Uw zoekacties: Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798

1707 Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798 ( Gelders Archief )

Archieftoegang

Hier vindt u de inventaris van een archieftoegang. Hierin staat beschreven welke stukken zich in dit archief bevinden. 
 
Het nummer dat voor de titel van het archief staat is het toegangsnummer van dit archief. Het nummer dat voor de beschrijving van een stuk staat is het inventarisnummer. 
  • Bij ‘Kenmerken’ vindt u algemene informatie over dit archief
  • Bij ‘Inleiding’ vindt u achtergrondinformatie over dit archief, denk hierbij aan de openbaarheid, de archiefvormer en de oorsprong en opbouw van het archief.
  • Bij ‘Inventaris’ vindt u de lijst met beschrijvingen van stukken die zich in dit archief bevinden. 

Hoe zoekt u door een archieftoegang?

Klik op de zoekbalk links bovenin en voer uw zoekterm(en) in. Klik vervolgens op ‘zoek’.
Onder ‘Gevonden archiefstukken’ verschijnen de beschrijvingen van stukken uit dit archief waar deze term in voorkomt. Om te zien in welk deel van het archief deze stukken zitten klikt u op ‘Inventaris’. Dor telkens te klikken op het woord/de woorden die vetgedrukt worden weergegeven komt u uit bij de (met geel gemarkeerde) zoektermen. 

Welke archieftoegangen heeft het Gelders Archief?

Bekijk het Archievenoverzicht  om te zien welke archieven zich in het Gelders Archief bevinden. Deze zijn niet allemaal geïnventariseerd en beschikbaar voor inzage. Als er geen inventarislijst beschikbaar is, is dit archief helaas nog niet in te zien. 
 

 

beacon
 
 
Naar boven om te zoeken
Uw zoekterm komt voor in de vetgedrukte onderdelen van de archieftoegang.
1707   Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798
Inleiding
1 De Gelderse Landdagen en Landdagsrecessen, 1581-1798
2 De Gelderse Landdagen en hun recessen ten tijde van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en de Bataafse Republiek
3 Verklarende woordenlijst
4 Afzonderlijke boekdelen uit de series Landdagsrecessen, andere archivalia en literatuur
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden
Inventaris
1581
1582
1583
1584
1585
1586
1587
1588
1589
1590
1591
1592
1593
1609
1711
1712
1713
1714
1715
1716
1717
1718
1719
1720
1721
1722
1723
1724
-
1726
1727
1728
1729
1730
1731
1732
1733
1734
1735
1736
1737
1738
1739
1740
1741
1742
1743
1744
1745
1746
1747
1748
1749
1750
1751
1752
1753
1754
1755
1756
1757
1758
1759
1760
1761
1762
1763
1764
1765
1766
1767
1768
1769
1770
1771
1772
1773
1774
1775
1776
1777
1778
1779
1780
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden

Kenmerken

Datering:
1581-1798
Auteur:
J. Drost, P. Theeuwen
Categorie:
laatste wijziging 25-01-2023
11.982 beschreven archiefstukken
509 gedigitaliseerd
totaal 509 bestanden
Gevonden archiefstukken
005 De Landdag schrijft drost Brempt aan, dat zijn schansmeester de boeren ten strengste moet verbieden daar ter plekke (te Straelen of Geldern) te baden.
092 Protest van jonkers uit de Tieler- en Bommelerwaarden, Beesd en Rhenoij tegen de arrestatie van enige inwoners van hun gebieden door de stad Tiel, i.v.m. een meningsverschil over het 'zevenjaarsgeld'; verwezen naar een commissie uit het Hof.
110 Propositie: Geen propositie voorgelezen of in de recessen vermeld. Wel wordt als punt van beschrijving genoemd het verzoek van de stad Geldern inzake het regiment Hohensaksen (zie regest 111, 1581).
129 Besluit tot een plakkaat, op te stellen door het Hof, m.b.t. plunderende soldaten en krijgsgevangenen.
180 Instemming van het Kwartier van Nijmegen met inning van de Generale Middelen in het gehele kwartier op de wijze, gebruikelijk in de stad Nijmegen; vaststelling ingangsdatum der Middelen: met terugwerkende kracht vanaf 1 november 1581.
184 Bevel aan alle ambtmannen om de boeren in hun districten gewapend wacht te laten lopen.
041 punt 8 propositie: Voorstel dat: (1) de leden der ridderschappen die de Land- en Kwartiersdagen zullen bijwonen, als vanouds vrijgesteld zijn van inkwartiering van troepen; (2) die edelen, die niet ter vergadering verschijnen, zestig gulden boete zullen betalen; (3) de aanvoerders die hun troepen tòch legeren op de huizen van ter vergadering beschreven edelen, of degenen die voor deze inkwartiering hebben gezorgd, bestraft zullen worden door vergoeding van de gemaakte onkosten, die verdubbeld in rekening gebracht zullen worden.
042 punt 9 propositie: Bevel aan de commandanten der uitleggers in Maas en Waal en aan de militaire bevelhebbers te Tiel, Zaltbommel, Heusden en Grave, dat zij niemand die belasting betaalt aan Gelderland zullen dagvaarden, gevangen nemen of op hun schepen vasthouden.
059 toegevoegde punten, 3: (1) Wordt voorgesteld dat de steden de garnizoenen in hun nabijheid moeten gelasten de boeren hun wapens, inclusief vuurwapens, en andere bezittingen te laten behouden; (2) Voorstel de boeren verlof te geven zich met alle middelen te verdedigen tegen plunderende soldaten.
060 toegevoegde punten, 4: Voorstel tot een verbod voor de kapiteins der oorlogsschepen om wapens of andere bezittingen van de boeren in beslag te nemen.
067 toegevoegde punten, 11: Voorstel om de boeren te monsteren, te bewapenen en wacht te laten lopen.
099 punt 14: Voorstel om de Landdag onderzoek te laten doen naar alle gelden, in Gelderland uitgegeven aan de Engelse troepen, alsmede naar hun plunderingen bij boeren en burgers, opdat de geleden schade afgetrokken kan worden van de achterstallige contributiën die de getroffenen nog verschuldigd zijn.
019 punt 1 propositie: (1) Besluit tot verder meebetalen aan de drie miljoen gulden contributiën per jaar, met een quote van 18.000 gulden per maand over de periode 1 oktober 1582 - 1 april 1583 en ook over de periode vanaf 1 april 1583 tot 1 oktober of 31 december 1583; en (2) bereidheid tot het betalen van 20.000 gulden per maand op zekere voorwaarden (zie recessen en Nota bene).
023 punt 5 propositie: Besluit (1) tot een verbod aan alle gezagsdragers om zwaardere heffingen op te leggen, met name ten platten lande, dan in deze Landdag afgesproken, tenzij met toestemming van de Landdag of het betreffende kwartier, en dan nog alleen in geval van hoogste nood; (2) tot een lening van 8000 of 10.000 gulden.
293 Besluit tot het kiezen van een nieuwe stadhouder.
065 Bespreking rapport bijeenkomst 24 - 25 maart 1584: Gedeputeerde Staten stellen naar aanleiding van punt 7 van het rapport dat het onmogelijk is momenteel enige quoten te betalen uit de opbrengsten van landbouw en veeteelt, aangezien de boeren door de continue stroperijen van soldaten het werk onmogelijk gemaakt wordt en het platteland geplunderd en verlaten is. Voor nadere toelichting in een apostille, zie Nota bene.
142 Behandeling van de instructie van het Hof voor de commissie die namens het Hof de Landdag te Wageningen heeft geopend, met besluit de daarin opgenomen zaken voorlopig door het Hof te laten behartigen; met toewijzing, op verzoek van de commissie, van enige geldmiddelen aan het Hof om de opgedragen taken te kunnen uitvoeren.
199 Op rekest van de boeren te Bredevoort en Anholt besluit de Landdag (1) dat de delegatie edelen die naar Herman graaf van den Bergh afreist er bij deze op zal aandringen aan het verzoek van de boeren in zijn gebied te voldoen; (2) dat aan het verzoek van die van Bredevoort voldaan zal worden door benoeming van een ontvanger van de brandschattingen; en (3) dat de vorige ontvanger van de brandschattingen, Hans van Ommeren, door stadhouder en Hof zal worden opgeroepen tot het afleggen van rekening en verantwoording voor zijn inkomsten en uitgaven.
220 Bespreking memorie 20 september: vervolg punt 6: Derde besluit op een rapport ("Memoryen") van de Gelderse Rekenkamer van 18 september over het domeinbeheer en de geconfiskeerde geestelijke goederen: Met uitgeplunderde, berooide pachtboeren die geen pacht kunnen of willen betalen, mag de Rekenkamer in alle redelijkheid schikkingen treffen, maar hen ook voor het gerecht dagen indien zij van geen redelijke oplossing willen weten.
010 Besluit van de Landdag de wenselijkheid te onderzoeken van een schans tegen de zeedijk van de polder Arkemheen bij Nijkerk.
077 In aansluiting op de voordracht, door de delegatie uit de Staten-Generaal in de Landdag gedaan op 18 februari 1585 en in copie aan de Landdag overhandigd op 27 februari 1585, beloven de steden van het Kwartier van Veluwe:

1. De Middelen te zullen gaan heffen, volgens de lijst die men van deze delegatie heeft ontvangen;

2. De maandelijkse quota van 20.000 gulden te blijven voldoen, inclusief de vastgestelde verhoging daarvan, zolang de andere gewesten dit ook doen;

3. Of in plaats van bovengenoemd bedrag enkel de Middelen te heffen, conform de in Utrecht gebruikte lijst (zie Nota bene, a);

4. Te bespreken hoeveel het Veluwse platteland, waarvan de steden voor hun voedselvoorziening afhankelijk zijn, zal moeten bijdragen, zodra de Staten-Generaal dat platteland weer zodanig beveiligd en op orde hebben, dat de boeren er weer veilig kunnen wonen, want vooralsnog is het verlaten en verwoest;

5. Dat men brandschattingen / gedwongen geldheffingen volgens de bestaande regels zal uitvoeren, maar dat een stad, dorp, ambt of heerlijkheid waar trouw de maandelijkse quota betaald worden, niet gedwongen mag worden extra te betalen voor wanbetalers elders in het gewest.


Verder hoopt en verwacht men in deze steden:

1. Dat de gedelegeerden bij de Staten-Generaal zullen aandringen op maatregelen voor een spoedige, veilige terugkeer van de arme Veluwse boeren;

2. Dat zij zich zullen inzetten voor spoedige versterking van de Arnhemse en Doesburgse garnizoenen; voor vermindering van het garnizoen te Wageningen; en voor alles wat verder nog aan geldmiddelelen en maatregelen nodig is.
101 Tweede punt, gerelateerd aan de nieuwe concept-instructie voor de Raad van State, zie regest 107 (1585) en vervolg: Memorie van Bezwaar tegen de 'artikelen' van de delegatie uit de Staten-Generaal, inhoudende dat (1) de Landdag geen verhoging van lasten zal toestaan zolang Maurits en de Raad van State het platteland niet zodanig beveiligen dat de boeren er zonder gevaar kunnen wonen en hun akkers bebouwen; en (2) men geen verhoging accepteert zolang er voortdurend grote aantallen soldaten zonder voorschot van soldij het land in gestuurd worden, met als consequentie dat het Gelderse platteland is "opgegeten" en verwoest.
233 In de instructie voor het College van Gedeputeerde Staten dient in overleg met de stadhouder te worden vastgelegd dat zij bevoegd zullen zijn de ambtsdragers te bevelen hoe zij moeten optreden tegen weerspannige boeren.
234 In de instructie voor het College van Gedeputeerde Staten moet voorts worden vastgelegd dat aan het willekeurig gevangen nemen van de boeren (door soldaten) een eind gemaakt moet worden.
242 Doorgehaald besluit: De Landdag is bereid overal op het platteland waar dat enigszins doenlijk is de Generale Middelen in te voeren, en wel op dezelfde wijze waarop ze geheven worden te Utrecht en in de Veluwse steden. Waar dit niet mogelijk is, zal men zowel heffingen instellen op goederen in Staatsgezinde Gelderse handen als brandschattingen op goederen in Spaanse handen. Voor nadere bepalingen, zie Nota bene.
305 Besluit dat alle geldbedragen, door legerofficieren afgeperst van de dorpelingen en boeren, afgetrokken mogen worden van de door de getroffen ingezetenen te betalen contributiën. De inwoners moeten hun klachten hierover met rechtsgeldige bewijzen indienen, waarna de hen toekomende geldsommen op de soldijen van de betreffende legerofficieren verhaald zullen worden.
311 Besluit tegen het afpersen van geld door de hoplieden en ritmeesters, met name door het gevangen nemen van boeren. Voor details, zie Nota bene.
331 Protest van de afgevaardigden van Neder-Betuwe: punt 2: Pieck en De Cock betogen dat ritmeester Elderborn in een schrijven gedreigd heeft de inwoners van Neder-Betuwe te gijzelen, waarbij hij zegt zijn recht hiertoe te baseren op de toestemming van de stadhouder, verleend in overeenstemming met orders van de graaf van Hohenlohe en de Raad van State aan alle aanvoerders en garnizoenen. Pieck en De Cock verzoeken de Landdag die toestemming teniet te doen, en het geld van de te Wageningen vastgehouden boeren terug te betalen. Zoniet, dan zullen zij beiden onder protest naar Neder-Betuwe terugkeren, zonder de Landdag verder bij te wonen en zonder de daar genomen besluiten te erkennen.
015 Naar aanleiding van een door Aerent van Bueren verhaald geval van ernstige geweldpleging door een compagnie soldaten, vanuit Tiel op doortocht naar het leger, besluit de Landdag dat de afgevaardigden naar stadhouder Adolf van Nieuwenaar, die bij het leger is dat voor Zutphen ligt, deze wandaden bij de stadhouder ter sprake moeten brengen.
032 Remonstrantie van de Landdag voor Leicester: punt 4: Protest tegen het bevel van stadhouder Adolf van Nieuwenaar om zijn ruiters, die te Hattem en Elburg in garnizoen liggen, te laten onderhouden door de bevolking van het Kwartier van Veluwe; en tegen de wijze waarop dit bevel wordt uitgevoerd. Voor details, zie Nota bene.
034 Remonstrantie van de Landdag voor Leicester: punt 6: Klacht over het dreigement van Lambert Grijn om het ambt Neder-Betuwe een zekere geldsom af te persen door middel van gijzeling. Voor details, zie Nota bene.
056 Besluiten op de punten uit de Staten-Generaal te Utrecht: punt 7: De Landdag stemt in principe in met een noodbesluit tot verhoging van de Gemene Middelen met 100.000 gulden, de terugbetaling van het door Leicester voorgeschoten bedrag en het omslaan daarvan over de gewesten, maar is vooralsnog niet tot extra heffingen in staat. Zie Nota bene.
076 In de namiddag heeft Johan Hueff, afgevaardigde van de stad Tiel, de Landdag een brief voorgelegd van de schout en de magistraat van Tiel die hij die middag had ontvangen, waarin zij wegens de slechte toestand van de stad bezwaar maken tegen het invoeren van de Generale Middelen.
085 De Landdag besluit kanselier Leoninus en sir Henry Killigrew de brief van de stad Tiel toe te zenden en er op aan te dringen dat er spoedig maatregelen genomen worden om deze en de andere algemene klachten aan te pakken; zoniet, dan zijn verdere besprekingen over de contributiën en pogingen tot invoering van de Generale Middelen zinloos.
095 Hoofdpunten van de instructie voor de afgevaardigden naar de Staten-Generaal: punt 4: De afgevaardigden moeten bewerkstelligen dat er een eind komt aan alle plunderingen en aan de inlegering van troepen op het platteland, zodat de arme boeren weer veilig hun werk kunnen hervatten. Zonder dat is het betalen van contributiën en het heffen van Generale Middelen onmogelijk.
047 De Landdag heeft vernomen, dat enkele boeren buiten hun grond- en pachtheren om afspraken met de vijand maken over het betalen van brandschattingen, en besluit dat, indien er dergelijke afspraken gemaakt worden, ook alle grondbezitters daarbij betrokken dienen te worden.
088 Instructie voor de delegatie naar de Staten-Generaal: punt 35: De afgevaardigden moeten de Staten-Generaal verzoeken het krijgsvolk te bevelen geen boeren meer te gijzelen of voor allerlei wagendiensten en dergelijke op te roepen, behalve indien zulke diensten nodig zijn en met toestemming van het Hof worden uitgevoerd.
092 De Landdag controleert de machtigingen voor de gezanten die namens de Landdag verscheidene brieven ter bestemming moeten brengen, en keurt deze machtigingen goed. Zie Nota bene.
081 Besluiten op de memorie van stadhouder Adolf van Nieuwenaar: punt 1: De afgevaardigden ter Staten-Generaal krijgen opdracht aan te dringen op uitvoering van de onlangs genomen resolutie van de Staten-Generaal tot betaling van de garnizoenen in Gelderland, conform zekere akte daartoe opgemaakt, zodat men de discipline onder de troepen kan handhaven. Zie Nota bene.
084 Besluiten op de memorie van stadhouder Adolf van Nieuwenaar: punt 4: De Landdag en in het bijzonder het Kwartier van Veluwe stemt toe in de betaling van 500 pond traktement per maand aan stadhouder Adolf van Nieuwenaar, maar onder strenge voorwaarden ten gunste van de bevolking; zie hiervoor Nota bene.
086 Besluiten op de memorie van stadhouder Adolf van Nieuwenaar: punt 6: De Landdag besluit het verzoek van Van Nieuwenaar tot versterking van het kasteel van Wageningen en de aanleg van een haven aldaar te laten rusten totdat de toestand op de Veluwe verbeterd is, aangezien het opbrengen van meer geld en arbeidskrachten de nekslag voor de reeds uitgeplunderde boeren zou betekenen.
089 Op verzoek van de boeren van het Loo geeft de Landdag hen toestemming een zo schappelijk mogelijke overeenkomst met de vijand te treffen, op voorwaarde dat zij met de Staatse zijde op gelijke voet handelen. Zie Nota bene.
082 Verzoek van Matthias Johan Singendonk om brieven van voorspraak inzake de onrechtmatige tolheffing door tollenaars te Kranenburg bij het verweiden van vee, toebehorend aan pachters van zijn boerderijen in het Neder-Rijkswoud, en om vrijlating van de vier gearresteerde boeren en een schadeloosstelling.
Verzoek toegestaan. Missive van H.E.M aan de koning van Pruisen. Verzoek aan de gevolmachtigd minister van de Republiek aan het hof van de koning van Pruisen om een spoedige oplossing te bewerkstelligen. Missive aan de Gecommitteerden ter Generaliteit bij uitblijven van bericht de kwestie in de vergadering van H.H.M. te brengen.