Lou Heynens schrijft over de adellijke historische erfgoedhuizen die na breedste zin des woords. Om de problemen, de haken en ogen rond de wederopbouw van erfgoed met feiten te onderbouwen, heeft hij een keuze gemaakt om dit proces te beschrijven aan de hand van de geschiedenis van de complexen Schaesberg en Neubourg, die illustratief zijn voor de wederopbouw van dit erfgoed.

Foto: Marco Mariotti en Kenneth Booten bij de brieven en de buste uit 1836 van Charles Vilain XIIII.

De afgelopen vijf maanden vertaalden Marco Mariotti en Kenneth Booten ruim 150 brieven van de familie Vilain XIIII uit het Frans. Het scheelde niet veel of de brieven van de man die België op de kaart zette waren met de vuilniswagen meegegaan.
- Dat de brieven bewaard zijn gebleven is een groot geluk. Peter de Wilde, CEO van Toerisme Vlaanderen, heeft ze op zijn negentiende zelf gered uit de container. De gemeente Kruibeke was toen net twee weken eigenaar van kasteel Wissekerke in het Vlaamse Bazel, vlakbij Antwerpen.

---------------
De brieven hebben ons veel geleerd over Charles Vilain XIIII, zijn echtgenote en zijn zeven dochters.
Marco Mariotti
---------------

„Ik kroop in de container en probeerde te redden wat er te redden viel van dat archief”, vertelt De Wilde. „Dat ik op dat ogenblik de geschiedenis van België uit de container had gehaald, besefte ik pas later. Het ging om het familiearchief van Vilain XIIII die in 1830 België op de kaart zette, maar ook om een bijzonder mooi archief over het leven van Vilain XIIII. Kasteel Wissekerke was immers de geboorteplek van Charles Vilain XIIII die in 1822 naar Leut (net over de grens bij Stein-red.) verhuisde. Ik ben stik jaloers op Marco en Kenneth, want ik had graag zelf in al die brieven gesnuffeld.”
„We trokken samen regelmatig naar de zolder van het kasteel Wissekerke”, vertelt Marco Mariotti. „Al bij een eerste bundel was het raak, met brieven van Charles Vilain XIIII aan zijn broer Alfred. We hebben vijftien mappen uit het archief bestudeerd. Dat is weinig, als je weet dat het archief van de familie Vilain XIIII uit10.000 mappen bestaat.”

Kasteel Geulzicht in Geulhem krijgt een nieuwe bestemming. Gen Projects wil in het voormalige hotel 27 zorgappartementen onderbrengen.


Die worden straks geëxploiteerd door Nobama Care, dat ook klooster Vroenhof in Houthem en de Rothermolen in Rothem uitbaat. B en W kunnen zich vinden in de plannen en adviseren de gemeenteraad om akkoord te gaan met een noodzakelijke aanpassing van het bestemmingsplan. Van de 27 zorgappartementen komen er zeven in het kasteel zelf, de overige twintig in een nieuwe aanbouw. In 1992 heeft de gemeente al vergunning verleend voor een uitbreiding van het toenmalige hotel met 34 extra kamers. De uitbouw is nooit gerealiseerd.

De aanbouw met de nieuwe zorgwoningen valt niet helemaal binnen het toen aangegeven bouwvak. Het college heeft daar geen moeite mee, omdat het hoofdgebouw door die verschuiving van de nieuwbouw meer op zichzelf blijft staan en het monument zijn uitstraling behoudt.

Kasteel Geulzicht aan de voet van de Brakkeberg werd in 1918 gebouwd als buitenverblijf voor Carel Zuyderhout, een ingenieur uit Nederlands-Indië, naar een ontwerp van de Maastrichtse architect Henri Reek. Hij koos voor een Engelse stijl. De mergel voor de villa kwam rechtstreeks via een smalspoor uit de Brakkeberg.

De villa was afwisselend in gebruik als woning en hotel. In de Tweede Wereldoorlog vestigden de Duitsers er een centrale commandopost in. Tegelijkertijd zaten er ook Joodse onderduikers. Een plaquette naast de ingang herinnert aan die periode. Na de bevrijding heropende de familie Weinberg er haar hotel. Later verkocht ze Geulzicht aan sportjournalist Jean Nelissen, die er tot 1982 woonde. Daarna werd het opnieuw hotel, uitgebaat door de familie Van Kuik die de buitenkant van het monumentale pand langs de Geul begin 2003 liet restaureren. Het hotel staat al een tijd leeg. Door akkoord te gaan met de nieuwe bestemming wil de gemeente voorkomen dat het in verval raakt.

De bijdrage van Lou Heynens handelt over het groen rondom enkele landschappelijke toppers. Het artikel is getiteld Inzoomen op parken en tuinen met een cultuurhistorische betekenis. Hij beschrijft de onnatuurlijke schoonheid van de Meertensgroeve in Vilt, het Fancreverhöfke te IJzeren, park en tuinen van kasteel Wijlre, het nooit uitgezonden lied over het park van kasteel Neubourg en het trefpunt van groen en stilte rondom kasteel Goedenraad te Eys. In zijn bijdrage vindt u wetenswaardigheden over deze ensembles en hun ontwerpers.