Inleiding
Het archiefdeel, waarvan bijgaande inventaris een voorlopige beschrijving geeft, werd bewaard en qua omvang grotendeels gevormd door Ben M.A. Batenburg (1928-2002; hierna: BMAB), oud notaris te Beverwijk. Het bestaat hoofdzakelijk uit stukken van persoonlijke aard van diverse families en familieleden m.b.t. of verwant aan de families Batenburg en Van Basten Batenburg. Het oud-archief is grotendeels bijeengebracht door de voorouders van mevrouw Maria Helena Catharina Essink - van Basten Batenburg uit Lichtenvoorde, zowel aan de Van Basten-kant als aan de zijde van de familie (Van) Batenburg. Voorts hebben de opeenvolgende bezitters stukken aan de collectie toegevoegd of zijn stukken in andere archieven terecht gekomen of verdwenen.

Wordingsgeschiedenis en gerelateerde archieven
Mevrouw M.H.C. Essink van Basten Batenburg (1819-1890) te Oldenzaal, schrijfster van het bekende in 1864 aangevangen "Geslachtsboek van de familie Van Basten, Batenburg, Van Basten Batenburg" (Beverwijk/Leiden 1980) schrijft daarin (blz. 198-199):
“Na het overlijden van het echtpaar Jan Hendrik Batenburg en Maria Helena Catharina van Basten in 1833 resp. 1813 was het familiearchief in bezit gekomen van hun oudste zoon, de Groenlose advocaat en notaris Dr. Jacobus Hendrikus van Basten Batenburg. (hierna ook ronkend genoemd: ‘Oom Doctor Jacob van Basten Batenburg’, RVBB.” “Wel was mij bekend dat onder onze familie een schat van oude schriftelijke bescheiden berustten, maar die was tot nu toe voor mij ontoegankelijk. Doch eensklaps wordt de weg tot die kostbare geschriften voor mij geopend, met het zeker vooruitzicht bovendien om ze weldra als eigenaresse in mijn volle bezit te nemen. Want Oom Doctor Jacob van Basten Batenburg, die in 1852 ons alles had ontmaakt, legateerde aan zijnen neef Doctor Jan Batenburg alles wat in ons Grootouderlijk huis aanwezig was. Jan Batenburg was slechts 7 maanden ouder dan ik en stierf (16-2-1864, RVBB) in vier en veertig jarigen leeftijd.
Zijne vrouw (M.M.W.H. Batenburg-Stallenberg, RVBB.) vond onder zijne nalatenschap eene menigte papieren, handschriften, geschreven boeken, tal van perkamenten brieven, albums en meer diergelijken, van kerkelijken, regterlijken, civielen en militairen aard kortom, een schat van de alleroudste bescheiden van mijne voorvaderen. En daar Mevrouw de Weduwe Jan Batenburg in dezen rijken bundel geen belang stelde, en daarenboven de voogd harer kinderen ze niet op den inventaris had geplaatst, viel het mij niet moeijelijk om door koop in het bezit van al die oude oorkonden te geraken, zoodat zij weldra tegen betaling van ongeveer honderd guldens aan Mevrouw de Weduwe mijn eigendom (van MHC Essink-van Basten Batenburg, RVBB) waren.”

Na haar overlijden zijn de stukken in het bezit gekomen van de eveneens in Oldenzaal wonende en kantoor houdende notaris J.H. Batenburg (1847-1931). Vervolgens kwamen zij in het bezit van J.G.A. Batenburg (1888-1955), gemeentesecretaris te Soest, die ze op zijn beurt toevertrouwde aan notaris B.M.A. Batenburg (1928-2002) te Beverwijk. De laatste heeft het overgedragen aan de op 24 november 2000 opgerichte Van Batenborgh Stichting, statutair gevestigd te Groenlo.

Mr J. S. M. Dijt uit Haarlem, degene die op verzoek van B.M.A. Batenburg begin jaren ’80 deze collectie heeft geordend en beschreven, schrijft in zijn inleiding (blz. 11) op het ‘Geslachtsboek’ : “Een belangrijk deel van de door mevrouw Essink-van Basten Batenburg verzamelde stukken is in het bezit gekomen van het Historisch Museum "Het Palthe-Huis" te Oldenzaal en is thans ondergebracht in de archiefkelder van het gemeentehuis aldaar . Hierbij bevindt zich behalve een groot aantal documenten betreffende de familie van Asbeck ook het complete archief van de advocaat Jan Hendrik van Basten (1712-1793), genealogisch van weinig belang, maar wellicht voor de historicus nog waardevol. Het originele exemplaar van het familieboek is, blijkens een kennisgeving in de Nederlandse Leeuw in 1954, door H.B.M. Essink geschonken (!) aan het Rijksarchief in Arnhem, waar het bij de handschriften onder inventarisnummer 383 wordt bewaard .”

Voorts is een deel van de Collectie van mevrouw Essink-Van Basten Batenburg reeds in haar tijd terecht gekomen in de Collectie Rijsenburg van het Aartsbisdom Utrecht, thans in het Utrechts Archief. De stukken uit de Collectie BMAB die betrekking hadden op de “Stichting Vicarie Sancti Nicolai van 27 october 1501” te Winterswijk en die ook veel gegevens bevatten over de families Van Basten, Batenburg en Van Basten Batenburg, zijn eind jaren ’90 van dit archief gescheiden en door BMA Batenburg overgedragen aan R.G.C.M. van Basten Batenburg, de secretaris van deze Stichting. Het betrof hier o.a. correspondentie en stukken uit de 17e t/m de 20e eeuw. Na de beëindiging van zijn voorzitterschap van de Vicariestichting is door zijn zoon ook het voorzittersarchief aan die Stichting overgedragen. De collectie foto’s op glas, foto’s en geschilderde portretten is verspreid geraakt over de diverse familieleden. Een relevant deel hiervan is ondergebracht in de Beeldcollectie van de Van Batenborgh Stichting.

Deze (persoonlijke) collectie is in het voorjaar van 2007 in bruikleen overgedragen aan het Gelders Archief in Arnhem. Het archief van de “Stichting Vicarie Sancti Nicolai van 27 october 1501” te Winterswijk berust thans bij het Bestuur en zal in bruikleen worden gegeven aan het Gelders Archief te Arnhem.

De inventaris bestaat uit de volgende onderdelen:
Hoofdstuk I. In dit hoofdstuk bevindt zich een reeks van documenten en charters uit de 16e t/m 18e eeuw waarvan de herkomst noch de relatie niet goed meer is te traceren. Deze zijn daarom bij de ‘verzamelingen’ ondergebracht. Stukken van de Borculose advocaat en notaris mr Jan Hendrik van Basten en de Groenlose kapitein der infanterie B.J.H. van Hopbergen zijn ook in dit hoofdstuk ondergebracht. De omvang van dit archief-onderdeel is 3 archiefdozen en grote platte charterdoos.

Hoofdstuk II. Dit hoofdstuk bevat de kern van het familiearchief en bevat het eigenlijke oud-archief van de uit Groenlo en Lichtenvoorde afkomstige familie (van) Batenburg en Van Basten Batenburg. Dit archief is opgebouwd uit verzamelde persoonlijke archiefstukken van leden uit de 17e t/m en 19e eeuw.

De historische waarde van deze persoonsarchieven is moeilijk te duiden. Het betreft meesttijds informatie over de zakelijke aspecten van het leven zoals koop en verkoop van goederen, testamenten, boedelscheidingen, boedelinventarissen. Er is slechts een beperkte hoeveelheid persoonlijk correspondentie aanwezig. De stukken uit hoofdstuk I verwacht men niet direct in een familiearchief en zijn relevant voor de bestudering van de lokale geschiedenis van de Achterhoek. Zo bevat deze collectie een 16e eeuws reglement van het Snijdersgilde uit Groenlo. Bijzonder is het Album amicorum van Johan van Lynden uit de periode 1556-1578 met veel Gelderse en Overijselse intekenaren. Naar het schijnt het oudst bekende Album Amicorum in de Nederlanden. Aan het einde van de 18e eeuw waren, naast vele advocaten en artsen, nogal veel familieleden die militair actief zijn geweest. Interessant is bijvoorbeeld het archief van luitenant kolonel B.A. Batenburg (die als bevelhebber van de Bataafse troepen in de Franse tijd Paramaribo tegen de Engelsen verdedigde). Maar ook de stukken van de kapiteins Van Hopbergen en Lambrechts geven een aardig tijdsbeeld. Ook het archief van de actieve 18e eeuwse Borculose advocaat en notaris mr Jan Hendrik van Basten, grotendeels aanwezig in de Oudheidkamer te Oldenzaal, is voor de historicus interessant. De omvang van dit archief-onderdeel beslaat 3 archiefdozen.

Hoofdstuk III. Bevat de stukken die door B.M.A. Batenburg in de afgelopen vijftig jaar zijn verzameld over de diverse families en is vooral genealogisch gericht. Het bevat ook de stukken waarvan niet goed duidelijk was door wie ze zijn verzameld, zoals 19e eeuwse brieven, foto’s of gedachtenisprentjes. Deze stukken zijn alfabetisch geordend op voornaam. Een overzicht van namen is toegevoegd als annex. De omvang van dit archief-onderdeel is circa 11 archiefdozen.

Ordening
In het begin van de jaren ’70 heeft notaris B.M.A. Batenburg mr J. S. M. Dijt uit Haarlem de opdracht gegeven zijn familie-archief te ordenen en te beschrijven. In de loop der jaren heeft B.M.A. Batenburg voorts verwoed een eigen collectie opgebouwd op basis van eigen archiefonderzoek en correspondentie. De beschrijvingen van de inventaris zijn afkomstig van mr Dijt resp. BMA Batenburg, en waar nodig later aangevuld door ondergetekende. Bij de overdracht van de collectie BMAB aan de Van Batenborgh Stichting is het oud-archief-onderdeel gescheiden van de door BMAB zelf opgebouwde collectie. Niet altijd was het mogelijk te achterhalen waar stukken vandaan kwamen. In die gevallen is een pragmatische keuze gemaakt. In het laatste stadium is de collectie door ondergetekende opnieuw georganiseerd en vernummerd. De huidige beschrijving heeft een voorlopig karakter. De definitieve beschrijving van deze collectie wordt overgelaten aan een professionele archivaris. Tenslotte is het beeldmateriaal gescheiden van het overige archief opdat dat beter toegankelijk te maken en optimaal te kunnen conserveren. Het is ondergebracht in de ‘Beeldcollectie‘ van de Van Batenborgh Stichting.
De omvang van de hele Collectie BMAB is circa 3,5 strekkende meter, bestaande uit 20 archiefdozen en 2 platte dozen. De stukken werden in zuurvrije dozen en omslagen opgeborgen.

Openbaarheid
Stukken jonger dan 20 jaar, betrekking hebbend op nog levende personen of betrekking hebbend op personen die minder dan 75 jaar geleden zijn overleden zijn alleen ter inzage met schriftelijke toestemming van de Stichting