Uw zoekacties: Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798

1707 Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798 ( Gelders Archief )

Archieftoegang

Hier vindt u de inventaris van een archieftoegang. Hierin staat beschreven welke stukken zich in dit archief bevinden. 
 
Het nummer dat voor de titel van het archief staat is het toegangsnummer van dit archief. Het nummer dat voor de beschrijving van een stuk staat is het inventarisnummer. 
  • Bij ‘Kenmerken’ vindt u algemene informatie over dit archief
  • Bij ‘Inleiding’ vindt u achtergrondinformatie over dit archief, denk hierbij aan de openbaarheid, de archiefvormer en de oorsprong en opbouw van het archief.
  • Bij ‘Inventaris’ vindt u de lijst met beschrijvingen van stukken die zich in dit archief bevinden. 

Hoe zoekt u door een archieftoegang?

Klik op de zoekbalk links bovenin en voer uw zoekterm(en) in. Klik vervolgens op ‘zoek’.
Onder ‘Gevonden archiefstukken’ verschijnen de beschrijvingen van stukken uit dit archief waar deze term in voorkomt. Om te zien in welk deel van het archief deze stukken zitten klikt u op ‘Inventaris’. Dor telkens te klikken op het woord/de woorden die vetgedrukt worden weergegeven komt u uit bij de (met geel gemarkeerde) zoektermen. 

Welke archieftoegangen heeft het Gelders Archief?

Bekijk het Archievenoverzicht  om te zien welke archieven zich in het Gelders Archief bevinden. Deze zijn niet allemaal geïnventariseerd en beschikbaar voor inzage. Als er geen inventarislijst beschikbaar is, is dit archief helaas nog niet in te zien. 
 

 

beacon
 
 
Inleiding
1 De Gelderse Landdagen en Landdagsrecessen, 1581-1798
2 De Gelderse Landdagen en hun recessen ten tijde van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en de Bataafse Republiek
3 Verklarende woordenlijst
4 Afzonderlijke boekdelen uit de series Landdagsrecessen, andere archivalia en literatuur
Inventaris
1587
Landdag 7 november - 15 november 1587 te Arnhem
a. Dit is de enige landdag die in 1587 gehouden is.

b. Deze landdag en bijbehorende documenten met besluiten bestaan uit vier onderdelen:
- het eerste gedeelte van het reces, lopend van 7 tot en met 15 november 1587;
- een tweede gedeelte, afzonderlijk genoteerd en gedateerd 12 november 1587, met de
behandeling van een "instructie" van de Staten-Generaal aan de naar hun gewest terugkerende afgevaardigden. Die "instructie" betreft verscheidene militaire en financiële zaken tegen de achtergrond van eventuele vredesonderhandelingen met de Spaanse bevelhebber Alexander Farnese hertog van Parma;
- ten derde de bovengenoemde "instructie" van de Staten-Generaal, bestaande uit twaalf punten en eveneens afzonderlijk genoteerd;
- ten vierde een instructie van de landdag met de besluitvorming op deze twaalf punten, bestemd voor Johan en Cornelis van Gendt en Herman van der Hell als afgevaardigden ter Staten-Generaal.

c. Deze landdag komt met alle vier de genoemde onderdelen uitsluitend voor in twee exemplaren van de landdagsrecessen: op de eerste plaats in 0012 Gelderse Rekenkamer, inv. nr. S 3, pp. 173-231; op de tweede plaats, maar zeer verbrokkeld, in 0005 Staten van het Kwartier van Zutphen en hun Gedeputeerden, inv. nr. 1384.

d. In 2000 Oud archief Arnhem, inv. nrs. 4696, fol. 1 r. - 31 r., vindt men alleen de eerste twee gedeelten van deze landdag en ontbreken de beide instructies. In 0003 Staten van het Kwartier van Nijmegen en hun Gedeputeerden, inv. nr. 612, pp. 3 - 36, is alleen het eerste gedeelte van het reces opgenomen en ontbreken de drie andere onderdelen.
e. In 0005 Staten van het Kwartier van Zutphen en hun Gedeputeerden, inv. nr. 1384, treft men deze landdag als volgt aan: op fol. 424 r. - 425 v. de plaatsbepaling en datering van de landdag en een incomplete comparantenlijst; op fol. 439 r. - 455 v. het eerste gedeelte van het reces, lopend van 7 tot en met 15 november 1587; op fol. 426 r. - 429 v. het tweede gedeelte, gedateerd 12 november 1587, met de behandeling van de "instructie" van de Staten-Generaal aan de naar hun gewest terugkerende afgevaardigden; op fol. 463 r. - 468 v. deze "instructie" van de Staten-Generaal, bestaande uit twaalf punten; op fol. 473 r. - 481 r. de instructie voor Johan en Cornelis van Gendt en Herman van der Hell als afgevaardigden ter Staten-Generaal.

f. In de bovengenoemde incomplete comparantenlijst in 0005 Staten van het Kwartier van Zutphen en hun Gedeputeerden, inv. nr. 1384, ontbreken de steden Harderwijk, Elburg, Hattem en Wageningen, ofschoon zij wel degelijk afgevaardigden gestuurd hebben, uitgezonderd Hattem dat de stad Arnhem als gevolmachtigde aanwees; zie de comparantenlijst in 0012 Gelderse Rekenkamer, inv. nr. S 3, pp. 175-176.

g. Exemplaar 0005 Staten van het Kwartier van Zutphen en hun Gedeputeerden, inv. nr. 1384, bevat op fol. 469 r. - 470 v. de copie van een brief d.d. 15 oktober 1587 van Leicester over de betrekkingen met koningin Elisabeth I van Engeland en eventuele vredesbesprekingen met Parma; op fol. 471 r. - 472 v. een vertaling van een extract uit een brief van Leicester d.d. 28 september 1587 aan Henry Killigrew over dezelfde onderwerpen.
h. In 0003 Staten van het Kwartier van Nijmegen en hun Gedeputeerden, inv. nr. 612, zijn de inhoudsopgave, de comparantenlijst en het begin van de tekst van het reces, respectievelijk op pp. 1, 3 en 7, gemerkt met het opschrift "voor de Camer": hiermee is waarschijnlijk de Statenkamer in het stadhuis van Nijmegen bedoeld.

i. De inhoudsopgave van 0003 Staten van het Kwartier van Nijmegen en hun Gedeputeerden, inv. nr. 612, p. 1, vermeldt foutievelijk dat het betreffende recessenboek de landdagen van 1587 tot en met 1593 bevat, terwijl dit boek slechts tot en met 1591 loopt. Blijkbaar waren deze recessen aanvankelijk op een andere wijze gebundeld en stamt de inhoudsopgave nog uit die periode.

j. Aanvankelijk wilde men deze landdag uitschrijven tegen 1 november 1587, vervolgens tegen 4 november. Kanselier Leoninus was afwezig wegens ziekte; de vergadering werd ditmaal geopend door Willem Sluijsken (Sluysken), van 1578 tot en met 1612 griffier van het Hof en eerste secretaris van de kanselarij. Zie voor correspondentie met deze en andere gegevens, voorafgaand aan deze landdag, Gelders Archief, toegang 0124 Hof van Gelre en Zutphen, inv. nr. 679, brieven nrs. 5523 tot en met 5527.
8, 9 en 10 november: Besluiten op de "instructie" van de Staten-Generaal over diverse militaire en financiële zaken, in afwachting van eventuele vredesbesprekingen met Parma.
031 Besluiten op de "instructie" van de Staten-Generaal: punt 10: De Landdag verwerpt de benoeming van Johan Philip van Hohensachsen tot superintendent over het krijgsvolk in Overijssel, in de schans bij Zutphen en te Harderwijk, Elburg en Hattem. Die benoeming is volgens het reces geschied buiten medeweten en tegen de wil van Gelderland en met schending van de Gelderse privileges. Zie Nota bene.
1707 Gelderse Landdagsrecessen 1581-1798
Inventaris
1587
Landdag 7 november - 15 november 1587 te Arnhem
8, 9 en 10 november: Besluiten op de "instructie" van de Staten-Generaal over diverse militaire en financiële zaken, in afwachting van eventuele vredesbesprekingen met Parma.
031
Besluiten op de "instructie" van de Staten-Generaal: punt 10: De Landdag verwerpt de benoeming van Johan Philip van Hohensachsen tot superintendent over het krijgsvolk in Overijssel, in de schans bij Zutphen en te Harderwijk, Elburg en Hattem. Die benoeming is volgens het reces geschied buiten medeweten en tegen de wil van Gelderland en met schending van de Gelderse privileges. Zie Nota bene.
Datering:
1587 november 8, 9, 10
Notabene:
a. Inhoud "instructie" Staten-Gen.: punt 10: Baron van Hohensachsen is door de Staten-Generaal, de Raad van State en stadhouder Adolf van Nieuwenaar na het innemen van Deventer en de schans bij Zutphen als superintendent over het krijgsvolk in Overijssel en in de steden Harderwijk, Elburg en Hattem benoemd. Hohensachsen klaagt er over dat er, naast de opbrengst van de contributiën ter plaatse, geen andere geldmiddelen beschikbaar zijn gesteld voor het onderhoud van deze garnizoenen, en stelt dat hij op deze basis zijn functie niet kan blijven uitoefenen. De Staten-Generaal willen in de eerstevolgende vergadering over deze en soortgelijke zaken de nodige besluiten nemen.

b. De reactie van de Landdag: Deze wil uitsluitend zijn eigen, huidige stadhouder in de positie van superintendent en stelt dat de benoeming van Hohensachsen tot een "scheuring" tussen de gewesten aanleiding kan geven. Op het punt van de betaling van de garnizoenen gaat de Landdag hier niet in.

"...die Vrijheer van Hohensax...": Johan Philip baron van Hohensachsen (1550-1596), Zwitsers edelman, hofraad van de keurvorst van Pfalz en via die relatie als kolonel in Staatse krijgsdienst gekomen; zie A.J. van der Aa, Biographisch Woordenboek der Nederlanden (BWN), (Haarlem 1852-1878) dl. 8-2, 973-974.

c. "...Sijne G[enade] van Nuwenaer...": Adolf graaf van Nieuwenaar en Meurs (ca. 1545 - 18 okt. 1589), stadhouder van Gelderland, Utrecht en Overijssel. Zie voor hem P.C. Molhuysen, P.J. Blok (red.), Nieuw Nederlands Biographisch Woordenboek dl. 5 kol. 374.
Bloknummer:
0012
Inventarisnummer:
S 3
Folionummer:
p. 200; pp. 228 - 230
Organisatie: Gelders Archief

Kenmerken

Datering:
1581-1798
Auteur:
J. Drost, P. Theeuwen