814 Vereniging voor gereformeerd lager onderwijs te Spijk, 1879 - 1970 ( Groninger Archieven )
814
Vereniging voor gereformeerd lager onderwijs te Spijk, 1879 - 1970
Toelichting
De vereniging werd in 1879 opgericht tot instandhouding van een gereformeerde school aan het Schoolpad te Spijk. Tot 1902 gingen ook de gereformeerde kinderen uit Bierum naar deze school, maar in dat jaar werd daar een eigen school gesticht. Van 1885 tot 1902 was hoofdonderwijzer Jan Keuning (1850-1926). Hij trof hier een samenleving aan, die was doordrenkt van godsdienstige en sociale tegenstellingen. Hij stond aan de kant van de arbeiders en uitte zijn kritiek op de slechte toestanden waarin deze verkeerden. Hij was hoofdredacteur van het door hem opgerichte arbeidersweekblad "De Keuvelaar", een blad voor het gewone volk, dat van 1893 tot 1924 verscheen. Hij had een vooraanstaande positie in de A.R.-partij en in Patrimonium. Daarnaast schreef hij een groot aantal historische romans.
Hij werd als onderwijzer zeer gewaardeerd, maar kreeg in de loop der jaren, vanwege zijn politieke opstelling, steeds meer problemen met het schoolbestuur, bestaande uit de grote boeren. Bovendien liet hij door z'n vele journalistieke werkzaamheden z'n klas nog al eens aan haar lot over. Ze kregen werk op, waarna hij zelf naar huis ging. Vanuit de achterzijde van het huis zag hij uit op zijn klasselokaal. In 1897 wist hij het zelfs gedaan te krijgen dat een 5e onderwijzer werd benoemd, terwijl er maar vier lokalen waren. Dit kwam hem goed uit. Op de ledenvergadering van 10 januari 1898 werd hij benoemd tot ambulant hoofd, waarvoor Keuning de naam directeur had bedacht. Hij krijg daardoor extra vrije tijd. Van toezicht houden en werkzaam zijn in alle lokalen, zoals de bedoeling was, kwam maar weinig terecht. Dit zette op den duur kwaad bloed. Het bestuur verweet hem dat hij z'n plichten als onderwijzer niet nakwam. In 1901 besloot het bestuur een 5e lokaal te laten bouwen en kwam aan het directeursbaantje een einde.
Toen in 1902 in Bierum een gereformeerde school kwam en het aantal kinderen met een kwart verminderde, besloot het bestuur zijn salaris te verlagen van ƒ 1000,- naar ƒ 900,-, overigens nog steeds een hoog salaris. Meester Keuning wenste dit echter niet te accepteren en nam ontslag, evenals zijn zoon Johannes, die ook aan de school was verbonden. Hij vertrok met z'n gezin naar Groningen om zijn geld te verdienen in de journalistiek. *
Twee zoons kwamen, na een korte carrière als onderwijzer, terecht in het uitgeversvak. Pieter Keuning (1882-1962) associeerde zich in 1919 met E.J. Bosch Jbzn. tot wat later zou worden de uitgeverij Bosch & Keuning te Baarn. In 1917 verscheen zijn boek "Kinderen in verstand en in boosheid, van menschen uit Groningerland", handelend over de Spijkster samenleving met z'n godsdienstige en sociale spanningen, waarin hij flink uithaalt naar de boeren met wie zijn vader overhoop had gelegen. Dit "Spiekster bouk" heeft tot veel beroering aanleiding gegeven. Carel Andries Keuning (1890 - 1961) richtte ook in 1919 met de gebroeders Zomer de uitgeverij N.V. Gebr. Zomer & Keuning te Wageningen op. *
Meer bekend is geworden een 3e zoon Willem Eduard Keuning (1887-1939), onder het pseudoniem Willem de Mérode. Hij wordt beschouwd als de belangrijkste protestants-christelijke dichter tussen beide wereldoorlogen. Een geruchtmakende homofiele relatie tijdens zijn eerdere onderwijzerschap te Uithuizermeeden (1906-1924) was onlangs onderwerp voor een toneelstuk "De jongens".
Tijdens een buitengewone algemene ledenvergadering op 7 juni 1966 * werd besloten tot een fusie met de in 1905 aan de Ubbenasingel gestichte hervormde school. De nieuwe christelijke school vestigde zich aan de Nesweg en vormt thans, na een verbouwing, onderdeel van de christelijke basisschool De Burcht. De oude gereformeerde school aan het Schoolpad werd afgebroken. * In 1970 hield de vereniging op te bestaan.
De omvang van dit kopiearchief bedraagt 0,25 meter. De stukken zijn openbaar.
laatste wijziging 14-04-2018
14 beschreven archiefstukken
Literatuur
laatste wijziging 14-04-2018
14 beschreven archiefstukken
Plaatsingslijst
1-9 Notulen van de algemene en bestuursvergaderingen
5 1927 - 1936 aug.
814 Vereniging voor gereformeerd lager onderwijs te Spijk, 1879 - 1970
Plaatsingslijst
1-9 Notulen van de algemene en bestuursvergaderingen
1-9 Notulen van de algemene en bestuursvergaderingen
5
1927 - 1936 aug.
laatste wijziging 14-04-2018
14 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Beschrijving:
Plaatsingslijst van het archief van de vereeniging voor gereformeerd onderwijs te Spijk, 1879-1870.
Bewerker:
B.A.C. Velema
Behoort tot collectie:
Rijk
Laatste Publicatie:
1995
Omvang:
0,24 m standaardarchiefberging
Licentie:
Categorie:
Archiefvormer(s):
laatste wijziging 14-04-2018
14 beschreven archiefstukken