Mijn Studiezaal (inloggen)
777 Doopsgezinde gemeente Mensingeweer, 1770-2000 ( Groninger Archieven )
777
Doopsgezinde gemeente Mensingeweer, 1770-2000
Inleiding
1. Historisch overzicht
2. De gemeenten van Groninger Oude Vlamingen te Houwerzijl en Ulrum
3. De gemeente der Vlamingen te Den Hoorn
4. De gemeente der Vlamingen te Obergum
5. De gemeente der Groninger Oude Vlamingen te Rasquert
6. De doopsgezinde gemeente Mensingeweer, na 1961 "Mensingeweer" te Eenrum
777 Doopsgezinde gemeente Mensingeweer, 1770-2000
Inleiding
6.
De doopsgezinde gemeente Mensingeweer, na 1961 "Mensingeweer" te Eenrum
Op 11 november 1816 besloten de doopsgezinde gemeenten van Den Hoorn, Rasquert en Obergum samen één gemeente te vormen. Door de leden werd een kapitaal van 11775 gulden bijeen gebracht en werd de afspraak gemaakt dat de jaarlijkse bijdrage van de leden 10 gulden zou bedragen.
Een in juli 1817 toegezonden circulaire * van Koning Willem I over de gelijkstelling van gestudeerde doopsgezinde predikanten aan die van andere kerkgenootschappen, deed de drie gemeenten besluiten een request in te dienen om in aanmerking te komen voor een landstoelage voor een predikant. Op 23 september 1817 werd hierop een positieve beschikking * ontvangen met de volgende voorwaarden: 1°. de drie gemeenten werden verplicht een kerkgebouw met pastorie in Eenrum of Mensingeweer te bouwen; 2°. een gestudeerde predikant diende beroepen te worden.
Zes weken later kocht de gemeente een huis met tuin aan de provinciale Trekweg te Mensingeweer * . Het huis werd de pastorie en in de tuin werd de nieuwe kerk gebouwd. De vermaning van Den Hoorn werd in februari 1819 publiek verkocht * .
Op 4 april 1819 werd het kerkgebouw te Mensingeweer in gebruik genomen. De beroeping van de gestudeerde predikant verliep minder vlot. In 1821 nam proponent Sijtze Klaassens de Waard het beroep aan. De nieuwe gemeente kon nu van start gaan. Het gebrek aan financiële middelen, waarvoor de voormalige gemeente Obergum reeds in 1806 gewaarschuwd had, deed zich al spoedig gevoelen. Zij maakten onder andere dat deze gemeente een "proponentsgemeente" zou worden. Na enige jaren ervaring te hebben opgedaan werd de jonge predikant naar elders beroepen (zie bijlage I). In de periodes dat het leraarsambt vacant was, namen de predikanten van de naburige doopsgezinde gemeenten waar. In 1924 sloot men met de doopsgezinde gemeente Noordbroek een personele unie.
De leiding van de gemeente berustte bij de kerkeraad, bestaande uit zes leden. Drie leden (kerkvoogden) doen het administratieve en het financiële beheer en drie leden beheren de diaconiegelden. Het oudste lid van de kerkvoogden is tevens voorzitter. Jaarlijks treden de oudste leden af. De kerkvoogden mogen een lid van de gemeente vragen voor de funktie van secretaris/financieel administrateur/archivaris. De kerkvoogden blijven echter verantwoordelijk voor het geheel en de secretaris moet jaarlijks verslag uitbrengen aan de algemene ledenvergadering. In de jaren 1844-1855 werd de heer E. Wiersum, van beroep zaakwaarnemer/administrateur te Leens, belast met deze taak. Na zijn overlijden in 1855 werd de heer J. E. van Kampen jr. benoemd. Leden van de familie Van Kampen bleven deze funktie bijna honderd jaar vervullen. In 1952 legde broeder Jacob van Kampen na een periode van 40 jaar zijn taak neer en werd opgevolgd door broeder L.J. Dijkhuis.
In de periode 1817-1822 waren de drie boekhouders-diakenen van de drie vroegere gemeenten belast met het beheer van de diaconiegelden, daarna werden ze door de leden vergadering benoemd. De leraar is adviserend lid van de kerkeraad.
In 1898 besloot men een orgel aan te schaffen. De intekenlijst bracht ruim 500 gulden op. De Algemene Doopsgezinde Sociëteit te Amsterdam voegde hieraan 125 gulden toe. In mei 1899 werd een pijporgel aangekocht bij orgelbouwer J. Doornbos voor 750 gulden. Het tekort werd bijgepast uit andere fondsen van de gemeente. In 1936 was dit orgel aan vervanging toe en kocht men bij de Fa. Sperling in Dordrecht een gebruikt orgel voor 1700 gulden. In 1958 werd dit orgel wegens afbraak van de kerk verkocht aan Fa. Koppejan te Ederveen. In het kerkgebouw te Eenrum werd toen een geredificeerd Datons-harmonium geplaatst.
Het kerkgebouw van 1817 werd regelmatig onderhouden. De pastorie werd in diezelfde periode enige malen aangepast aan de eisen van de tijd. In de periode 1924-1945 werd zij in verband met de personele unie met ds. J. Vis door anderen bewoond. Met de komst van broeder J. Lange als jeugdleider/predikant in 1951 werd de toestand van de kerk en pastorie bekeken. Daarop werden plannen voor de restauratie opgesteld. De plannen tot verbreding van de provinciale weg doorkruisten echter dit voornemen. Na een ingewikkeld proces van overleg met provincie en de burgerlijke gemeente Eenrum werd in 1957 een nieuwe zeskantige kerk en pastorie in Eenrum gebouwd. Op 12 januari 1958 werd deze in gebruik genomen.
De leden besloten om de naam van de gemeente ongewijzigd te laten en zo werd de officiële naam de "doopsgezinde gemeente Mensingeweer" te Eenrum.
Doordat het ledenaantal van de gemeente verminderde, werd de vervulling van de predikantsplaats na het emeritaat van da M.C. Schepman in 1979 moeilijker. In 1984 werd da. S.J. van Hoorn-Dantuma in parttime dienst beroepen. Zij woonde te Groningen. De pastorie werd daarom verhuurd en in 1999 verkocht. Door vacatures in de aangrenzende gemeenten ontstond er met ingang van 1 januari 1989 een samenwerkingsverband tussen de Doopsgezinde gemeenten "Mensingeweer" te Eenrum, Middelstum, Uithuizen en de Verenigde Doopsgezinde in het Westerkwartier.
Op regionaal niveau was de gefuseerde gemeente lid van de "Humsterlandse Sociëteit". Als lid van de sociëteit stemde zij in 1825 voor het plan om te komen tot oprichting van een nieuwe societeit voor alle doopsgezinde gemeenten in de de provincie Groningen. Na de totstandkoming hiervan in 1826 werd ze meteen lid. De "Humsterlandse Sociëteit", overbodig geworden, werd in 1829 ontbonden. De financiën van de sociëteit werden onder de aangesloten gemeenten verdeeld * .
Op landelijk niveau werd de gemeente in 1861 lid van de Algemene Doopsgezinde Sociëteit (A.D.S.) te Amsterdam * .
7. Geschiedenis van het archief en de verantwoording van de inventarisatie
8. Openbaarheid
laatste wijziging 15-12-2022
423 beschreven archiefstukken
Lijst van oudsten, vermaners, leraren en predikanten
9.1. De gemeente der Vlamingen te Den Hoorn
9.2. De gemeente der Vlamingen te Obergum
9.3. De gemeente der Groninger Oude Vlamingen te Rasquert
9.4. Doopsgezinde gemeente Mensingeweer, na 1957 "Mensingeweer" te Eenrum
9.5. Samenwerkingsverband van de Doopsgezinde gemeente Mensingeweer te Eenrum, Middelstum, Uithuizen en Verenigde Doopsgezinde gemeente in het Westerkwartier (SWV)
laatste wijziging 15-12-2022
423 beschreven archiefstukken
Inventaris
laatste wijziging 15-12-2022
423 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Beschrijving:
Inventaris van de archieven van de doopsgezinde gemeenten Den Hoorn, Obergum en Rasquert, na 1817 de doopsgezinde gemeente Mensingeweer, na 1961 'Mensingeweer' te Eenrum
Bewerker:
S. Koorn
Behoort tot collectie:
Rijk
Laatste Publicatie:
2010
Laatste uitvoer:
14-12-2022
Omvang:
2,9 m standaardarchiefberging
Bijzonderheden:
Betreft bewerking (aangevuld met aanwinsten 2008.171 en 2009.050) van een eerdere versie uit 1994
Licentie:
Public Domain Dedication
Categorie:
Den Hoorn, doopsgezinde gemeente, 1650 - 1819
laatste wijziging 15-12-2022
423 beschreven archiefstukken
