1635 NV Stoomsteenfabriek De Lek ( Het Utrechts Archief )
1635
NV Stoomsteenfabriek De Lek
Inleiding
Geschiedenis van het bedrijf
N.B. Voor zover niet nader aangeduid is de informatie ontleend aan de inventarisnummers 1-13.
N.B. Voor zover niet nader aangeduid is de informatie ontleend aan de inventarisnummers 1-13.
De periode 1932-1936: de gevolgen van de economische recessie
1635 NV Stoomsteenfabriek De Lek
Inleiding
Geschiedenis van het bedrijf
N.B. Voor zover niet nader aangeduid is de informatie ontleend aan de inventarisnummers 1-13.
N.B. Voor zover niet nader aangeduid is de informatie ontleend aan de inventarisnummers 1-13.
De periode 1932-1936: de gevolgen van de economische recessie
1932 De crisis werkt nu in volle omvang door op de kalkzandsteenindustrie. Door gebrek aan orders loopt de voorraad dermate snel op, dat eind februari door gebrek aan ruimte op het tasveld de productie moet worden stilgelegd. In de rest van het jaar wordt er alleen gewerkt van begin april tot half mei en in september en oktober. Het collectief contract voor het personeel, dat nog begin 1932 op de oude voorwaarden was voortgezet, wordt aan het eind van het jaar opgezegd.
1933 Er wordt een nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst aangegaan met een loonsverlaging van 10 %. Het jaar 1933 laat een eenmalige opleving zien naar het oude niveau. De kalkzandsteenproducenten weten het prijsniveau van steen op peil te houden door zich te verenigen in de Vereniging van Nederlandse Kalkzandsteenfabrikanten (VNK), waardoor men met de handelaren in bouwmaterialen, en in het bijzonder de importeurs van Belgische steen, een prijsconvenant kan aangaan. Naast de twee ploegen wordt gedurende 2 1/2 maand ook 's nachts gewerkt, zodat het bedrijf van zondagnacht twaalf uur tot zatermiddag één uur zonder onderbreking in bedrijf is. Betalingsmoeilijkheden door debiteuren worden vermeden door uitsluitend aan handelaren in bouwmaterialen te leveren. Voor het eerst worden meer stenen per auto afgevoerd dan per schip, een ontwikkeling die zich in de volgende jaren zal voortzetten. Eind december is het tasveld weer bijna vol met steen en wanneer er strenge vorst invalt, die de verwerking van het zand bemoeilijkt, wordt het bedrijf stilgelegd en het personeel ontslagen.
1933 Er wordt een nieuwe collectieve arbeidsovereenkomst aangegaan met een loonsverlaging van 10 %. Het jaar 1933 laat een eenmalige opleving zien naar het oude niveau. De kalkzandsteenproducenten weten het prijsniveau van steen op peil te houden door zich te verenigen in de Vereniging van Nederlandse Kalkzandsteenfabrikanten (VNK), waardoor men met de handelaren in bouwmaterialen, en in het bijzonder de importeurs van Belgische steen, een prijsconvenant kan aangaan. Naast de twee ploegen wordt gedurende 2 1/2 maand ook 's nachts gewerkt, zodat het bedrijf van zondagnacht twaalf uur tot zatermiddag één uur zonder onderbreking in bedrijf is. Betalingsmoeilijkheden door debiteuren worden vermeden door uitsluitend aan handelaren in bouwmaterialen te leveren. Voor het eerst worden meer stenen per auto afgevoerd dan per schip, een ontwikkeling die zich in de volgende jaren zal voortzetten. Eind december is het tasveld weer bijna vol met steen en wanneer er strenge vorst invalt, die de verwerking van het zand bemoeilijkt, wordt het bedrijf stilgelegd en het personeel ontslagen.
1934 Het contract bij het VNK wordt verbroken, waardoor de onderlinge concurrentie weer grote vormen aanneemt. De prijzen zakken tot een dieptepunt. Ondanks het feit, dat men weer stenen in Engeland afzet, blijft de aflevering van steen ver beneden de productiehoeveelheid. De collectieve arbeidsovereenkomst wordt begin 1934 verlengd, maar aan het eind van het jaar opgezegd. Op iedere werkploeg worden één a twee arbeiders bespaard door ingebruikname van een electrische elevator voor het laden van de zand-lorries. Een verdere besparing op de loonkosten vindt plaats door ingebruikname van een nieuwe steengrijper. De beide paarden worden vervangen door een motortractor.
1935 De productie daalt verder. De CAO wordt aangegaan met een verlaging van 5%. Na aanvaarding van de wet op de verbindendverklaring van ondernemersovereenkomsten neemt het VNK onmiddellijk stappen om een 48-urige werkweek te verkrijgen in de kalkzandsteenindustrie, zodat bij verbindendverklaring alle fabrieken slechts met één ploeg mogen werken, om zodoende de overproductie te verminderen. Het bedrijf bestaat in 1935 25 jaar, ter gelegenheid waarvan een receptie wordt gehouden in het Jaarbeursgebouw te Utrecht.
1936 De beoogde ondernemersovereenkomst komt niet tot stand. Wel wordt bij KB in november het werken met twee ploegen verboden, op aandrang van het VNK en de gezamenlijke arbeidsorganisaties. Hiervan is direct enig gunstig effect merkbaar. De CAO wordt niet verlengd. Er wordt slechts een regeling getroffen voor de grondlonen, met een algehele verlaging van 12%. De bedrijfsleider Hake neemt na 23 jaar ontslag. De functie van bedrijfsleider wordt nu gecombineerd met die van metaaldraaier. Over het gehele jaar wordt slechts gedurende 29 weken geproduceerd.
1935 De productie daalt verder. De CAO wordt aangegaan met een verlaging van 5%. Na aanvaarding van de wet op de verbindendverklaring van ondernemersovereenkomsten neemt het VNK onmiddellijk stappen om een 48-urige werkweek te verkrijgen in de kalkzandsteenindustrie, zodat bij verbindendverklaring alle fabrieken slechts met één ploeg mogen werken, om zodoende de overproductie te verminderen. Het bedrijf bestaat in 1935 25 jaar, ter gelegenheid waarvan een receptie wordt gehouden in het Jaarbeursgebouw te Utrecht.
1936 De beoogde ondernemersovereenkomst komt niet tot stand. Wel wordt bij KB in november het werken met twee ploegen verboden, op aandrang van het VNK en de gezamenlijke arbeidsorganisaties. Hiervan is direct enig gunstig effect merkbaar. De CAO wordt niet verlengd. Er wordt slechts een regeling getroffen voor de grondlonen, met een algehele verlaging van 12%. De bedrijfsleider Hake neemt na 23 jaar ontslag. De functie van bedrijfsleider wordt nu gecombineerd met die van metaaldraaier. Over het gehele jaar wordt slechts gedurende 29 weken geproduceerd.
De periode 1958-1970: vanwege personeelsschaarste verdere automatisering en aantrekken van buitenlandse arbeidskrachten
laatste wijziging 08-08-2023
288 beschreven archiefstukken
Inventaris
laatste wijziging 08-08-2023
288 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Datering:
1910-1984
Toegangstitel:
Inventaris van het archief van de N.V. Stoomfabriek De Lek (1849) 1910-1984 (1995)
Auteur:
C.G.M. Noordam
Datering toegang:
1987
Datering bewerking:
2011
Notabene:
Vanwege ruimtegebrek bewaren wij dit archief niet in ons eigen depot. U kunt dit archief inzien door het aan te vragen via ons aanvraagformulier: https://hetutrechtsarchief.nl/aanvragen
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Rechtstitel:
Schenking (van een niet overheidsarchief)
Fonds:
Gemeente Nieuwegein (oorspr. toegangsnr. 10)
Plaatsnaam:
Vreeswijk
Nieuwegein
Nieuwegein
Omvang:
7 m
Bijzonderheden:
Vanwege ruimtegebrek bewaren wij dit archief niet in ons eigen depot. U kunt dit archief inzien door het aan te vragen via ons aanvraagformulier: https://hetutrechtsarchief.nl/aanvragen
Rubrieken:
Categorie:
laatste wijziging 08-08-2023
288 beschreven archiefstukken