Uw zoekacties: NV Provinciaal en Gemeentelijk Utrechts Stroomleveringsbedri...

1229 NV Provinciaal en Gemeentelijk Utrechts Stroomleveringsbedrijf (PEGUS) te Utrecht ( Het Utrechts Archief )

Uitleg bij archieftoegang

Een archieftoegang geeft uitgebreide informatie over een bepaald archief.

Een archieftoegang bestaat over het algemeen uit de navolgende onderdelen:

• Kenmerken van het archief
• Inleiding op het archief
• Inventaris of plaatsingslijst
• Eventueel bijlagen

De kenmerken van het archief zijn o.m. de omvang, vindplaats, beschikbaarheid, openbaarheid en andere.

De inleiding op het archief bevat interessante informatie over de geschiedenis van het archief, achtergronden van de archiefvormer en kan ook aanwijzingen voor het gebruik bevatten.

De inventaris of plaatsingslijst is een hiërarchisch opgebouwd overzicht van beschreven archiefstukken. De beschrijvingen zijn formeel en globaal. Het lezen en begrijpen van een inventaris behoeft enige oefening en ervaring.

Bij het zoeken in de inventaris wordt de hiërarchie gevolgd. De rubrieken in de inventaris maken deel uit van de beschrijving op een lager niveau. Komt de zoekterm in een hoger niveau voor, dan voldoen onderliggende niveaus ook aan de zoekvraag.

beacon
 
 
Inleiding
Geschiedenis
Begin van de elektriciteitsvoorziening
De eerste centrale in Utrecht
Oprichting van PUEM en PEGUS
Productie van elektriciteit en warmte
Gebouwen en machines
1229 NV Provinciaal en Gemeentelijk Utrechts Stroomleveringsbedrijf (PEGUS) te Utrecht
Inleiding
Geschiedenis
Gebouwen en machines
Organisatie: Het Utrechts Archief
De PEGUS had drie centrales in gebruik:

1. Nicolaas Beetsstraat (afgekort NB), Nicolaas Beetsstraat 3.
Deze centrale, die oorspronkelijk eigendom was van de gemeente, werd in 1905 geopend. De PEGUS nam de centrale in 1922 over. Na de opening van de Centrale Merwedekanaal kreeg de Centrale Nicolaas Beetsstraat voornamelijk de taak van warmtecentrale. Voor een deel bleef er ook wel elektriciteit geproduceerd worden, omdat de gecombineerde productie van elektriciteit en warmte economisch bijzonder aantrekkelijk bleek te zijn. De centrale werd het ‘hart’ van de stadsverwarming. Van daaruit vertrokken dikke pijpen, die vervolgens uitwaaierden over de stad. In het begin werden alleen grote gebouwen aangesloten, maar na de oorlog kwam ook de warmtelevering aan particulieren op gang. Na 1977 werd deze taak volledig overgenomen door de Centrale Merwedekanaal. Alleen tijdens strenge winters werden de ketels in de centrale aan de Nicolaas Beetsstraat weer opgestookt. In 1992 werd begonnen met de sloop van het interieur. Ook het exterieur ontkwam niet aan dat lot. Hoewel de centrale een karakteristiek industriegebouw was met neoromaanse stijlelementen in het voorgebouw en zeldzame Belgische spanten in de hal, werd het in 1995 gesloopt. De hulpwarmtecentrale (HWC) en het warmteoverdrachtstation (WOS), die in respectievelijk 1970 en 1978 bij de centrale werden gebouwd, bleven wel in gebruik.
2. Centrale Merwedekanaal (afgekort MK), Keulsekade 181.
De PEGUS begon onmiddellijk na de oprichting met het uitvoeren van de plannen voor de bouw van een centrale aan het Merwedekanaal. Het bedrijfstechnisch ingenieurswerk werd verricht door de directeuren C. Noome en J.J.L. Smits, terwijl L.S.P. Scheffer de architectonische ontwerpen maakte. De Centrale Merwedekanaal leverde vanaf 1926 elektriciteit. Het was de eerste grote centrale in Nederland waarbij ijzervakwerk tot monumentale industriearchitectuur werd uitgewerkt. Het complex kan daarom worden beschouwd als de eerste geheel moderne centrale. Het is ook de enige grote centrale van vóór de Tweede Wereldoorlog die – zij het in gewijzigde vorm – nog steeds in gebruik is. De centrale is in de loop van de jaren diverse keren uitgebreid. Zo werd de machinezaal in omvang vrijwel verdubbeld. In 1939 kwam een nieuw ketelhuis gereed, dat ontworpen was door G.H. Bruins. Het werd geheel in staal en glas opgetrokken; de drie schoorstenen die op het ketelhuis verschenen, werden typerend voor de centrale en voor de hele omgeving. Na de oorlog werd de centrale tevens warmtecentrale en na 1977 werd de warmtelevering volledig overgenomen van de Centrale Nicolaas Beetsstraat.
Het kantoor van de PEGUS was gevestigd bij de centrale. In het begin had men daarvoor een houten gebouw ingericht, dat in gebruik was geweest als bouwkeet. In 1952 werd een nieuw kantoorgebouw in gebruik genomen (Keulsekade 189).
3. Centrale Lage Weide (afgekort LW), Atoomweg 7-9.
Voor de bouw van deze derde en grootste centrale trok de PEGUS het inmiddels verbrede en tot Amsterdam-Rijnkanaal omgedoopte Merwedekanaal over. De bouw begon in 1956 en in 1959 werd het gebouw door koningin Juliana geopend. Het ontwerp was van de Bouwkundige Dienst van de KEMA. Het was de laatste centrale in typische baksteenarchitectuur. Ook dit complex is diverse keren uitgebreid, onder meer in 1966.
In 1999 werd door NUON een van de twee markante betonnen schoorstenen gesloopt en in 2005 is gestart met de sloop van een groot deel van het bijzondere industriële gebouw. De centrale staat – evenals de Centrale Merwedekanaal – in de top 100 van het industrieel erfgoed in de provincie Utrecht.
Naast de drie centrales waren er hulpwarmtecentrales (afgekort HWC’s) in gebruik:
- Maliebaan (afgekort MB) op het terrein van het Spoorwegmuseum, 1950-1998
- Oudenoord (afgekort ON) aan de Westerdijk, 1955-ca. 1999
- Kanaleneiland (afgekort KE) aan de Kanaalweg, 1962-heden
- Overvecht (afgekort OV) aan de Einsteindreef, 1968-heden
- Nicolaas Beetsstraat (afgekort NB) 1970-heden
- Centrum Nieuwegein (afgekort CNG) 1980-heden.

Vóór 1955 waren er losse ketels en stoomturbines, die via een systeem van stoomleidingen willekeurig met elkaar verbonden konden worden. In 1955 kwamen er ‘eenheden’ (ook wel ‘blokken’ genoemd), waarbij één stoomturbine door één of twee ketels van stoom wordt voorzien. Een overzicht van de afkortingen, de nummers en de locaties van de machines is als bijlage bij deze inleiding gevoegd.
Landelijke samenwerking
Reorganisaties en fusies
Bestuur en personeel
Archief en inventarisatie
Bijlagen
Literatuur
N.B. Zie ook de publicaties die in het archief opgenomen zijn, zoals de gedenkboeken en de brochures over het bedrijf.
Inventaris
Erfgoedstuk

Kenmerken

Datering:
1922-1991
Toegangstitel:
Inventaris van het archief van de NV Provinciaal en Gemeentelijk Utrechts Stroomleveringsbedrijf (PEGUS) te Utrecht (1912) 1922-1991 (1992)
Auteur:
J.N. van der Meulen
Datering toegang:
2007
Notabene:
Vanwege ruimtegebrek bewaren wij dit archief niet in ons eigen depot. U kunt dit archief inzien door het aan te vragen via ons aanvraagformulier: https://hetutrechtsarchief.nl/aanvragen
Openbaarheid:
Stukken jonger dan 20 jaar niet openbaar. Beperking van openbaarheid van 75 jaar voor de inv. nrs. 1045-1049. Raadpleging van niet-openbare archiefbescheiden slechts mogelijk na schriftelijke toestemming van de bruikleengever of diens rechtsopvolger
Rechtstitel:
Opneming in beheer van een particulier, niet in eigendom verkregen
Omvang:
64,95 m zuurvrije dozen
Bijzonderheden:
Vanwege ruimtegebrek bewaren wij dit archief niet in ons eigen depot. U kunt dit archief inzien door het aan te vragen via ons aanvraagformulier: https://hetutrechtsarchief.nl/aanvragen
Beschrijving:
Inventaris van het archief van de NV Provinciaal en Gemeentelijk Utrechts Stroomleveringsbedrijf (PEGUS) te Utrecht (1912) 1922-1991 (1992)
Thema trefwoorden: