Algemeen
De Stichting Oorlogs- en Verzetscentrum Groningen (OVCG) werd op 18 november 1991 bij notariële akte opgericht. Toen nog onder de naam: Stichting Oorlogs- en Verzetsmateriaal Groningen. De Stichting komt echter voor een groot deel voort uit de Stichting Verzetsdocumentatie voor de provincie Groningen die op in 1981 werd opgericht op initiatief van de Groningse verzetsman Reinder Paul Houwen, beter bekend als ‘Bob’, de schuilnaam die hij ten tijde van de Duitse bezetting droeg.

Bob Houwen (1913-1982)
Houwen was in 1978 begonnen met het verzamelen van namen en gegevens over voormalig verzetsdeelnemers uit stad en provincie Groningen.
Hij ontving een invaliditeitspensioen via de Stichting ‘40-’45 en koos een vorm van tijdsbesteding die aansloot bij zijn speciale belangstelling voor het verzet in de Tweede Wereldoorlog.
In het gebouw van de Stichting ‘40-’45 aan de Westersingel in Groningen stelde men hem voor zijn werk een kamer met telefoon ter beschikking. Daar ontving hij veel oud-verzetsmensen en andere betrokkenen, zodat Houwen zijn archief kon uitbreiden met steeds meer informatie, verslagen, documenten, persoonsgegevens en persoonlijke archieven. Die gegevens werden ook gebruikt door de Stichting ‘40-’45 voor het screenen van aanvragen voor een buitengewoon pensioen. Jacob Kooij, gepensioneerd adjudant-rechercheur bij de Groningse gemeentepolitie, was betrokken bij die onderzoeken en assisteerde Houwen bij het archiefwerk. Het personeel van de Stichting ‘40-’45 en anderen werden daarbij ook incidenteel ingeschakeld. ‘Jaap’ Kooij was in die beginfase een belangrijke medewerker, omdat hij een aantal jaren werkzaam was geweest bij de opsporingsonderzoeken van de Politieke Opsporingsdienst (POD) en de Politieke Recherche Afdeling (PRA) in Groningen. Deze twee instanties hielden zich bezig met het opsporen en ter berechting brengen van oorlogsmisdadigers, klein en groot.

Uitbreiding
Door middel van zijn gesprekken met oud-verzetsmensen, de hulp en assistentie van genoemde personen, diverse gemeentes in de provincie Groningen en zijn eigen doorzettingsvermogen slaagde Houwen erin een uitvoerig kaartsysteem op te zetten. Binnen enkele jaren groeide dit uit tot een archief van ruim 4000 persoonskaarten van verzetsdeelnemers uit de stad en provincie Groningen. Op deze kaarten noteerde hij de verrichte verzetsactiviteiten, de verzetsgroep, de onderhouden contacten, schuilnamen, gegevens over arrestaties en interneringen en verwijzingen naar andere kaartnummers. In dit omvangrijke werk was Houwen een gedrevene. Zijn schrijfmachine stond ook in de weekeinden en vakanties niet stil. Zijn vakantiehuisje op Ameland was voor hem een ideaal werkoord. Behalve een dienstverlening aan de na-oorlogse generaties en een zo uitgebreid mogelijke voorlichting over het verzet in Groningen wilde hij met zijn werk ook vaststellen wie er daadwerkelijk aan het verzet had deelgenomen. Naar zijn mening bestonden er teveel ‘na-oorlogse’ verzetsmensen. Twijfelgevallen werden door Houwen geballoteerd. Dit werd hem niet altijd in dank afgenomen door de mensen die hij zo had geschift. Dit archief is gedigitaliseerd en via www.archieven.nl beschikbaar onder toegang 2183: systeemkaarten van verzetsbetrokkenen.

Ad Mulder (1920-2010)
In de zomer van 1982 benaderde hij oud-verzetsman en oud-POD-collega Ad Mulder met de vraag hem te komen helpen. Op 28 november 1982, na een vrij plotseling en kort ziekbed overleed Houwen, 69 jaar oud. Toen Mulder op 1 januari 1983 met de VUT ging vroeg het bestuur van de Stichting Verzetsdocumentatie hem het werk van Houwen voort te zetten.
Veel documenten moesten nog geordend worden, en de belangstelling voor de Tweede Wereldoorlog groeide onder de bevolking. Samen met Jan Niemeijer schreef Mulder in 1986 het boek Verzet in Groningen, met daarin, nog naar het idee van Houwen, alle 524 namen van de omgekomen Groninger Verzetsmensen.
Per 1 april 1992 volgde Robert Boxem Ad Mulder op als coördinator van de stichting. Monique Brinks was in de periode 2000-2010 coördinator van OVCG, en werd per 1 februari 2010 opgevolgd door Bettie Jongejan. Zij werd op haar beurt op 1 september 2016 opgevolgd door Anna van der Molen, de huidige coördinator van OVCG