In de loop van de eeuwen is de naam Broekhem op diverse wijzen geschreven. In dokumenten uit de vijftiende eeuw lezen we Broichem, Broickhem, Breuchem en Broeckem. En in sommige oude geschriften komt de benaming Brouckem voor. Dat staat te lezen op de voorgevel van het huis met huisnummer 92, gelegen aan de vroegere Houthemerweg en bewoond door de heer en mevrouw H. Bastings.

Het verklaren van de betekenis van en iets vertellen over de afkomst van plaatsnamen en van andere toponiemen is al vaak een hachelijke onderneming gebleken; op dit terrein van de taalkunde is het verkondigen van zekerheden een betrekkelijk zeldzaam verschijnsel.
De herkomst van de naam Broekhem stelt ons, bij wijze van uitzondering, niet voor onoverkomelijke problemen. De naam Broekhem is een samenstelling van
a. Broek, dat betekent: moerassig stuk land, meest laag gelegen. Dat woorddeel Broek komt overal in ons land en ook in België voor, zoals in Broek op Langendijk (N.H.), Broekhuizen (Utr.), Broekhoven (N.Br.), Lutjebroek (N.H.) en betrekkelijk vaak in onze regio: Lotbroek, Hoensbroek en Meezenbroek.
b. Het achtervoegsel hem. Dat betekent: heim, heem, tehuis, oord. In vele plaatsnamen, niet ver van Broekhem gelegen, treft men dit woorddeel aan: Rothem, Geulhem, Houthem, Euverhem, Neerhem.
Broekhem betekent dus: woonoord, woongemeenschap, dorp, heim in een moerassig gebied.

Het lijkt waarschijnlijk, dat de naam gekozen werd om het kleine gehuchtje te onderscheiden van de andere uit de buurt, met name van Houthem, waartoe het sinds de vroegste tijden zowel in kerkelijk als in wereldlijk opzicht heeft behoord.

Dat er in ons gebied zo veel hem-namen voorkomen, is bij de historici natuurlijk niet onopgemerkt gebleven. Er lijkt een systeem achter te zitten, de naamgeving lijkt wel door één persoon, door één instantie geschied. Zo achten sommigen het zeer waarschijnlijk, dat men vanuit het oude Koninklijke domein Meerssen al de kleine, tot Meerssen behorende nederzettingen van een naam heeft voorzien, daarbij lettende op de natuurlijke omgeving, waarin het betreffende vlek gelegen was. En zo zouden vanuit Meerssen de volgende namen gegeven zijn: Rothem (heem in het rooth, in het ontgonnen landbouwgebied), Geulhem (heem aan de Geul), Houthem (heem in het woud) en Broekhem (heem in het moerassige weiland). Het al in de negende eeuw voorname Meerssen benadrukt door middel van de naamgeving dat het beschikt over bouwland, water, bos en grasland. Wie nog verder naar het oosten gaat, komt de naam Valkenburg tegen en de zeer oude nederzetting Schin op Geul.
Plaatsnamen met het achtervoegsel hem zijn Germaans van oorsprong en ontstaan vóór het jaar duizend. Men mag aannemen, dat de naam Broekhem in de negende en tiende eeuw al heeft bestaan, maar volledige zekerheid zullen we wat dit betreft wel nooit krijgen, want schriftelijke bronnen uit die vroege tijden ontbreken nagenoeg. Uitzonderlijk en uniek is de naam Broekhem overigens niet, de wijze van vorming en de betekenis (moerassig grasland) is daarentegen vrij algemeen. Ook in Belgisch Limburg treffen we een gemeente Broeckem, ook wel geschreven Broekom aan.

De eerste keer dat we de naam Broekhem in geschreven vorm tegenkomen, is in een akte in het archief van het zusterklooster van Houthem. Het dokument draagt als datum 26 juni 1391 en er is sprake van een stuk land ,,boven Bruchem, reinende (grenzende) aan land dat aan Thys den rentemeester van Valkenburg toebehoorde en aan land van Tyle van Bruckem". Bruchem en Bruckem in één zin dus.