Allereerst lijkt het zinnig te verklaren waarom het archief van de gemeente Ermelo zich bevindt in de openbare archiefbewaarplaats van de gemeente Nunspeet. Per 1 januari 1972 is de oude gemeente Ermelo opgeheven en zijn de nieuwe gemeenten Ermelo en Nunspeet gevormd. In de zogenaamde splitsingswet van 15 september 1971 (Staatsblad 570 van 15 september 1971, bladzijden 1355-1360) is in verband met de bewaring van de archiefstukken het volgende bepaald. "Artikel 23. 1. Onverminderd het bepaalde in het tweede lid en in artikel 24 gaan de archieven van de op te heffen gemeente Ermelo met ingang van de datum van herindeling over naar de nieuwe gemeente Nunspeet. 2. Alle kadastrale en andere stukken, uitsluitend betrekking hebbende op overgaand gebied, gaan met ingang van de datum van herindeling over naar de gemeente, tot welke dat gebied komt te behoren. 3. Het bestuur der nieuwe gemeente Ermelo en dat der gemeente Harderwijk hebben van de datum van herindeling af het recht te allen tijde kosteloos inzage te nemen van de archieven der nieuwe gemeente Nunspeet en op kosten hunner gemeente afschriften of uittreksel van de zich in die archieven bevindende stukken te vorderen, voor zover deze mede betrekking hebben op tot hun gemeente behorende gebieden.
Artikel 24. 1. Het deel van het tot het bevolkingsregister van een gemeente behorende persoons- en woningregister, hetwelk betrekking heeft op de personen en woningen, welke op de datum van herindeling in een andere gemeente gevestigd of gelegen zijn, wordt door burgemeester en wethouders van eerstbedoelde gemeente op die datum gezonden aan burgemeester en wethouders van die andere gemeente.
2. Het in het vorig lid bedoelde deel van het woningregister wordt binnen drie weken door burgemeester en wethouders van laatstbedoelde gemeente, nadat daarvan afschrift is gehouden, teruggezonden aan burgemeester en wethouders van eerstbedoelde gemeente, waar het, gescheiden van het woningregister, wordt bewaard."

Dit is de reden waarom het hierna beschreven archief van de ongedeelde gemeente Ermelo zich te Nunspeet bevindt en aldaar wordt beheerd. In 1990 startte de toenmalige streekarchivaris, de heer J. Tabak, zijn inventarisatiewerkzaamheden aan dit archief. In de daarop volgende jaren werd goede voortgang geboekt en werden in totaal 680 archiefbestanddelen beschreven en materieel verzorgd. Eind 1993 werd door de heer Tabak een voorlopige uitdraai gemaakt van het tot dat moment beschreven archief. De heer Tabak nam per 1 januari 1994 een andere functie aan en per 1 juni 1994 werd als nieuwe streekarchivaris benoemd de heer P. van Beek.
Eind 1994 werd de inventarisatie van dit archief weer opgenomen door de nieuwe streekarchivaris. Waar nodig werden beschrijvingen aangepast en uitgebreid. Het tot op dat moment nog in beheer van de afdeling Interne Zaken zijnde archief vanaf 1911 tot 1972 werd nog nagekeken op stukken tot en met 1912. Met ingang van 1913 veranderde de archiefstructuur aanzienlijk door de invoering van een archiefcode door het bureau van de heer Zaalberg. Vandaar ook dat het hier beschreven archief eindigt met het jaar 1912. Het archief begint overigens met stukken uit de Franse tijd, waarbij het oudst beschreven stuk het jaartal 1796 draagt.

Na nog een jaar inventarisatiewerkzaamheden werd de beschrijving van de stukken afgerond en kon worden begonnen met de ordening van de bescheiden in rubrieken. De opzet hiervoor was al gemaakt door de heer Tabak. Deze werd zo goed mogelijk voortgezet en waar dat nodig bleek aangepast. Vervolgens werd een uitgebreid literatuuronderzoek gedaan. Zoals uit bijgaande literatuurlijst blijkt, zijn de meeste van de op dit moment beschikbare publicaties geraadpleegd. Uit dit onderzoek is onder meer de inleiding van deze inventaris tot stand gekomen.
In 1996 werd de inventaris verder afgewerkt, werd de inleiding geschreven en werden bijlagen gemaakt. Bij de huidige gemeente Ermelo werd een overzicht gemaakt van de daar aanwezige kadastrale informatie uit de hier beschreven periode (zie bijlage 2). Hiernaast werd nog aandacht gegeven aan de restauratie en de materiële verzorging van de beschreven archivalia. Bij publicatie van deze inventaris bedraagt de omvang van het archief 42 strekkende meter. Van de beschreven stukken is, op de registers van geboorten met de openbaarheidsbeperking van 100 jaar na, alles openbaar en toegankelijk voor onderzoek.

Kasteel Staverden in 1909 (Collectie gemeente Ermelo nummer 8502)