In 1850 is door provinciaal archivaris J. van Leeuwen (1787 – 1857) een beschrijving gegeven van de stukken in de verschillende kloosterarchieven, het zogeheten oud register. De charters zijn hierin slechts kort beschreven. Bovendien was een aanzienlijke hoeveelheid charters moeilijk in het juist kloosterarchief onder te brengen.
Om een goed overzicht te krijgen van wat er aanwezig was, werd in 1902 een aanvang gemaakt met een nauwkeuriger beschrijving van de verschillende kloosterarchieven door de toenmalige chartermeester dr. M. Schoengen (1866 – 1937), chartermeester in Friesland van 1899 tot 1908).
De verzameling oorkonden werd zonder duidelijk onderscheid tussen de verschillende kloosters in regest gebracht (een regest is - volgens de Nederlandse Archiefterminologie, definitie 105 – een beknopte inhoudsopgave van een akte of brief). Dit werk nam enige jaren in beslag. In 1907 konden veel charters met behulp van de regesten (voor zover gereed) in de juiste kloosterarchieven worden ondergebracht. Per 1 januari 1908 werd Schoengen benoemd tot rijksarchivaris in Overijssel. Als chartermeester werd hij in 1908 opgevolgd door dr. S.A. Waller Zeper (1874 – 1937). Deze zette het in regest brengen van de kloosterstukken voort, maar moest daarnaast steeds meer tijd besteden aan andere werkzaamheden. In 1917 werd begonnen met een nauwkeuriger beschrijving van de charters van het klooster van Franciscanessen te Aalsum. Grotendeels waren deze al in regest gebracht, maar de regesten behoefden verbetering en aanvulling. Er werden studie-aantekeningen toegevoegd en de beschrijving van de zegels werd in 1919 voltooid. Intussen bleek het mogelijk een aanzienlijk deel van de charters uit de afdeling varia van het oud register over te brengen naar het archief van dit klooster.

Na 1917 werd de tijd zo zeer in beslag genomen door andere werkzaamheden, dat aan de kloosterarchieven weinig meer gewerkt werd, al konden A.L. Heerma van Voss, J. Visser en A.L. Hempenius er wel enige tijd aan besteden.

De regesten zijn chronologisch geordend. Boven ieder regest staat het inventarisnummer. Onder elk regest is een beschrijving van het materiaal en, indien aanwezig, van de bij bijbehorende zegels gegeven. Verder is daar te vinden waar de beschreven charter eventueel in druk verschenen is. Meestal wordt daarbij verwezen naar een van de achttiende eeuwse charterboeken van Thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg; met dient er wel rekening mee te houden, dat hier vrij veel fouten in staan. Ook zijn veel charters afgedrukt in “Oudfriesche Oorkonden” van P. Sipma (1872 – 1961); helaas is ook Sipma’s transcriptie niet altijd even betrouwbaar. De door Waller Zeper geschreven regesten zijn soms moeilijk leesbaar; ook dat kan een bron van fouten zijn.
In de meeste gevallen zijn de studie-aantekeningen van Waller Zeper, die niet tot het eigenlijke regest behoren, ook in de regestenlijst opgenomen.
Verder is een lijstje toegevoegd met enkele aanvullingen, verbeteringen en opmerkingen.

Frits Albrecht
1979.

Zegels.

De zegels zijn gedrukt in groene, bruine of rode was. Als delen van een zegel verloren zijn gegaan of als de randtekst door andere oorzaken niet leesbaar is, wordt dat in de beschrijving aangegeven met …… Gereconstrueerde teksten die niet (meer) aanwezig zijn, worden tussen [ ] geplaatst, teksten die zeer slecht of niet leesbaar zijn, maar nog wel aanwezig, worde, als ze gereconstrueerd kunnen worden, tussen ( ) geplaatst.
Dus (s. Wi(ba) Jalkasoe{n]…Rensma) betekent:
ba is zeer slecht leesbaar, de [n] in Jalkazoen is gevonden door reconstructie en de tekst voor rensma is verloren gegaan. Afkortingen zijn niet aangegeven.

Chirograaf.
Een chirograaf is een gedeelte van een blad perkament of papier, waarop oorspronkelijk twee of meer akten betreffende dezelfde rechtshandeling waren geschreven met openlating van een tussenruimte voor het plaatsen van een aantal letters of cijfers, welke akten vaneen zijn gesneden door een zigzagsnede dwars door die tussenruimte (Nederlandse archiefterminologie, def. 5).
Op deze wijze kon worden bepaald of twee akten inderdaad bij elkaar hoorden en werden vervalsingen voorkomen.

Transfix.
Een transfix is een charter, waarvan de zegelstaarten vóór de bezegeling door een ander charter zijn gestoken (Nederlandse archiefterminologie, def. 6).

Opmerkingen, aanvullingen en verbeteringen.

Algemene opmerkingen.

Als in het onderstaande regest van een opmerking, aanvulling of verbetering is voorzien, is ná het nummer van het desbetreffende regest in de regestenlijst een asterisk * geplaats. Als een studie-aantekening van Waller Zeper niet is overgenomen of anderszins informatie is weggelaten, dan is dit aangegeven met een dubbele asterisk **. De door Waller Zeper geschreven regesten zijn bewaard in de collectie oude inventarissen. De nummers in de onderstaande lijst verwijzen naar nummers in de regestenlijst.
Aantekeningen in dorso zijn lang niet altijd vermeld.
Bij de bestudering van de zegels kunnen ook getekende kopieën (zie Kopieën 4109) goede diensten bewijzen.
NB.: de zegels en charters zijn in de jaren tachtig van de vorige eeuw gefotografeerd en beschreven. Het zegelnummer is vermeld op de kaart waarop de foto van het bijbehorende charter is geplakt.

Aanvullingen, opmerkingen en verbeteringen bij de regesten.

De meeste opmerkingen hebben betrekking op verschillen in datering tussen de regestenlijst en Sipma’s “Oudfriesche Oorkonden”. Dergelijke verschillen zijn er ook met het Charterboek van Thoe Schwartzenberg en met het Oud Register van Van Leeuwen, maar waar deze minder betrouwbaar zijn, zijn deze verschillen in datering niet in de lijst opgenomen.
Verbeteringen hebben veelal betrekking op namen, die door Waller Zeper onjuist waren getranscribeerd of onleesbaar waren geschreven.

Reg nr. Opmerking / verbetering
30Datering Sipma: 3 maart 1464
56Datering Sipma: 18 december 1471
75“Sinia State”: Zie het Aardrijkskundig Woordenboek van Van der Aa i.v. Zinia.
De toevoeging “huidige” is niet duidelijk, ook niet als men bedenkt dat de
regesten omstreeks 1919 zijn geschreven.
81De tekst rondom het zegel is volgens Waller Zeper anders dan volgens Sipma.
105Datering Sipma: 6 december 1486
128Aantekening in dorso: Rithsers en niet Ritijsers, zoals Waller Zeper geeft.
135Datering Sipma: 7 juli 1515
141Rixt Lees: Rixst
153Jonghe en niet Jonge, zoals Waller Zeper aangeeft.
169Het is niet duidelijk of hier Fock of Foek gelezen moet worden.