Mijn Studiezaal (inloggen)
1879 Homodiscotheek De Roze Wolk en homocafé De Wolkenkrabber ( Het Utrechts Archief )
1879
Homodiscotheek De Roze Wolk en homocafé De Wolkenkrabber
Inleiding
Homodiscotheek De Roze Wolk en homocafé De Wolkenkrabber
1879 Homodiscotheek De Roze Wolk en homocafé De Wolkenkrabber
Inleiding
Homodiscotheek De Roze Wolk en homocafé De Wolkenkrabber
Eind 1981 kwamen Johannes Ludzer (Jan) Scheepstra en Ton Alkemade op het idee om, naar het voorbeeld van de maandelijkse feesten van homojongerenvereniging PANN, een commerciële homodiscotheek te beginnen waar men vijf avonden in de week terecht zou kunnen. Op 4 april 1982 werd in de werfkelder van het pand Oudegracht 45, waarin voorheen een Antilliaanse discotheek gevestigd was, de discotheek Discobar Jaco geopend genaamd De Roze Wolk ('De Wolk'). Op 12 oktober 1984 openden Scheepstra en Alkemade in het pand Oudegracht 47 tevens een bijbehorend homocafé onder de naam De Wolkenkrabber. De directie van beide zaken werd gevoerd onder de besloten vennootschap Conditiecentrum Paul Scheepstra. Deze BV stond op naam van de broer van Jan, Paul Scheepstra, die sinds 1979 in de aangrenzende werfkelders van Oudegracht 39 en 41 een sportschool exploiteerde.
De homodiscotheek, de eerste en enige in Utrecht, had aanvankelijk een capaciteit van 250 personen en met name in de weekeinden stond er een lange rij wachtenden op de trap vanaf de Oudegracht. De populariteit noopte tot uitbreiding. In 1984 en 1987 werd de naastgelegen werfkelder onder het pand Oudegracht 43 in fasen bij de discotheek getrokken. In maart 1990 volgde een grote verbouwing, waarbij de ingang werd verplaatst van de werfkelder onder Oudegracht 45 naar die onder nummer 43. De ruimte werd volledig nieuw aangekleed, heel strak en modern. Vaste gasten vonden de verbouwing te rigoureus en misten de knusse en vertrouwde sfeer van voorheen. Na de sluiting van de discotheek op 1 januari 2006 werden de ruimtes bij de sportschool getrokken.
In 1984 openden Jan Scheepstra en Ton Alkemade het homocafé ‘De Wolkenkrabber’, gevestigd in een laatmiddeleeuws pand aan de Oudegracht 47, op de hoek met het Jacobskerkhof. In dit pand was eerder ruim een eeuw lang slijterij Staffhorst gevestigd en vervolgens in de jaren zestig het besloten homocafé Paddy’s Bar. De Wolkenkrabber had een open karakter, met grote ramen langs beide kanten van het pand. Binnen was het café een pijpenla waardoor De Wolkenkrabber knus en intieme aandeed. De bar werd in 2007 opgevolgd door gaybar Chueca en sinds 2011 bevindt zich op deze locatie homocafé Kalff.
In 1996 werd door de Utrechtse ‘roze beweging’, met De Roze Wolk als thuisbasis, in Utrecht voor het eerst het Midzomergracht Festival georganiseerd, waarvan Jan Scheepstra één van de initiatiefnemers was. Het festival, dat een grote diversiteit aan activiteiten omvat dat vele subculturen binnen de lhbt-gemeenschap bediende, ging sinds 2017 gepaard met een botenparade door de Utrechtse grachten (een kleinere variant van de Canal Parade tijdens de Amsterdam Gay Pride) en trok tienduizenden bezoekers per jaar.
De (voormalige) medewerkers van en de nauw betrokkenen bij De Roze Wolk beschouwen de club en bijhorende bar als de bakermat van deze en vele andere activiteiten en lhbt-initiatieven. De Roze Wolk werd in juni 2018 door middel van diverse activiteiten weer in herinnering geroepen, onder meer met een Roze Wolkboot die meevoer tijdens de tweede editie van de Utrecht Canal Pride op 16 juni.
Tevens verscheen in 2018 van de hand van Adrianne Dercksen een publicatie over De Roze Wolk en De Wolkenkrabber, getiteld Roze Wolkennachten: homodisco De Roze Wolk en homocafé De Wolkenkrabber in Utrecht 1982-2006. Het eerste exemplaar hiervan overhandigde zij op 18 juni 2018 aan de burgemeester van Utrecht, Jan van Zanen. Jan Scheepstra kon de voltooiing van het boek niet meer meemaken, hij overleed plotseling op 13 januari 2018. Daarnaast werd er een tentoonstelling georganiseerd met fotos van homo- en lesbische paren die elkaar in De Roze Wolk of De Wolkenkrabber hebben leren kennen. Op 24 juni 2018 herleefde de vroegere sfeer van beide zaken tijdens een feest dat in homocafé Kalff (de vroegere Wolkenkrabber) en een van de vroegere werfkelders van De Roze Wolk gehouden werd.
Archief en inventarisatie
Literatuur
laatste wijziging 17-03-2023
126 beschreven archiefstukken
Inventaris
laatste wijziging 17-03-2023
126 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1982-2006
Toegangstitel:
Inventaris van het archief van Discobar Jaco BV als exploitant van Homodiscotheek De Roze Wolk en homocafé De Wolkenkrabber te Utrecht 1982-2006
Auteur:
Adrianne Dercksen en Roosje Keijser
Datering toegang:
2020
Openbaarheid:
Op het archief is met het oog op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer een openbaarheidsbeperking van 75 jaar van toepassing. Eerdere inzage in voornoemde inventarisnummers is slechts mogelijk na schriftelijke toestemming van de gemeentearchivaris
Rechtstitel:
Schenking
Omvang:
2 m
Rubrieken:
Categorie:
laatste wijziging 17-03-2023
126 beschreven archiefstukken
