Geïnspireerd door de ideeën van de Verlichting werd in 1784 in Edam de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen opgericht. De landelijk werkende vereniging stelde zich ten doel om het welzijn, in de ruimste zin, van het individu en de gemeenschap te bevorderen. Onder het motto “kennis is de weg naar persoonlijke en maatschappelijke ontwikkeling”, was de Maatschappij vanaf haar oprichting erg actief op het gebied van de volksontwikkeling.Plaatselijk was de Maatschappij georganiseerd in departementen.

Het Departement van Grouw werd in 1835 opgericht, mogelijk geïnspireerd door het vijftigjarige jubileum van het Nut het jaar daarvoor. Het eerste bestuur in Grouw bestond uit de notaris Carel Willem Semler, de graanhandelaar Pieter Lykles Lykles en de grietenijsecretaris Kornelis Izaäks Douma. Ook de latere besturen bestonden grotendeels uit notabelen. Lange tijd werd het Nutsdepartement door burgemeesters van de gemeente Idaarderadeel voorgezeten.

Aanvankelijk richtte het Departement zich, naast de financiële ondersteuning van het werkhuis te Grouw, vooral op het organiseren van literaire winteravondbijeenkomsten. Tot 1865 werden de voordrachten door de leden zelf verzorgd. Zij putten hun inspiratie vooral uit de inhoud van de Nutsbibliotheek, die in 1835 tegelijk met het Departement was opgericht. Vanaf 1860 werden de lezingen ook muzikaal omlijst met pianomuziek uit een ‘pianino’ die door de leden bijeen was gespaard.

In 1865 werd voor het eerst een spreker van buiten aangetrokken; iets dat tot het einde van de jaren 1960 zo zou blijven. Een enkele keer werd daarbij een foute keuze gemaakt. Van de voordracht over ‘oude vrijsters’ door P. Huet in 1896 vond het bestuur “dat zij op zijn zachtst gesproken niet kon medewerken om de eer en de waardigheid onzer Mij. hoog te houden tegenover genodigden uit het volk.” In het midden van de negentiende eeuw breidde het takenpakket van het plaatselijke Departement zich uit, vooral op het gebied van het vakonderwijs. In 1852 werd in Grouw een Nutstekenschool opgericht, gevolgd door een Nuts naai- en breischool in 1854, een Nutscursus voor herhalingsonderwijs in 1855 en een Nutszangschool in 1869. Maatschappelijke initiatieven van derden werden vooral financieel ondersteund. Het Departement betaalde onder andere mee aan het gymnastiekonderwijs, het fonds voor schipperskinderen, de fanfare en het Groene Kruis.

De bemoeienis met het kleuteronderwijs begon in 1870. Het Nut stortte toen een bedrag van ƒ 1500,- bij de gemeente Idaarderadeel om de oprichting van een bewaarschool mogelijk te maken. Vervolgens hield het jarenlang toezicht op het kleuteronderwijs in Grouw. Toen de gemeente in de jaren ’30 de bewaarschool als gevolg van bezuinigingen moest opheffen, nam het Departement de exploitatie over. Van 1934 tot 1956 was de kleuterschool aan de Raadhuisstraat 6 een Nutsschool. Met de inwerkingtreding van de Kleuteronderwijswet ging de school opnieuw over naar de gemeente, die al snel nieuwbouw realiseerde aan de Oostergoostraat.

Ook de tekenschool, later Nuts Avondnijverheidsschool, werd decennialang door de Maatschappij tot Nut van ’t Algemeen geleid. “Het doel der instelling is het onderhouden van een avondschool voor lager nijverheidsonderwijs voor jongens”, staat in het huishoudelijk reglement van 1937 te lezen. Gastdocenten verzorgden jaarlijks voor zo’n veertig leerlingen, die werden opgeleid voor beroepen als timmerman, bankwerker, schilder en elektricien, lessen in taal, meetkunde, rekenen, boekhouden, hand- en lijntekenen. De scholieren kwamen uit Grouw en omliggende dorpen als Akkrum, Irnsum en Rauwerd. In de jaren ’50 nam de animo voor het avondonderwijs af. Leerlingen kozen, mede door de verbeterde vervoersmogelijkheden ten plattelande, steeds vaker voor de ambachtsscholen in omliggende plaatsen als Heerenveen, Leeuwarden en Sneek. De Nuts Avondnijverheidsschool in Grouw had vanaf het midden van de jaren ’50 een gebrek aan leerlingen en werd na het schooljaar 1958-1959 opgeheven. De Nutsspaarbank, die in 1914 was opgericht, bleef vooralsnog wel bestaan. De bank hield aanvankelijk zitting in de bewaarschool aan de Raadhuisstraat en betrok in 1957 een modern bankgebouw aan de Mr. P. Jelles Troelstrawei 6. Aan het einde van de jaren ’60 sloot de bank zich aan bij de Bondsspaarbanken, waardoor de toch al geringe rol van het Nutsdepartement Grouw feitelijk was uitgespeeld.

Met het wegvallen van de onder het Nutsbestuur ressorterende instellingen, namen ook de activiteiten van het Departementsbestuur sterk af. In de jaren ’60 werd de traditie van de winteravondlezingen nog wel voortgezet door zo nu en dan een dia- of filmavond te organiseren. De belangstelling voor de jaarlijkse ledenvergaderingen bleek gering. Op 7 februari 1975 kwam het departementsbestuur voor de laatste keer bijeen.