Op de site van de Oorlogsgravenstichting kwam ik een tweetal in Houthem geboren oorlogsslachtoffers tegen, die mij niet bekend waren.
Het betreft Jan Otten (1910-1944) en Maria Anna Hubertina Geuskens (1852-1942).

KNIL-militair Jan Otten
Johannes Franciscus (Jan) Otten werd geboren te Houthem-St. Gerlach op 7 januari 1910. Hij overleed op 8 juni 1944 te Tarakan. Jan was toen sergeant bij de Infanterie van de KNIL (Koninklijk Nederlandsch-Indisch leger), naar over¬levering behorende bij een sectie mortieren.
Hij is volgens zijn grafkaart waarschijnlijk overleden aan beri-beri/uitputting in gevangenschap. Jan Otten werd begraven op het ereveld Kembang Koening te Soerabaja, grafnr. AAA-335. Hij was ongehuwd bij overlijden en laat voor zover bekend, geen kinderen na. Zijn oudste broer J.P.C. (Jos) Otten was tevens KNIL-militair (marechaussee), maar hij heeft de oorlog overleefd.
Hun moeder, Alida Otten-Vroomans, een kranige jonge vrouw, geboortig uit
’s-Gravenhage, beviel in Heerlen op 25 april 1916 van een dochtertje Eugenie. De bevalling zal niet al te voorspoedig zijn verlopen, want amper twee weken later overleed zij - slechts 37 jaar oud - in het kraambed op 6 mei. Het baby’tje stierf, 4 weken oud, op 23 mei te Heerlen. Vader Johan bleef achter met zes jonge in Houthem (Broekhem) geboren kinderen.
Het jonge gezin woonde in ’t Straatje en later aan de Grote Straat.

Maria Anna Hubertina Geuskens
Joannes Arnoldus Geuskens, geboren te Houthem op 31 december 1800 trouwde op 26 december 1832 in Houthem met de Heerlense Maria Gertrudis à Campo. Zij werd daar geboren op 26 december 1804. Het echtpaar woonde in Heerlen en kreeg 5 kinderen. Als pachters hadden zij enige grote hoeven in Heerlen.

Dat miljoenen Joden werden gedeponeerd tijdens de 2e Wereldoorlog en nooit meer zijn teruggekeerd, is algemeen bekend. Van de uit Valkenburg gedeporteerde 43 joden overleefde slechts een van hen.
Twee van de slachtoffers van de Holocaust Jozef Gûnsberg en Curt Hirschberg woonden in Broekhem.
Op initiatief van Henk Vossen is er een Stichting opgericht die er naar streeft om ter nagedachtenis van de omgekomen Valkenburgse Joden, zogeheten struikelstenen aan te brengen in de stoep vóór het huis van waar uit zij werden gedeporteerd. Op 7 november 2014 werden de eerste 18 struikelstenen gelegd vóór de huizen waar deze joden woonden.
Op 10 juni jl. werden 12 nieuwe struikelstenen gelegd, waarvan 2 te Broekhem.

Een ter nagedachtenis aan Jozef Günsberg (Koningswinkelstaat 7) en een ter nagedachtenis aan Curt Hirschberg (Broekhem 95). Bij de steenlegging werd bij beide levens stilgestaan met het lezen van onderstaande korte levensschetsen.

Jozef Günsberg, geboren in 1895, behoort tot de eerste groep Joodse mensen die op 25 augustus 1942 uit Valkenburg wordt gedeporteerd.
Vanuit Essen is hij naar Valkenburg gekomen, eerst woonde hij op de Daelhemerweg, daarna in de Lindenlaan en tenslotte op het adres Koningswinkelstraat 7
Hij is gescheiden en vader van 3 kinderen namelijk Gerold, die al in 1938 naar Amerika vertrokken is en verder een zoon Lothar en een dochter Fanny-Susanne. Net als hun vader ondergaan zij het wrede lot om gedeporteerd te worden en in het vernietigingskamp Sobibor worden ze omgebracht.
Wat er met Bertha Zwecker gebeurd is, zijn gescheiden vrouw, is tot op heden onbekend.

Op vrijdag 7 november van dit jaar zijn de eerste achttien struikelstenen gelegd vóór de huizen waarin Joden hebben gewoond die in Valkenburg zijn opgepakt en vermoord in Auschwitz en andere vernietigingskampen van de Nazi's. Dat is gebeurd in het centrum van Valkenburg. Binnen afzienbare tijd zal dat ook gebeuren in de wijk Broekhem. Hier betreft het twee Joodse mannen. De een, Jozef Günsberg, woonde in de Koningswinkelstraat 7 en de ander, Curt Hirschberg, op Broekhem 95. Günsberg, geboren op 21 januari 1895 in het Poolse Nadworna, woont vanaf 25 augustus 1941 in de Koningswinkelstraat. Alleen, want hij is gescheiden van zijn vrouw Bertha Zwecker. Hij heeft drie kinderen. Oudste zoon Gerold, geboren 28 augustus 1924, vertrekt in 1938 naar Amerika en ontloopt deportatie. Fanny Suzanne van 25 januari 1927 en Lothar van 22 april 1928 worden beschouwd als weeskinderen en komen op 5 januari 1938 terecht in het Israëlisch Wees- en Doorgangshuis in Leiden. De Duitsers ontruimen dit opvanghuis op 17 maart 1943. Alle bewoners, 67 kinderen in de leeftijd van 2 tot 25 jaar en zeven begeleiders, worden opgepakt en gedeporteerd. De meeste komen om op 26 maart 1943 in Sobibor. Vader Günsberg behoort tot de eerste groep Joden die op 25 augustus 1942 uit Valkenburg wordt gedeporteerd naar Auschwitz waar hij op de 31 ste wordt vermoord in de gaskamer. De tweelingbroers Curt en Erwin Hirschberg, geboren op 16 augustus 1900, zijn eigenaren van bioscopen, variété- theaters en concertzalen in hun geboorteplaats Breslau. . Als zij midden dertiger jaren naar Nederland vluchten slagen zij er in nieuwe bioscopen te stichten in Den Haag, Helmond, Hoensbroek en Heerlen onder de naam Hollandia Bioscopen. Maar na de inval van de Duitsers in mei 1940 raken zij die opnieuw kwijt. Vanaf 1 juli 1942 wonen Curt en Erwin in Broekhem in wat nu huize Buitenlust heet. Reeds op 25 augustus 1942 moeten zij zich melden aan het station Valkenburg voor deportatie. Alleen Curt verschijnt;

In de gemeente Valkenburg aan de Geul zijn er heel wat monumentjes en gedenkstenen die herinneren aan de Tweede wereldoorlog. Bekend is de jaarlijkse herdenking van de Limburgse oorlogsslachtoffers bij de kapel aan de Cauberg. Kijk op Valkenburg neemt deze keer twee gedenktekens onder de loep die al heel lang op hun plek staan, maar vrijwel niet opvallen. Toch zijn ze het waard om het verhaal van hun achtergrond te vertellen.

Broekhem
Op het kerkhof in Broekhem ligt vlak bij de ingang op de eerste rij helemaal links een graf, waarin drie personen begraven liggen. Het zijn twee Broekhemse jongens Julius Claessens en Hub Triepels die op dezelfde dag het leven lieten door een noodlottig toeval en de uit Rotterdam afkomstige Wim van Hellemond, die bijna 5 maanden later per ongeluk werd doodgeschoten.

Julius Claessens
Julius Hubertus Cornelius Claessens werd geboren op 6 juni 1913 in Hulsberg. Hij was een zoon von Hubertus Leonardus Cloessens en Gertrud Hubertina Koussen. Hij was mijnwerker von beroep, was gehuwd met Geertruid van den Broeck uit Valkenburg en samen hadden ze twee kinderen. Het gezin woonde in de Kattebeek op nummer E 59, een straat die destijds tot de gemeente Hulsberg behoorde, nu de Napoleonstraat in Broekhem-Valkenburg. Tijdens de bevrijdingsdagen werd er tussen 14 en 17 september 1944 hard gevochten in en rondom Volkenburg. De opmars van de Amerikanen kwam vanuit Margraten en Sibbe, richting Valkenburg. Het centrum van het stadje bevond zich in de frontlinie, want de Duitsers trokken zich weliswaar terug, maar nestelden zich in de hellingen richting Klimmen, Hulsberg en Schimmert.