Uw zoekacties: Dijkrecht van Humsterland, 1564 - 1863

713 Dijkrecht van Humsterland, 1564 - 1863 ( Groninger Archieven )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Naar boven om te zoeken
713   Dijkrecht van Humsterland, 1564 - 1863
Inleiding
Afb. 1 Kaart, waarop de ligging van het waterschap
Erfgoedstuk
Geschiedenis van de archiefvormer
Verwerving van het archief
Geraadpleegde literatuur
laatste wijziging 15-05-2019
31 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 1 bestand
Inventaris
1. Stukken van algemene aard
2. Stukken betreffende de organisatie
2.1. Inrichting, reglementering en opheffing
2 Register houdende het vernieuwde dijkrecht van Humsterland, 1562 (fol. 2-20v), het "dijkboek", legger van dijkpanden, met vermelding van de onderhoudplichtigen en de lengte, 1555 (fol. 24-108v), en akten en aantekeningen betreffende de inrichting en reglementering van het dijkrecht, 1407-1564, met voorin inhoudsopgave. Afschrift 2e helft 16e eeuw
713 Dijkrecht van Humsterland, 1564 - 1863
Inventaris
2. Stukken betreffende de organisatie
2.1. Inrichting, reglementering en opheffing
2
Register houdende het vernieuwde dijkrecht van Humsterland, 1562 (fol. 2-20v), het "dijkboek", legger van dijkpanden, met vermelding van de onderhoudplichtigen en de lengte, 1555 (fol. 24-108v), en akten en aantekeningen betreffende de inrichting en reglementering van het dijkrecht, 1407-1564, met voorin inhoudsopgave. Afschrift 2e helft 16e eeuw
Omvang:
1 deel
NB:
Met uitzondering van een paar aantekeningen over het betalen van schot, een memorie over het dichtslibben van de Okswerderzijl (Sloterzijl) en een legger van Hero Taetkesdijken (fol. 141- 145), zijn alle akten en aantekeningen beschreven in de bijlage. Dit register is in het bezit geweest van mr. J.W. Keiser. Het werd in 1861 door het Rijksarchief op een veiling gekocht en beschreven als Register Feith, hs. in 4 nr. 74. Het dijkrecht van Humsterland van 1562 is gedrukt in J.M. Nap, "Ommelander zijl- en dijkrechten", blz. 63-72. Nap heeft de tekst uitgegeven naar twee afschriften: het afschrift in het hier beschreven register en een afschrift in het hierna als inv.nr. 3 beschreven handschrift 8? nr. 42. Nap noemt zelf abusievelijk een ander handschrift, namelijk: hs. 8? nr. 45. In hs. 8? nr. 45 en in hs. 4 nr. 10 is het dijkrecht van Humsterland van 1501 (dinxdaeges nae sinte Gregorius daege) te vinden. Volgens een aantekening op fol. 111 heeft Johan Weylis, vicaris te Oldehove, in 1555 vijf dijkboeken geschreven. Voor: Hiddo Jensema, Douwo Douwema, Coppijn Jarges, Ballo Hummersema te Niehove en Rempt Pappema. In het archief van de Hoge Justitiekamer zitten vier afschriften van dijkboeken (inv.nrs. 2564-2567) met vermelding van latere wijzigingen. Eén uit 1620, twee uit 1657 en één uit 1732.
Naar oorkondenboek:
fol. 000r (Regestnummer 016), 1563;
fol. 001r (Regestnummer 014), 1561;
fol. 002r (Regestnummer 015), 1562;
fol. 004r, 1550-1600;
fol. 006r, 1550-1600;
fol. 021r, 1563;
fol. 023r (Regestnummer 017), 1564;
fol. 109r (Regestnummer 012), 1555;
fol. 112r (Regestnummer 009), 1549;
fol. 115r (Regestnummer 002), 1453;
fol. 120r (Regestnummer 004), 1457;
fol. 126r (Regestnummer 006), 1474;
fol. 127r (Regestnummer 003), 1457;
fol. 129r (Regestnummer 005), 1469;
fol. 130r (Regestnummer 008), 1548;
fol. 131r (Regestnummer 011), 1550;
fol. 133r (Regestnummer 013), 1557;
fol. 146r (Regestnummer 001), 1407
Meer ...
Oude Orde:
2
Zie ook:
Organisatie: Groninger Archieven
laatste wijziging 30-06-2015
3 Register houdende het vernieuwde dijkrecht van Humsterland, 1562 (blz. 8-33), het "dijkboek", legger van dijkpanden, met vermelding van de onderhoudplichtigen en de lengte, 1555 (blz. 83-237), akten en aantekeningen betreffende de inrichting en reglementering van het dijkrecht, 1407-1564, en enkele gedichten. Afschrift, 1564
4 "Dijckrol en dijckrecht", register houdende het dijkrecht van Humsterland van 1562 en legger van dijkpanden van 1555, met vermelding van de onderhoudplichtigen en de lengte, aangevuld met de namen van de eigenaars en meiers in 1620, alsmede enige besluiten uit 1562- 1564 over de totstandkoming van het dijkrecht. Afschrift uit de 17e eeuw door Oesewolt Hindrixssz
5 "Authentique dijkrolle en dijkrecht van Humsterland, nieus gearresteert den 20 september 1621", register houdende het dijkrecht van Humsterland van 1562 en het "dijkboek" van 1555, legger van dijkpanden, met vermelding van de onderhoudplichtigen en de lengte, aangevuld met de namen van de eigenaars en meiers in 1620, alsmede enige besluiten uit 1562-1564 en later aan het register toegevoegde besluiten uit 1657 over de herziening van het dijkrecht
6 Reglement, [1755]. Gedrukte bladzijde uit het reglement van prinses Anna
7 Akte waarbij de ontvanger van het waterschap Westerkwartier verklaart de rekeningen van inkomsten en uitgaven en de begrotingen van het Saaksumerzijlvest en het dijkrecht van Humsterland te hebben overgenomen, 1864
2.2. Financiële administratie
3. Stukken betreffende de zorg voor de waterstaat
laatste wijziging 15-05-2019
31 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 1 bestand
Regestenlijst
Regest 1 , 1407 september 17 (sunte Lambertusdach): De zijlrechters van Aedwerderzijl verklaren dat zij Aldert Gaykinck toestemming hebben gegeven om zijn landerijen te laten afwateren door de schutsluis ("blocxzijl") van Aedwert. De akte wordt verzegeld door de abt en het convent van Aedwert, de burgemeesters van Groningen, Hinrick, pastoor te Peisen, Jacob, pastoor te Roeden en Bartold, pastoor te Weerum (Wierum)
Regest 2 , 1453 november 10 (sunte Martinusavendt): De ingelanden van Godekemaslachte (slachte = binnendijk) op de Hormer uiterdijk sluiten een overeenkomst over de aanleg van een nieuwe dijk, met vermelding van bepalingen over het onderhoud, de schouw en rechtspraak. Het dijkrecht wordt verzegeld door Henricus, abt van Aedwert, Eppo, pastoor van Noorthorn, Syado Jensema, Bruin Broersma, Melle Geldema en Hemke Udekema
Regest 3 , 1457 mei 25 (sunte Urbanusdach): Heercke Sickema, Tyaert tho Buerum, Renko en Mette, Tammo Herkoma en de overige ingelanden aan Noerthormerzijdt, Audt Ubelens en de ingelanden aan Hummerzezijdt verklaren hun uiterdijk aan de ingelanden bij de nieuwe binnendijk te hebben overgedragen, om met de zoden en de aarde een nieuwe dijk aan te leggen en te onderhouden. En Audt Ubelens verklaart zes grazen uiterdijk aan de Hummerzezijdt, waarop de nieuwe dijk is gelegd, aan de genoemde ingelanden te hebben verkocht, met bepaling van enkele voorwaarden. De akte wordt verzegeld door Eppo, pastoor van Noorthorm, Johan Stricker, pastoor van Nijehoeve, Balle Ballema en Mello Yeldema
Regest 4 , 1457 november 11 (sinte Martensdach): De ingelanden tussen de binnendijk bij Noorthorm en Fritemahuys tot de nieuwe binnendijk bij Oxwerderzijl sluiten een overeenkomst over het onderhoud van de nieuwe binnendijk, over de schouw, het kiezen van rechters enz. De akte wordt verzegeld door Henrick, abt te Aedwert, proost Stricker, pastoor van Nijenhove, Eppe, pastoor van Noorthorm, Babe Alma, Melle Broersma en Syado Jensema
Regest 5 , 1469 december 15 (vrijdages voer sunte Thomas apostel): Rempt Jensema, grietman in Hummerze, verklaart dat Ayle tho Ewere de Oosterzijlvesten van Fredewolt te Oxwerderzijl de zoden en het gebruik van de aarde van een gras land, gelegen op de uiterdijk ten zuiden van Sickemahuesen, heeft verkocht
Regest 6 , 1474 maart 24 (donderdages voer Judica in der vasten): Jacob, pastoor van Nijenhoeve, verklaart dat de erfgenamen van Balle Drochs twee grazen land bij de nieuwe binnendijk hebben overgedragen om daar zoden te steken voor het onderhoud van de binnendijk
Regest 7 , 1518 juli 1 (donredages nae Petri et Pauli apostolorum): Burgemeesters en Raad van Groningen doen uitspraak in een geschil tussen Hilbrant Rolteman enerzijds en de jonge keldermeester van het klooster Aedwert en de zijlvesten van Sloterzijl anderzijds over het opmeten van een gras land in de Aylenvenne
Regest 8 , 1548 januari 11 (wonsdages voer sanct Anthony abbatis): Hiddo Jensema verklaart dat hij met abt Johannes Recamp en de jonge keldermeester van het klooster Aduard, als dijkrechters van de nieuwe binnendijk tussen Ocxwerder- of Sloeterzijl en Sickemahuijs, heeft overlegd over de verantwoordelijkheid voor het herstel van die dijk
Regest 9 , 1549 juni 14: Stadhouder en Hoofdmannen verklaren Hiddo Jensema, Douwo Douwema, Coppijn Jarges, Joucko Tjaertsema en Rempt Pappema volmacht te hebben verleend om samen met de drie dijkrechters het dijkboek ("de dijckcedele") te herzien en waar nodig te vernieuwen, met bevel aan de ingezetenen van de Hummerselanden om de volmachten daarbij zoveel mogelijk behulpzaam te zijn
Regest 10 , 1549 omstreeks 24 augustus: Effo Benens beschrijft de dijkpanden, beginnende bij het Oxwerder- of Sloeterzijlvak, met vermelding van de onderhoudplichtigen en de lengte van het pand.
Regest 11 , 1550 mei 27 (dinxdages in de Pinxter hillige dage): Hiddo Jensema, zijn broer Tzyado Jensema en Albert Rolteman verklaren drie grazen land in Aylevenne te hebben overgedragen aan de onderhoudplichtigen van de nieuwe binnendijk om daar zoden te steken voor het onderhoud.
Regest 12 , 1555 juni 30 (den laesten dach juny): Hiddo Jensema, Douwe Douwema, Coppijn Jarges, Joucko Tyaertsma en Rempt Pappema verklaren samen met de drie dijkrechters in Hummerze, in opdracht van Stadhouder en Hoofdmannen van 14 juni 1549, de dijkboeken te hebben nagezien, verbeterd, vastgesteld en onderteekend.
Regest 13 , 1557 juni 8 (dincxdages in die Pinxter hillige dagen): Godfridus Aernem, abt van Aedwert, als overste overrichter van de nieuwe binnendijk tussen Northorm en Fritemahues, Cornelius Meppel, jonge keldermeester van Aedwert, Effe Benens en Reyner Fritema, als dijkrechters, sluiten een overeenkomst met Hiddo Jensema over het onderhoud van de sluis ("pompe") in de nieuwe binnendijk en het afwateringskanaal naar de sluis in Goedekemaslachte.
Regest 14 , 1561 oktober 6: Sitetus Ybema, pastoor van Oldehoeve, Henricus van Drolshagen, pastoor van Nijehoeve en Cornelius Everardi, pastoor van Zaexum, tezamen als de pastoors in Hummers, verklaren, ingevolge opdracht van Stadhouder en Hoofdmannen, Rempt Jensema, Harmen Sickinge, Renier Fritema en Lubbo Tyaersema te hebben gekozen om met de drie dijkrechters het dijkrecht na te zien en te verbeteren:
Regest 15 , 1562 maart 13: Stadhouder en Hoofdmannen verklaren Rempt Jensema, Hermen Sickinge, Reiner Fritema en Lubko Tyaersema volmacht te hebben verleend om met medewerking van Hiddo Jensema en Rempt Pappema met de drie dijkrechters in Hummers het dijkrecht te herzien en waar nodig te vernieuwen, met bevel aan de ingezetenen van de Hummerselanden om de volmachten daarbij zoveel mogelijk behulpzaam te zijn.
Regest 16 , 1563 augustus 12: Hiddo Jensema, Rempt Jensma, Herman Sickinge, Rempt Papma, Reyner Fritema, Lupko Tyaertsema, en de drie dijkrechters in Hummerse, Ubel Tasma, Rempt Hummersma en Wobbe Phaesma, verklaren in opdracht van Stadhouder en Hoofdmannen van 13 Maart 1562, het dijkrecht van Hummerse te hebben nagezien, verbeterd en ondertekend, zodat voortaan alleen dit dijkrecht van kracht zal zijn.
Regest 17 , 1564 januari 15: Stadhouder en Hoofdmannen bevestigen het nieuwe dijkrecht.
Regest 18 , 1566: Hiddo Jensema, Evert Coenders, Frederick Coenders en de overige grondbezitters in Hummerse aan de oostzijde van het diep verklaren een overeenkomst te hebben gesloten over de aanleg van een dijk, van Pamahuis tot aan "Lanckwoltmer doeve ofte slaepende sijllpijpe", en de bouw van een nieuwe sluis
laatste wijziging 15-05-2019
31 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 1 bestand

Kenmerken

Beschrijving:
Inventaris van het archief van het Dijkrecht van Humsterland
Bewerker:
C. Tromp
Behoort tot collectie:
Rijk
Laatste Publicatie:
1993
Omvang:
0,24 m standaardarchiefberging
Bijzonderheden:
In druk verschenen als inventaris 9 in 1994 in A.L. Hempenius en C. Tromp, Inventaris van archieven van zijlvesten en dijkrechten. Groningen 1994. Publikaties van het Rijksarchief in Groningen 11. In deze publikatie ook de algemene inleiding en de inventarissen van de archieven van het Waterschap Hunsingo. Eerder zijn deze inventarissen gepubliceerd in J.A. Feith, Catalogus der inventarissen van de archieven der voormalige zijlvestenijen en dijkrechten in de provincie Groningen (Groningen/Den Haag 1901).
Licentie:
CC0 1.0 Public Domain Dedication
Categorie:
Archiefvormer(s):
 
Archiefvormer Humsterland, dijkrecht van, 1400 - 1864
laatste wijziging 15-05-2019
31 beschreven archiefstukken
1 gedigitaliseerd
totaal 1 bestand