samenvatting2:
8vo
De zoogenaamde kromsteeg, eene drijft voor het vee hebbende eene breedte van twee ellen
9no
een voetpad, door het molenbroeksken, gaande van den smaale brugge door de weiden van Houthem hebbende eene breedte van een el.
10mo
Eene drijft, voor het vee naarden zoogenaamden kloosterbeempt hebbende eene breedte van drie ellen.
11mo
Een voetpad of steegje, omtrent tegen het huis van den Hre van der vrecken, en uitkomende op Meerserveldweg hebbende eene breedte van een el vijf palmen.
12mo
De zoogenaamde boekessteeg, hebbende eene breedte van een el vijf palmen.
13tio
het zoogenaamd Kaldenborge-wegsken een voetpad hebbende eene breedte van een el.
14to
het Raarwegskens, nabuuruitvlugt zonder uitgang, hebbende eene breedte van drie ellen.
15to
Een voetpad, tegen over de Allee van Mevr de weduwe Schoenmaeckers leidende van den grooten weg tot op Meerserveldweg, hebbende eene breedte van een el.
Samenvatting3:
Volgen de wegen en voetpaden gelegen in de sectie B.
1mo
Den elsenweg een particulieren boschweg der 4de klasse hebbende eene breedte van drie ellen.
2do
Den Goederoetsweg, een weg der 4de klasse hebbende eene breedte van ruim drie ellen, en veranderende op het einde in eenen voetpad, welke eene breedte van een el heeft.
3tio
Een voetpad gaande van de zoogenaamde Vauwerstraat, tot in de zogenaamde Beekstraat, hebbende eene breedte van een el.
4to
het zoogenaamd Sterklok of breedeweg een weg der 4de klasse hebbende eene breedte van ruim drie ellen
5to
De Beekstraat, een weg der 4de klasse, hebbende eene breedte van ruim drie ellen
6to
De Boschstraat, een weg der 4de klasse hebbende eene breedte van ruim drie ellen.
7mo
De Cremerstraat, een weg der 4de klasse, hebbende eene breedte van ruim drie ellen.
8vo
Den Keelweg, een weg der 4de klasse zonder uitgang, hebbende eene breedte van drie ellen
9no
Den Roetvoetsweg, een weg der 4de klasse, hebbende eene breedte van drie ellen
10mo
Den zoogenaamden ouden Zittaarderweg, tegenwoordig een weg der 4de klasse, hebbende eene breedte van ruim drie ellen, doch die over meer dan honderd jaren hiervoor, eene breedte van negen ellen volgens het zeggen zoude hebben gehad, maar waar van geene bewijzen bestaan, makende de grensscheiding tusschen deze gemeente en die van Hulsberg, en gehoort aan beide gemeenten voor de helfte.
11mo
Den zoogenaamden Haasdalder Molenweg, een weg der 4de klasse hebbende eene breedte van drie ellen
12mo
Een voetpad van den grooten weg over de zogenaamde bedden op de Cremerstraat en van daar op de Boschstraat, hebbende eene breedte van een el.
Samenvatting4:
Volgen de wegen, voetpaden en veedrijften gelegen in de sectie C.
1mo
Een voetpad leidende van de zoogenaamde Smaale brugge door de weiden, en uitkomende in de onderste straat, voorbij het hoofd van eenen tuin van Mevr de wde Schoenmaeckers no 36 sectie C. hebbende eene breedte van een el.
2do
Een steegje of straatje, leidende uit de onderste straat langs een huis van Mevr de wde Schoenmaeckers sectie C. no 72 thans door Hindrik Maas bewoond, hebbende eene breedte van een el zeven palmen.
3tio
Een weg der 4de klasse genaamd de Klaterstraat, leidende van den grooten weg naar de zoogenaamde Koningswinkels brugge en naar de weiden op den Dam hebbende eene breedte van drie ellen.
4to
Eene drijft voor het vee gaande van den grooten weg tusschen door de huizen van Gerard Willems en Servaas Smeets naar de weiden van Strabeek, hebbende eene breedte van twee ellen.
5to
Eenen voetpad van de Koningswinkels brugge tot aan den Koningswinkels bosch hebbende eene breedte van een el vijf palmen.
6to
Een weg der 4de klasse genaamd den lijkweg, gaande door den Koningswinkels bosch tot op Houthemerberg, hebbende eene breedte van ruim drie ellen
7mo
Een weg der 4de klasse genaamd den plenkertweg hebbende eene breedte van drie ellen
8vo
Eenen voetpad, loopende van de Koningswinkels brugge door de Broekemerbempden tot in het aldaar zoogenaamd straatje, hebbende eene breedte van een el
9no
Een weg der 4de klasse genaamd het straatje, loopende van den grooten weg naar de broekemerbempden, hebbende eene breedte van drie ellen
10mo
en ten laasten eenen voetpad gaande van den plenkertweg op eenen hoek door de zoogenaamde Heidgracht over het Houthemerbergerveld, tot op den grooten weg van Maastricht over Berg naar Valkenburg, hebbende eene breedte van een el.

Samenvatting5:
Overwegende, dat aangaande de hiervoren aangehaalde buurtwegen, voetpaden en veedrijften niets te bemerken valt, uit hoofde dezelven alle eene voldoende breedte hebben, en dat er zich alhier geene wegen bevinden, welke behoeven verbreed te worden, en er ook geene bestaan, welke zouden kunnen vernietigd worden; overigens is het ons niet bekend, dat er onregtmatige in bezitnemingen daarop zouden zijn gepleegd: maar staat te bemerken, dat aangaande den zoogenaamde zittaarderweg, hier voor aangeduid onder no10 der wegen deelmakende van de sectie B. door de Heren inspecteurs van het 5de en 6de buurtwegen distrikt gezamentlijk eene inspectie behoort te worden gehouden, ten einde het houtgewas, welk de vrije communicatie van dien weg zoude verhinderen, te doen ruimen.
Aldus opgemaakt en vastgesteld door den gemeenteraad van Houthem in bijwezen van de Hr inspecteur voornoemd, te Houthem op dag, maand en jaar als boven, ten einde zoo haast mogelijk overeenkomstig art.12 van gemeld Reglement, gedurende dertig achter een volgende dagen, alhier op de sekertarije tot inzage van de belanghebbende te worden nedergelegd, mitsdat van die nederlegging naar luid van art.13 van gezegd Reglement viertien dagen bevorens aan Heren Gedeputeerde Staten zal worden kennis gegeven

De Burgemeester De secretaris

[J.J. Quicx] [J.J. Geuskens]

De Schepenen  De Raadsleden

[ I:A: Croon] [G: Willems]
[M. Philippi] [W. Geuskens]
[J. Thonar ?????]

De inspecteur

[J.B. Daemen]
Geografische namen: