INLEIDING
Kort historisch overzicht
De Bosgra’s uit Bergum zijn in de eerste plaats bekend door hun boomkwekerijen. De geschiedenis daarvan gaat terug tot omstreeks 1700 toen het eerste familielid, Freerk Bosgraaf, daar als hovenier werd vermeld. Het bedrijf van de boomkwekerij is na ruim 300 jaar, enige jaren na 2000 door de laatste eigenaar beëindigd. De Bosgra's noemden zich aanvankelijk gardenier, hovenier en koopman, later boomkwekers. Hun bedrijf ging steeds van vader op zoon over. In deze branche was dat van de firma Bosgra één van de oudste familiebedrijven in Friesland. Omstreeks 1850 splitsten Tiete Okkes Bosgra en zijn halfbroer Anne Okkes Bosgra de eigendom van de boomkwekerij. 1) In 1898 werd het bedrijf van Anne Okkes omgezet in een vennootschap onder de naam firma Anne Bosgra. Vennoten waren toen de drie broers Okke Annes (grossier) en de boomkwekers Hendrik Annes en Gerrit Annes Bosgra. Al in 1903 was de firma Anne Bosgra bekend onder de naam “Boomkweekerij Iephof”. Na de dood van Hendrik in 1913 werd de vennootschap ontbonden en zette Gerrit het bedrijf zelfstandig voort tot hij in 1915 overleed. Zijn weduwe hield de kwekerij aan tot haar zoon Anne Gerrits Bosgra deze in 1919 overnam. Omstreeks die tijd bestonden te Bergum nog drie andere boomkwekerijen van leden van de familie Bosgra, met de namen “Frisia” – die thans nog actief is – “Terra Nigra” en “Kweeklust”. In 1904 werd de oppervlakte die deze bedrijven in gebruik hadden op ongeveer 40 Hectare geschat. 2) Boomkwerij “De Iephof” ging in eigendom over op Gerrit Annes Bosgra (1916-1993), die samen met A. de Visser ook als landschapsarchitect actief was. Zij hadden lange tijd een bureau in Drachten. G.A. Bosgra werd opgevolgd door zijn zoon A.G. Bosgra, die in de jaren ’80 de boomkwekerij van Bergum naar Buitenpost verplaatste.

Bedrijfsactiviteiten
In de 18de en 19de eeuw leverden de Bosgra’s veel bomen aan eigenaren van buitenplaatsen in Friesland, zoals “Groot Terhorne” te Beetgum (circa 1735 en circa 1820), “Holdingastate” te Anjum (vanaf 1803), “Fogelsanghstate” te Veenklooster (circa 1850) en het “Lytse slot” aldaar (circa 1870). Daarnaast leverden zij veel bomen aan particulieren. Over de activiteiten op de boomkwekerij verschaft een verslag van Sjoerd Lycklama à Nijeholt uit 1868 informatie. 3) Ook werd de firma aangezocht om langs rijks- en gemeentewegen bomen te planten. In de 20ste eeuw richtte de latere firmant Gerrit Annes Bosgra zich ook op de aanleg van tuinen voor particulieren, scholen, bedrijven en overheidsgebouwen. De activiteiten strekten zich uit tot ver buiten Friesland. Een zeer omvangrijke opdracht was de aanplant van 100.000 bomen bij de P.E.B.-centrale te Bergum. 4) Een belangrijk document dat een goed beeld geeft van de bedrijfsactiviteiten is een bedrijfsreportage uit de jaren ’60 van de twintigste eeuw. 5)
Het archief
Het archief van de firma Anne Bosgra, later “De Iephof”, is het enige van een boomkwekerij annex tuinontwerpersbedrijf dat bij Tresoar aanwezig is. De oudste stukken dateren uit 1859 maar veel materiaal dateert van na 1910. Het archief bevat materiaal over het bomenbestand van de firma; dit zijn gegevens die elders niet aanwezig zijn. Het geeft aan dat er destijds een grote variëteit in het bestand aanwezig was. Een andere belangrijke bron is de verzameling tuinontwerpen voor particulieren, bedrijven, scholen en overheden enz. uit de periode 1950-1980. Dit is ook het enige Friese bestand uit deze branche dat hier berust.

Friesland kende en kent slechts weinig boomkwekerijen. Een bekende firma was Wybren Krijns te Joure, die na een bestaan van ongeveer 200 jaar in de eerste helft van de 20ste eeuw werd opgeheven. Van jongere datum is de firma Van der Mei in De Knipe bij Heerenveen.
Openbaarheid
Stukken uit de periode 1940-1945 zijn niet openbaar. Dit geldt ook voor de loonadministratie: inv. nrs. 477-496 en 499-504.
1.J.J. Spahr van der Hoek en Y.N. Ypma, Tietjerksteradeel, bydrage ta de sosiale skiednis fan de Wâlden. Leeuwarden, 1978. 2.Idem, 103. 3.Familiearchief Lycklama à Nijeholt, Bolsward, inv. nr. 23. 4.Leeuwarder Courant, 30-10-1976. 5.Deze is bij Tresoar aan te vragen onder signatuur DVD 354.
Leeuwarden, 2009. B.H. de Vries

FRAGMENT GENEALOGIE

I. Tiete Jans Bosgra (1724-1784), tr. Elisabeth Okkes (1737-1823).
Uit dit huwelijk:
II. Okke Tietes Bosgra (1769-1842), tr. 1. Trijntje Klazes (1774-1812), 2. Tjitske Annes de Wilde (1781-1853).
Uit het 2de huwelijk:
III. Anne Okkes Bosgra (1820-1893), tr. Hinke Jans Hoek (1825-1910).
Uit dit huwelijk:
1. Okke Annes Bosgra (1848-1933) 2. Hendrik Annes Bosgra (1858-1913) 3. Gerrit, volgt IV.
IV. Gerrit Annes Bosgra (1866-1915), tr. Aaltje Gaukes Sietzema (1867-1947).
Uit dit huwelijk:
1. Hinke G. Bosgra (1898-1976) 2. Anne, volgt V.
V. Anne Gerrits Bosgra (1888-1974) tr. Antje Haisma (1888-1963)
Uit dit huwelijk:
VI. Gerrit Annes Bosgra (1916-1993), tr. Leelke de Boer (1920-1999)
Uit dit huwelijk:
VII. A.G. Bosgra.