In Houthem is momenteel een tentoonstelling te zien over de katholieke kerk in oorlogstijd.


Tijdens de Tweede Wereldoorlog stonden katholieken voor een moeilijke keuze: buigen voor de nazi’s, of vasthouden aan de eigen ideeën?

Een dilemma dat voor meer groepen gold, zegt Maurice Essers van de stichting Katholiek Erfgoed, maar voor katholieken extra lastig was: „De nazi’s wilden mensen die in hun ogen minderwaardig waren, zoals gehandicapten, uitroeien. Zodat het Germaanse ras steeds sterker zou worden. Het katholieke mensbeeld stond daar haaks op, de kerk wilde de zwakkeren in de samenleving juist beschermen.”

De vraag is hoe de kerk daar op reageerde. In het Heiligdom Houthem loopt op dit moment een expositie waarop Essers laat zien hoe de bisdommen Roermond en Aken zich tussen 1933 en 1945 opstelden. „Aan weerszijden van de grens vreesde de kerk voor haar toekomst” zegt hij. Maar je merkt wel dat de nazi’s de kerk in Aken steviger in de tang hadden dan hier in Roermond.”

De katholieke jeugdbeweging was verboden. Maar kapelaans zochten de jongeren gewoon op, zoals ze dat altijd hadden gedaan. Omdat ze de jeugd wilden behouden voor de katholieke kerk.

In het bisdom Aken - de enige regio in Duitsland waar de NSDAP van Hitler bij verkiezingen nooit een meerderheid verwierf - waren bisdom en priesters wat meegaander. Dat was ook logisch, vindt Essers, want zij gingen al veel langer (sinds 1933) gebukt onder het juk van de nationaalsocialisten.

Essers sluit niet uit dat de kerk ook in Limburg was gezwicht voor de druk van de Duitsers als de bezetting langer had geduurd. „Priesters die zich verzetten, kwamen in de problemen”, zegt hij. „De pastoor van Grubbenvorst hielp joden en eindigde zelf in Bergen-Belsen. En hij was niet de enige: bijna dertig priesters van het bisdom Roermond moesten hun verzet bekopen met hun leven.”

De expositie ‘Katholieken in de bisdommen Roermond en Aken’ in WO II is tot en met 4 september te zien in Houthem.