Onder de titel: 'Lege personentrein tegen goederentrein gereden' ook verschenen in Haarlem's dagblad 10-11-1955

Het was eerlijk gezegd een griezelige tocht. Op de muren wandelden groteske schaduwen mee en af en toe fladderde de vleermuis op mijn sjaal.
Hij zal het overigens niet griezelig hebben gevonden op mijn mantel, want hij voelt zich opperbest in die grotten. Nu heeft men bemerkt, dat de vleermuizen, die 's zomers in het Westen van ons land verblijven, grotendeels naar Limburg trekken in de winter, maar dat de vleermuizen uit het Oosten van ons land elders een overwinteringsplaats moeten hebben. Het liefste brengt de vleermuis de winter door in een grot, een holle boom of op een oude zolder; dat hangt soms ook van de soort af.
Men neemt aan dat de vleermuizen „uit het Oosten" naar een Duitse grot trekken en ook wel in bomen overwinteren. In October begint de vleermuis aanstalten te maken om zijn winterverblijf
te gaan betrekken. Meestal blijft hij deze plaats voor zijn leven trouw. Omstreeks April — als de lucht vol lentebeloften is, komt het diertje weer tevoorschijn. Heeft hij nu al die tijd achtereen geslapen?, willen jullie weten.

Nee, zeggen sommige onderzoekers met stelligheid. De vleermuis wordt iedere vijf dagen wakker om te drinken, daarna slaapt hij weer in, nadat hij zich een andere plaats heeft gezocht. Men weet dat echter nog niet zeker, maar wèl zeker is, dat het dier tijdens de winterslaap „geducht uitdroogt" en ook zeker is, dat de vleermuis nog al eens van plaats verandert. En dat komt meestal niet omdat nieuwsgierige lieden, zoals wij hem in zijn rust storen! „Hoe heeft men al die dingen nu kunnen constateren, is jullie volgende vraag. Wel, dat heeft het z.g. ringonderzoek uitgemaakt. In Duitsland is zo'n zestien jaar geleden dr Eisentraut met het ringonderzoek van vleermuizen begonnen. Twee jaar later begon de Nederlandse zoöloog L. Bels met het onderzoek in ons land. Het Zoölogisch Museum te Utrecht heeft de leiding van dit onderzoek en een team vrijwilligers trekt er van half December tot half Januari op uit om alle vleermuizen, die in grotten overwinteren, en geen ringetje hebben, van een ring te voorzien. Dit vederlichte ringetje heeft een nummer en een datum, waardoor men dus een prachtig controlesysteem heeft gekregen. Men kan nu uitmaken, of de vleermuizen naar haar vaste grot terugkeren, of zij tijdens haar winterslaap van plaats verwisselen en ook omtrent de leeftijd verkreeg men gegevens. Men schat, dat een vleermuis niet ouder wordt dan ongeveer veertien jaar. Want men treft nog maar zelden een vleermuis aan, die veertien jaar geleden werd geringd. Natuurlijk is dit geen doorslaggevend bewijs, want de vraag „Hoe oud was de vleermuis, toen hij veertien jaar geleden werd geringd", blijft onbeantwoord. Het ringonderzoek is nog jong en er zijn nog vele vragen onbeantwoord gebleven.

De onderzoeker zou bijvoorbeeld ook graag willen weten, wat de oorzaak is van de winterslaap. Tijdens de winterslaap slaat het hart heel langzaam: eenmaal in de twee seconden en de ademhaling is zo traag, dat men nauwelijks van leven kan spreken. Het antwoord lijkt heel gemakkelijk: voedselgebrek en koude dwingen het diertje tot de winterslaap. „Zo eenvoudig is het nu ook weer niet", vertelde dr De Wilde ons, toen wij later het Physiologisch Laboratorium in Amsterdam bezochten. „De winterslaap is een periodiek verschijnsel, het is een aangeboren rhythme", dat weliswaar begunstigd wordt door honger en koude".

MAAR keren wij weer terug naar de duistere gangen onder de Daolkeberg, want inmiddels was „»uyu vleermuis geheel wakker geworden en hij wiekte suizend weg.

Even zagen wij heel duidelijk de breed uitgespreide vleugels met de doorzichtige vlieghuid, waarin de bloedvaten duidelijk zichtbaar
waren, maar weldra was hij uit de lichtkringen van de lampen verdwenen.
Feilloos zou hij zijn weg vinden in de aardedonkere grotten, zonder ergens tegen aan te vliegen, want de vleermuis is uitgerust met een „modern apparaat".
De heer Van Nieuwenhoven vertelde, dat het diertje ultra sonore geluidstrillingen uitzendt. Hij maakt deze geluidjes in de bek en dat en dat geluid is zo hoog dat wij het niet kunnen horen. Worden de trillingen onderbroken, dan kaatsen ze terug en de vleermuis vangt de teruggekaatste trillingen op en kan feilloos zijn koers bepalen. Jullie ziet: het diertje beschikt over een hypermodern „radar-apparaat". Op onze tocht vonden wij ook nog de kleine hoefijzerneus. Het is een weinig voorkomende vleermuis en daarom veroorzaakte deze vondst grote vreugde bij de gidsen.geluid is zo hoog dat wij het niet kunnen horen.
Worden de trillingen onderbroken, dan kaatsen ze terug en de vleermuis vangt de teruggekaatste trillingen op en kan feilloos zijn koers bepalen. Jullie ziet: het diertje beschikt over een hypermodern „radar-apparaat".

Op onze tocht vonden wij ook nog de kleine hoefijzerneus. Het is een weinig voorkomende vleermuis en daarom veroorzaakte deze vondst grote vreugde bij de gidsen. Zelfs de leek kan ogenblikkelijk een verschil met de andere grotbewoners constateren, omdat deze
kleine „hoef" zich geheel in zijn vlieghuid hult tijdens de winterslaap.
Bovendien lijkt zijn gezichtje precies op een hoefijzer en het diertje is zeker geen „knapperd" te noemen... tenminste dat vinden wij mensen natuurlijk...
Maar die kleine „hoef" mag er zich wel op beroemen, dat hij het kleinste zoogdiertje van ons land is. Soms weegt hij tijdens de winterslaap niet meer dan 4 à 5 gram: een veertje gelijk!
Nu wil ik jullie over de vleermuis en zijn jong nog iets vertellen. Het
diertje krijgt per jaar één jong: dat is heel weinig. De vleermuis zoekt nooit gezelligheid, maar de wijfjes komen toch alle bijeen in de „kraamkamer".
Zo wordt de stille plaats genoemd, waar de wijfjes in het voorjaar haar jong ter wereld brengen. Waarom zij daar allemaal bijeen komen ? Het antwoord op deze vraag is niet gevonden. Maar zeker
niet om elkaar diensten te bewijzen, want de vleermuis is een individualist bij uitnemendheid. Wellicht hebben de diertjes de veiligheid op het oog, neemt men aan, want het jong moet extra
beschermd worden, omdat één jong per jaar zo heel weinig is. Het jonge vleermuisje wordt opgevangen in de vlieghuid van (te „staart". De jonggeborene bijt zich ogenblikkelijk aan de moeder vast en blijft enige weken aan haar buik hangen — óók als zijn moeder naar buiten gaat om voedsel te zoeken. Na een paar weken wordt het jong echter te zwaar en het blijft dan voorlopig in de kraamkamer met de andere jongen, waar hij zijn dag zoekbrengt met slapen, hangen en eten.

Zijn moeder zoekt het voedsel en keert na iedere strooptocht terug om haar jong te voeden, dat zij altijd tussen die vele „hongerlappen" kan terug vinden. En Papa Vleermuis? Hij laat zich in het geheel niet zien en heeft niet de minste belangstelling voor zijn kind, dat na ongeveer acht weken zelf zijn weg maar moet trachten te vinden in de wijde wijde wereld...

Ook verschenen in Tielsche Courant, 14/6/1907