1635 NV Stoomsteenfabriek De Lek ( Het Utrechts Archief )
Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Geschiedenis van het bedrijf
N.B. Voor zover niet nader aangeduid is de informatie ontleend aan de inv.nrs. 1-13.
Voorgeschiedenis en oprichting
1911-1916: een trage start
1917-1 mei 1919: een alternatief product
Mei 1919-1931: steile groei
1932-1936: de gevolgen van de economische recessie
1635 NV Stoomsteenfabriek De Lek
Inleiding
Geschiedenis van het bedrijf
N.B. Voor zover niet nader aangeduid is de informatie ontleend aan de inv.nrs. 1-13.
1932-1936: de gevolgen van de economische recessie
Organisatie: Het Utrechts Archief
1932 De crisis werkte nu in volle omvang door op de kalkzandsteenindustrie. Door gebrek aan orders liep de voorraad dermate snel op, dat eind februari door gebrek aan ruimte op het tasveld de productie moest worden stilgelegd. In de rest van het jaar werd er alleen gewerkt van begin april tot half mei en in september en oktober. Het collectief contract voor het personeel, dat nog begin 1932 op de oude voorwaarden was voortgezet, werd aan het eind van het jaar opgezegd.
1933 Er werd een nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst aangegaan met een loonsverlaging van 10 %. Het jaar 1933 liet een eenmalige opleving zien naar het oude niveau. De kalkzandsteenproducenten wisten het prijsniveau van steen op peil te houden door zich te verenigen in de Vereniging van Nederlandse Kalkzandsteenfabrikanten (VNK), waardoor men met de handelaren in bouwmaterialen, en in het bijzonder de importeurs van Belgische steen, een prijsconvenant kon aangaan. Naast de twee ploegen werd gedurende 2,5 maand ook 's nachts gewerkt, zodat het bedrijf van zondagnacht twaalf uur tot zatermiddag één uur zonder onderbreking in bedrijf is. Betalingsmoeilijkheden door debiteuren werden vermeden door uitsluitend aan handelaren in bouwmaterialen te leveren. Voor het eerst werden meer stenen per auto afgevoerd dan per schip, een ontwikkeling die zich in de volgende jaren zal voortzetten. Eind december was het tasveld weer bijna vol met steen en wanneer er strenge vorst invalt, die de verwerking van het zand bemoeilijkte, werd het bedrijf stilgelegd en het personeel ontslagen.
1934 Het contract bij het VNK werd verbroken, waardoor de onderlinge concurrentie weer grote vormen aannam. De prijzen zakten tot een dieptepunt. Ondanks het feit, dat men weer stenen in Engeland afzette, bleef de aflevering van steen ver beneden de productiehoeveelheid. De collectieve arbeidsovereenkomst werd begin 1934 verlengd, maar aan het eind van het jaar opgezegd. Op iedere werkploeg werden één a twee arbeiders bespaard door ingebruikname van een electrische elevator voor het laden van de zand-lorries. Een verdere besparing op de loonkosten vond plaats door ingebruikname van een nieuwe steengrijper. De beide paarden werden vervangen door een motortractor.
1935 De productie daalde verder. De CAO werd aangegaan met een verlaging van 5%. Na aanvaarding van de wet op de verbindendverklaring van ondernemersovereenkomsten nam het VNK onmiddellijk stappen om een 48-urige werkweek te verkrijgen in de kalkzandsteenindustrie, zodat bij verbindendverklaring alle fabrieken slechts met één ploeg mochten werken, om zodoende de overproductie te verminderen. Het bedrijf bestond in 1935 25 jaar, ter gelegenheid waarvan een receptie werd gehouden in het Jaarbeursgebouw te Utrecht.
1936 De beoogde ondernemersovereenkomst kwam niet tot stand. Wel werd bij KB in november het werken met twee ploegen verboden, op aandrang van het VNK en de gezamenlijke arbeidsorganisaties. Hiervan was direct enig gunstig effect merkbaar. De CAO werd niet verlengd. Er werd slechts een regeling getroffen voor de grondlonen, met een algehele verlaging van 12%. De bedrijfsleider Hake nam na 23 jaar ontslag. De functie van bedrijfsleider werd nu gecombineerd met die van metaaldraaier. Over het gehele jaar werd slechts gedurende 29 weken geproduceerd.
1937-1941: uit het dal omhoog
1942-1945: stilstand
1946-1957: wederopbouw en bijna ononderbroken groei
1958-1970: vanwege personeelsschaarste verdere automatisering en aantrekken van buitenlandse arbeidskrachten
1971-1987: overname van het bedrijf door de gemeente, staking van de productie, afbouw van diverse verplichtingen
Nabeschouwing van de inventarisator
Verantwoording van de inventarisatie
Addendum
Bijlagen
1. Overzicht van vergunningen betreffende de stoomsteenfabriek, opgenomen in de inventaris van het archief van het gemeentebestuur van Vreeswijk 1814-ca. 1939 (toegangsnr. 1627)
2. Overzicht van vergunningen betreffende de stoomsteenfabriek, opgenomen in de inventaris van het archief van de serie bouwvergunningen van de gemeente Vreeswijk, 1900-1971 (toegangsnr. 1672-1)
3. Overzicht van vergunningen betreffende de stoomsteenfabriek, opgenomen in de inventaris van de serie hinderwetvergunningen van de gemeente Vreeswijk 1880-1971 (toegangsnr. 1672-2)
Erfgoedstuk

Kenmerken

Datering:
1910-1984
Toegangstitel:
Inventaris van het archief van N.V. Stoomfabriek De Lek (1849) 1910-1984 (1995)
Auteur:
C.G.M. Noordam
Datering toegang:
1987
Datering bewerking:
2011, 2025
Notabene:
Vanwege ruimtegebrek bewaren wij dit archief niet in ons eigen depot. U kunt dit archief inzien door het aan te vragen via ons aanvraagformulier: https://hetutrechtsarchief.nl/aanvragen
Openbaarheid:
Op inv.nrs. 124-126 is met het oog op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer een openbaarheidsbeperking van 75 jaar van toepassing. Eerdere inzage in voornoemde inventarisnummer is slechts mogelijk na schriftelijke toestemming van de gemeentearchivaris van Nieuwegein
Rechtstitel:
Schenking (van een niet overheidsarchief)
Fonds:
Gemeente Nieuwegein (oorspr. toegangsnr. 10)
Plaatsnaam:
Vreeswijk
Nieuwegein
Omvang:
7 m
Bijzonderheden:
Vanwege ruimtegebrek bewaren wij dit archief niet in ons eigen depot. U kunt dit archief inzien door het aan te vragen via ons aanvraagformulier: https://hetutrechtsarchief.nl/aanvragen