3064 Collectie eigendomstitels van het ''stemhuis'' te Roordahuizum, 1880-1944 ( Historisch Centrum Leeuwarden/ Histoarysk Sintrum Ljouwert Leeuwarden )
3064
Collectie eigendomstitels van het ''stemhuis'' te Roordahuizum, 1880-1944
Inventaris
De stukken zijn afkomstig uit de nalatenschap van Willem Sijmens de Vries te Roordahuizum. Het oorspronkelijke ''woonhuis met koestalling, erf en een stukje hooiland, staande en liggende aan den straatweg op Tsienzerburen onder Roordahuizum'' werd in 1971 afgebroken en vervangen door nieuwbouw, thans Tsienzerbuorren 9.
Zie tevens: W.G. Dijkstra, Uit Friesland's volksleven van vroeger en later. Volksoverleveringen, volksgebruiken, volksvertellingen, volksbegrippen II (Leeuwarden 1896) 273. Aldaar wordt ten aanzien van het stemhuis te Tsienzerburen vermeld: ''Hier en daar vindt men op het Friesche platteland nog een kleine veldarbeiderswoning, die «stemhuisje» wordt genoemd. Deze gebouwtjes zijn ontstaan in de achttiende eeuw, toen het stemrecht, ter benoeming van grietmannen en verdere grietenij- en dorpsambtenaren, predikanten en schoolmeesters, verbonden was aan een hornleger (eigenlijk: legerplaats voor het hoornvee, bij uitbreiding het erf waarop het woonhuis met schuur en stalling staat, behoorende tot eene boerenplaats). Werd dit huis afgebroken en hierdoor de plaats als 't ware ontbonden, dan was, zoolang deze toestand bleef bestaan, de stem «slapende», er mocht geen gebruik van worden gemaakt. Men kon haar weer doen ontwaken door op het hornleger een huis te bouwen en er eenige landerijen aan toe te voegen. Het kon gebeuren, dat bij eene ophanden zijnde verkiezing een der partijen berekende, ééne stem te weinig te hebben om te kunnen overwinnen. Dan werd, onder strikte geheimhouding, in den nacht vóór den stemdag, op een hornleger met slapende stem in allerijl een huisje gebouwd, eenvoudig en bekrompen, maar 't moest bewoonbaar zijn, d.i. een buitendeur, een venster en een haardstede hebben. Ook zegt men dat er stalling voor twee koeien in moest zijn, maar 't werd er gewoonlijk niet zeer nauw mee genomen. Veelal werd zulk een stemhuisje spoedig weer afgebroken, doch ook wel in voldoenden staat gebracht om te blijven bestaan.
Nabij het gehucht Tsjynzerburen, onder Roordahuizum, staat nog een stemhuisje, dat er, volgens de overlevering, gebouwd is in één nacht midden in den winter, terwijl de kleiwegen zoo goed als onbruikbaar waren. Er moest een nieuwe dorpsrechter worden benoemd. Een der partijen, zich te zwak kennende, maar wetende, dat op een voormalig hornleger aldaar een of meer slapende stemmen lagen, besloot een stemhuisje te bouwen. Er werden twee flinke paarden voor een hooiwagen gespannen, hiermee ging men de noodige bouwmaterialen van Grouw halen en vervolgens met mannenmacht aan het werk. Toen de buren des morgens het hoofd buiten de deur staken, zagen zij daar een huisje, waarvan de schoorsteen reeds rookte. Bij nader onderzoek bleek, dat daarbinnen eene vrouw zat pannekoeken te bakken. Het huis werd dus ook bewoond!''
1 Grossevan een proces-verbaal van provisionele en finale toewijzing waarbij Casper baron van Breugel Douglas te 's-Gravenhage een perceel greidland nabij Tsienzerburen in eigendom overdraagt aan Bontje Hotzes Meintema en Reinder Nannes Kuperus te Roordahuizum, 1880.
3064 Collectie eigendomstitels van het ''stemhuis'' te Roordahuizum, 1880-1944
1
Grossevan een proces-verbaal van provisionele en finale toewijzing waarbij Casper baron van Breugel Douglas te 's-Gravenhage een perceel greidland nabij Tsienzerburen in eigendom overdraagt aan Bontje Hotzes Meintema en Reinder Nannes Kuperus te Roordahuizum, 1880.
Datering:
1880
Omvang:
1880
laatste wijziging 28-05-2016
laatste wijziging 28-05-2016
7 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Auteur:
A. Tuinhout
Soort toegang:
inventaris
Beschrijving:
Inventaris van de collectie eigendomstitels van het ''stemhuis'' te Roordahuizum
Omvang:
0,05 m1
Citeerinstructie:
Bij het citeren in annotatie en verantwoording dient het archief tenminste eenmaal volledig en zonder afkortingen te worden vermeld. Daarna kan worden volstaan met verkorte aanhaling.
VOLLEDIG:
Historisch Centrum Leeuwarden. Toegang 3064 Collectie eigendomstitels van het ''stemhuis'' te Roordahuizum, 1880-1944
VERKORT:
NL-LwnHCL 3064
VOLLEDIG:
Historisch Centrum Leeuwarden. Toegang 3064 Collectie eigendomstitels van het ''stemhuis'' te Roordahuizum, 1880-1944
VERKORT:
NL-LwnHCL 3064
Categorie:
laatste wijziging 28-05-2016
7 beschreven archiefstukken