In de Literaire Hoek besteden verschillende Limburgse auteurs, verenigd in de Werkgroep Limburgse Schrijvers, wekelijks aandacht aan lezen en literatuur in Limburg. Vandaag: Adri Gorissen over Edmond Franquinet.
Erg origineel is het niet, jezelf het pseudoniem P.R.O. Peller aanmeten als je veel schrijft over de luchtvaart. Edmond Franquinet (Maastricht 1896, Roermond 1974) doet het in 1936 als hij de eindverantwoordelijke is voor de eerste Nederlandse luchtvaartencyclopedie, getiteld Tusschen grasmat en stratosfeer.

Humor is in die jaren dertig van de vorige eeuw van een ander kaliber dan nu. De achtergrond van de keus voor een pseudoniem is overigens serieuzer. Franquinet bekleedt vanaf 1923 functies binnen de rechterlijke macht in Maastricht, Gulpen en Utrecht en wordt in 1939 benoemd tot rechter aan de rechtbank in Roermond. Justitie ziet liever dat hij zijn werk gescheiden houdt van zijn schrijverschap, vandaar.

Proza
De belangstelling voor het vliegen zit er bij Franquinet al jong in. Samen met een vriend bouwt hij als veertienjarige een zweefvliegtuig, dat bij een eerste test van het dak van de ouderlijke woning loodrecht naar beneden stort. Zijn interesse voor de luchtvaart wordt er niet minder om, maar hij houdt zich daarna ook bezig met het schrijven van proza. Hij wordt medewerker van bladen als Limburgs Leven Nedermaas en levert bijdragen aan het literaire tijdschrift Onze Eeuw. Dat alles resulteert in drie prozawerken: Maskeraad (1927, in Maastrichts dialect), Gas, Granaten en Soldaten (1930) en Vluchten(1933).

Foto: Irene’s werk in de torenkamer van het kasteel in de Franse Bourgogne.


José van Vlijmen zou heel graag zien dat in 2017 een boek over haar zus Irene verschijnt. Niet alleen omdat het dan tien jaar geleden is dat de veelzijdige kunstenares overleed, maar ook omdat de stilte rond haar dan lang genoeg heeft geduurd.

Ze mag dan nog geen Nederlandstalig boek hebben (wel een Spaans) dat aan haar is gewijd, een ‘museum’ waarin haar werk centraal staat heeft ze wel. Het winkelwoonhuis van de 74-jarige José van Vlijmen aan de Hoogstraat in Weert, waarin ze ondanks haar pensioengerechtigde leeftijd nog altijd een fotozaak drijft, is zoiets als een privé-kunstgalerij voor zus Irene. De opmerkelijkste onderdelen van het Irene van Vlijmen-museum zijn twee grote abstracte fresco’s (zeldzaam in Limburg). Een ervan is door haar aangebracht achter de wenteltrap die alle verdiepingen van het pand met elkaar verbindt en meet zo’n negen meter in de hoogte en twee meter in de breedte. Het andere bedekt een muur van vijf bij vier meter in de fotozaak en is uitgevoerd in vooral gedekte tinten als bruin, grijsblauw, lichtgroen, vuilwit en rood. Anders dan bij de meeste fresco’s zit er reliëf in de Weerter muurschilderingen.

Volgepakt
De rest van het huis is volgepakt met werk van de op 23 november 1939 in Weert geboren en op 1 september 2007 in het Spaanse Malaga gestorven Irene van Vlijmen. In elke kamer hangen wel door haar vervaardigde schilderijen of mozaïeken en in het atelier ligt zelfs een door haar ontworpen tapijt. Er is in het hele pand maar één kunstwerk te vinden dat door iemand anders is gemaakt en dat is een schilderij waarop de moeder van Irene en José, de in Weert beroemde fotografe Nelly de Turck, te zien is. Irene van Vlijmen groeit op in een creatief gezin waarin veel over kunst en literatuur wordt gepraat en dat bepaalt mede de richting die ze kiest.

Foto's:
- Links: Zoon Ragnar in atelier Ravensbos (Charles); rechtsboven: Karin getekend door Charles; rechtsonder: Zweeds landschap (Karin).
- ‘Celliste’ (Karin).

Echtelieden die beiden schilderden, dat waren Charles en Karin Eyck. Hun werk wordt belicht in een dubbeltentoonstelling in Wittem en Valkenburg die zondag opent.

Kunstenaar Charles Eyck (1897-1983) en zijn vrouw Karin Eyck-Meyer (1901-1996) organiseren ergens in de jaren vijftig van de vorige eeuw een kleine verkooptentoonstelling in hun woning Ravensbos te Schimmert. Eén van de bezoekers is erg gecharmeerd van een geëxposeerd schilderijtje en wil het graag kopen. Tot hij hoort dat het van Karin is, dan is de interesse meteen weg. Kleinzoon Charles Eyck jr. haalt het verhaal aan om de verhoudingen tussen de beide kunstenaars en echtelieden te schetsen. Uit zijn relaas wordt duidelijk dat voor zijn grootvader de hoofdrol is weggelegd in het huwelijk, voor zijn grootmoeder is er een rol op de achtergrond. Een ietwat dienende functie, waarin ze ervoor zorgt dat het in 1938 gebouwde Ravensbos een goed thuis voor haar man is, waar hij in alle rust aan zijn expressionistische oeuvre kan werken. Ze beschermt hem tegen de buitenwereld die altijd wat van hem wil. Met die rol is ze best tevreden, weet Charles jr. „Dat is voor haar heel goed geweest”, stelt hij, „daardoor kon ze zonder bemoeienis van wie dan ook aan haar eigen oeuvre werken, hoefde ze zich er niet mee bezig te houden of haar schilderwerk goed in de markt lag en waren onderhandelingen en compromissen met opdrachtgevers overbodig.” De in Meerssen geboren en op jonge leeftijd doof geworden Charles Eyck leert Karin Meyer kennen nadat hij in 1922 de Prix de Rome (de belangrijkste Nederlandse prijs voor jonge en talentvolle beeldende kunstenaars) wint. Met het prijzengeld maakt hij een studiereis door Italië en Spanje.

Met foto van schrijver Jan Schurgers in Valkenburg.

Roman staat op de kaft van ‘De ondoorgrondelijke wegen naar Popayan’, het nieuwe boek van Valkenburger Jan Schurgers. In werkelijkheid is het echter een raamvertelling. Een krantenknipsel uit 1983 was voor Jan Schurgers (63) de aanzet tot het schrijven van zijn nieuwste boek. Een artikel met foto over een gebeurtenis in de Colombiaanse stad Popayan. Hij bewaarde het lange tijd totdat hij het enkele jaren geleden oppakte en zich aan het schrijven zette. Over wat er precies gebeurde in de Colombiaanse plaats hier geen woord, want dan wordt de afloop van De ondoorgrondelijke wegen naar Popayán verraden. Wel dat het gaat over zeven mensen die op hetzelfde moment in een kerk in de stad aanwezig zijn. Schurgers beschrijft hun leven en geeft aan wat de reden is waarom ze in de kerk zijn. "Ik vond het interessant om zeven totaal verschillende figuren te nemen en hun nogal diverse achtergronden te belichten”, vertelt hij. "Daardoor blijft het boek ook spannend. Bovendien zorg ik ervoor dat de zeven met elkaar te maken krijgen, dat de verhalen een beetje door elkaar gaan lopen. Zo krijgt het boek meer diepte.” De figuren verschillen zoals gezegd nogal. Zo is de eerste die aan bod komt - genaamd Luis Francisco Nazario - een arme boer die door allerlei tegenslag niet in staat is de pacht te betalen. De tweede, Johannes Nachtweih, is een Duitse kunsthandelaar wiens huwelijk zich in een crisis bevindt. Het merendeel van de figuren heeft natuurlijk een Latijns-Amerikaanse achtergrond en worstelt met problemen die eigen zijn aan het gebied. Schurgers heeft zich die eigen gemaakt door veel te lezen, televisie te kijken en internet af te struinen. In Colombia is hij niet geweest, want hij heeft vliegangst. "Ik ben een thuisreiziger”, erkent hij gniffelend.