Uw zoekacties: NV Stoomsteenfabriek De Lek

1635 NV Stoomsteenfabriek De Lek ( Het Utrechts Archief )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiƫrarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiƫrarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Geschiedenis van het bedrijf
N.B. Voor zover niet nader aangeduid is de informatie ontleend aan de inventarisnummers 1-13.
Voorgeschiedenis en oprichting
De periode 1911-1916: een trage start
De periode 1917- 1 mei 1919: een alternatief product
De periode mei 1919-1931: steile groei
1635 NV Stoomsteenfabriek De Lek
Inleiding
Geschiedenis van het bedrijf
N.B. Voor zover niet nader aangeduid is de informatie ontleend aan de inventarisnummers 1-13.
De periode mei 1919-1931: steile groei
Organisatie: Het Utrechts Archief
1919 14 Dagen na het staken van de brikettenproductie produceert men alweer kalkzandsteen. Met het oog op de verwachte invoering van de achturige werkdag wordt een derde pers met kollergang aangeschaft. Verder wordt een nieuwe schoorsteen gebouwd, omdat de oude te gevaarlijk is. Eind 1919 ligt de fabriek enige tijd stil vanwege het hoge water.
1920 Vanwege het hoge water, op 19 januari 5,51 meter boven N.A.P., ligt de fabriek aan het begin van het jaar 31 dagen stil. Het fabrieksterrein kan boven water worden gehouden door de bestaande kade te verhogen en het verhoogde gedeelte in te kisten.
1921 Het bedrijf ondergaat een grote verandering door de nieuwbouw (de hoogbouw) en uitbreiding van de machines. De bouw levert enige moeilijkheden op voor het handhaven van het productievolume, maar meer moeilijkheden worden daarbij ondervonden doordat het volspuiten van de zand-put vijf weken duurt (het jaar daarvoor acht dagen), zodat de fabriek door gebrek aan zand komt stil te liggen.
1922 Op 20 maart kan de installatie in gebruik worden genomen. In oktober echter moet de productie wegens overproductie worden gestaakt. De sterke concurrentie zorgt voor een aanhoudend lage steenprijs. Om tot kostprijsverlaging te komen worden bij hervatting van de productie op 30 oktober de lonen met 20 a 25% verlaagd. Over geheel 1922 wordt er slechts 110 dagen geproduceerd. In tegenstelling tot 1921 is er dan ook sprake van verlies. Om de kostprijs nog verder te drukken wordt overwogen de verhardingsketels te verlengen. Dit voornemen krijgt een extra impuls door de toegestane tienurige werkdag, terwijl het bedrijf is ingericht op een achturige werkdag.
1923 De verlenging van de verhardingsketels wordt uitgevoerd, en er wordt een nieuwe kalkloods gebouwd. Ondanks de concurrentie van vooral Belgische steen is 1923 een goed jaar.
1924 Om aan de grote vraag te kunnen voldoen werkt men in de periode 14 juni tot 18 oktober ook 's nachts. Op de steiger wordt een verlaadbrug gemaakt om op het over-schepen te bezuinigen.
1925 Door middel van een nieuwe steengrijper kan de prijs voor het verschepen van 57 cent per 1000 tot 36 cent worden teruggebracht. Via een tussenpersoon worden in korte tijd 10 miljoen stenen naar Engeland verscheept. Eind 1925 moet de productie enige tijd worden gestaakt omdat vanwege de abnormaal hoge waterstand de zandput onder water begint te lopen.
1926 De verscheping van stenen naar Engeland loopt terug. Een bescheiden partij stenen wordt naar Amerika verscheept. Er wordt een tweede kalkloods bijgebouwd. De arbeiders hebben dit jaar een collectief contract en men signaleert, dat hiervan een gunstige werking op de productie uitgaat, waar veel andere fabrieken met stakingen te kampen hebben.
1927 De prijzen van steen blijven dalen, maar door de hoge productie -een gedeelte van het jaar wordt ook 's nachts gewerkt- wordt toch een behoorlijke winst gemaakt.
1928 Er wordt overgegaan op tweeploegendiensten , zodat de productie nog hoger uitvalt dan het jaar ervoor. Gedurende acht maanden werkt men met dit tweeploegensysteem. De stijgende productie doet met de toename van het aantal afnemers ook het aantal niet-solide afnemers stijgen. Men dekt zich zoveel mogelijk in door hypothecaire inschrijvingen op door afnemers uit te voeren werken.
1929 Vanwege stagnatie in de grondstoffenaanvoer als gevolg van de zeer strenge winter wordt de productie aan het begin van het jaar drie weken gestaakt. Op de in 1928 gebouwde betonnen voet wordt een electrische zwenkkraan met grijper geplaatst. De losinrichting wordt ook nog op andere punten verbeterd, zodat het lossen van een kalkschip nog maar 2 1/2 dag duurt in plaats van zoals vroeger een week.
1930 Weer een zeer goed jaar. In de loop van het jaar gaan echter de steenprijzen dalen, waardoor de voorraad stenen te hoog oploopt. Begin december is het tasveld vol en moet de productie worden stilgelegd. De meeste arbeiders worden ontslagen. Eind december is men echter alweer grotendeels door de voorraad heen.
1931 De gevolgen van de economische crisis worden voelbaar. De prijzen bewegen zich in de buurt van de kostprijs en de afname stagneert, omdat veel bouwers geen kredieten en hypotheken meer kunnen krijgen. Toch wordt dit jaar een hoog productievolume bereikt en worden alle geproduceerde stenen afgezet.
De periode 1932-1936: de gevolgen van de economische recessie
De periode 1937-1941: uit het dal omhoog
De periode 1942-1945: stilstand
De periode 1946-1957: wederopbouw en bijna ononderbroken groei
De periode 1958-1970: vanwege personeelsschaarste verdere automatisering en aantrekken van buitenlandse arbeidskrachten
De periode 1971 en verder: overname van het bedrijf door de gemeente, staking van de productie, afbouw van diverse verplichtingen
Verantwoording van de inventarisatie
Aanvullingen

Kenmerken

Datering:
1910-1984
Toegangstitel:
Inventaris van het archief van de N.V. Stoomfabriek De Lek (1849) 1910-1984 (1995)
Auteur:
C.G.M. Noordam
Datering toegang:
1987
Datering bewerking:
2011
Notabene:
Vanwege ruimtegebrek bewaren wij dit archief niet in ons eigen depot. U kunt dit archief inzien door het aan te vragen via ons aanvraagformulier: https://hetutrechtsarchief.nl/aanvragen
Openbaarheid:
Volledig openbaar
Rechtstitel:
Schenking (van een niet overheidsarchief)
Fonds:
Gemeente Nieuwegein (oorspr. toegangsnr. 10)
Plaatsnaam:
Vreeswijk
Nieuwegein
Omvang:
7 m
Bijzonderheden:
Vanwege ruimtegebrek bewaren wij dit archief niet in ons eigen depot. U kunt dit archief inzien door het aan te vragen via ons aanvraagformulier: https://hetutrechtsarchief.nl/aanvragen