De omwenteling in 1795 bracht ook in Vianen een periode van gedurige bestuurlijke veranderingen. De belangrijkste verandering was dat de bestuurders voortaan door de bevolking gekozen werden. Afkomst en geloof speelden bij het bekleden van functies in beginsel geen rol meer; deugdzaamheid en bekwaamheid stonden voorop. Overigens was er wel degelijk ook continuïteit. Ondanks de steeds wisselende namen voor en samenstelling van de stedelijke overheidsorganen bleef de onderlinge taakverdeling in grote lijnen hetzelfde, ook in vergelijking met de periode vóór 1795.

In het voorjaar van 1795 werd het oude stadsbestuur afgezet en vervangen door een voorlopig bestuur, de provisionele municipaliteit, tot na verkiezingen later dat jaar het nieuwe gemeentebestuur, de municipaliteit, kon aantreden. Een reglement uit 1795 legde samenstelling, taken en bevoegdheden van het nieuwe lichaam vast *  .
De municipaliteit bestond uit negen leden. Daarnaast functioneerden een maire, een schout-crimineel en een secretaris. De volledige municipaliteit was verantwoordelijk voor benoemingen, akten van admissie en collectes. Voor specifieke taken was zij onderverdeeld in een drietal comités. Het Comité van Politie had zorg voor de stedelijke financiën, openbare verkopingen, verpachtingen en aanbestedingen, het afnemen van de burgereed, de schouw en het verlenen van akten van indemniteit. Het Comité van Justitie bestreek het terrein van de voormalige schepenbank. Het Comité van Inkwartiering droeg zorg voor de inkwartiering en verzorging van troepen, het verzorgen van vervoermiddelen en gidsen daarvoor etc.
Een nieuw reglement uit 1798, dat 'voor het bestuur der stad en schoutampte van Vianen' *  , legde het bestuur bij twee gekozen colleges, de Raad van de Gemeente en de Raad van Rechtspleging. De Raad van de Gemeente bestond uit vijf leden, de Raad van Rechtspleging uit zeven. Hun werkterrein was vergelijkbaar met de voormalige comités van politie en van justitie. De handhaving van orde en veiligheid berustte bij een baljuw.
In 1805 trad een op de staatsregeling van 1798 gebaseerd bestuursreglement in werking *  . Dit schreef een gemeentebestuur voor van drie leden *  , alsmede een college van schepenen van 7 leden en een hoofdofficier. In de verdeling van bevoegdheden en taken veranderde vrijwel niets.

Grote veranderingen traden pas op na de inlijving van het nog prille Koninkrijk Holland (1806) bij het Keizerrijk Frankrijk onder Napoleon Bonaparte in 1810. In maart van dat jaar werd het Koninkrijk bezuiden de Waal ingelijfd. Vier maanden later, op 9 juli, volgde de rest. Na de inlijving werd het Franse bestuurlijke en rechterlijke stelsel ingevoerd. Op plaatselijk bestuurlijk niveau functioneerden vanaf oktober 1811 voortaan de ‘communes’ of gemeenten. Aan het hoofd hiervan stond de maire, vandaar dat men een gemeente ook wel aanduidde als mairie. In de ‘gemeenten’ tot 2.500 inwoners, waaronder Vianen, had de maire assistentie van één adjunct-maire die met een ‘conseil municipal’ of gemeenteraad bestaande uit 10 leden voor plaatsen met minder dan 2.500 inwoners *  .

De bevoegdheden van de gemeenten, in het bijzonder de maire, werden nadrukkelijk beperkt tot de strikt administratief bestuurlijke zaken *  . Al in 1810 werd het onderscheid doorgevoerd tussen de administratieve zaken en de waterstaatskundige aangelegenheden. De taken ten aanzien van de waterhuishouding werden opgedragen aan nieuw gevormde polderbesturen, de voortzetting van de oude geërfdenorganisaties. Een jaar later volgde een strikte scheiding met de rechterlijke macht. De gemeenteraad had slechts geringe zeggenschap die hoofdzakelijk de financiën betrof. De voorzitter van de gemeenteraad, de maire, had het voor het zeggen.