Mijn Studiezaal (inloggen)
332-07 Familie Calkoen-Vegelin van Claerbergen ( Tresoar (Frysk Histoarysk en Letterkundich Sintrum) )
332-07
Familie Calkoen-Vegelin van Claerbergen
Inventaris
1. Inleiding 
1.1. Geschiedenis van de familie 
332-07 Familie Calkoen-Vegelin van Claerbergen
1. Inleiding
1.1.
Geschiedenis van de familie
Het in deze inventaris beschreven familiearchief is afkomstig van leden van de familie Vegilin van Claerbergen en van aanverwante families, zoals de geslachten Calkoen en van Glinstra.
In deze inleiding wordt aandacht besteed aan leden van de familie Vegilin van Claerbergen die voor de vorming van dit archief van belang zijn geweest.
Voor een overzicht van de familierelaties wordt verwezen naar de hierbij gevoegde genealogische tabellen.
In deze inleiding wordt aandacht besteed aan leden van de familie Vegilin van Claerbergen die voor de vorming van dit archief van belang zijn geweest.
Voor een overzicht van de familierelaties wordt verwezen naar de hierbij gevoegde genealogische tabellen.
De familie Vegilin van Claerbergen is van oorsprong afkomstig uit Konstanz in Zwitserland. De stamreeks begint met Jörg (Georg) Fegili, die daar in 1425 geboren werd, en in 1444 trouwde met Francoise Upon. Hij overleed op 10 augustus 1481. *
Aan de naam van zijn kleinzoon Jörg Vegelin, geboren 23 december 1481 te Konstanz, is de naam Von Claerbergen toegevoegd. Deze was ontleend aan de naam van een heerlijkheid, gelegen te Brunswijk. * Het is echter niet bekend wanneer deze heerlijkheid in bezit van de familie is gekomen. Sommige bronnen vermelden echter dat deze heerlijkheid gelegen was bij Neustadt aan de Haerdt en een schenking was van koning Gustaaf Adolf van Zweden aan Philip Ernst (1580-1637), kleinzoon van Jörg Vegelin. De documenten die dit zouden kunnen bevestigen zijn vermoedelijk verloren gegaan bij een brand in 1688 te Heidelberg, waar de familie toen verbleef. *
In 1507 verleende keizer Maximiliaan Jörg Vegelin toestemming tot het voeren van de naam en het familiewapen van zijn moeder Von Geisterendorff. * Hij was in 1504 gehuwd met Margareta Aengweiler (Engkwiler), die op 14 maart 1519 te Konstanz overleed. In 1523 huwde hij voor de tweede maal, nu Margaretha Stöss. Uit het tweede huwelijk werd op 11 augustus 1529 te Konstanz, Ernst Vegelin von Claerbergen geboren. Hij was raad van de keurvorst van de Paltz, kapitein over 300 Zwitsers en landschrijver te Neustadt aan de Haerdt.
Zijn kleinzoon Philip Ernst, geboren 12 oktober 1613 was de eerste uit het geslacht die zich in de Nederlanden vestigde. Dankzij een aanbeveling van Constantijn Huygens, secretaris van Frederik Hendrik, werd hij in dienst genomen als secretaris van de Friese stadhouder Willem Frederik van Nassau.
In 1643 huwde hij Fockje van Sminia, die weduwe was van Frederik van Hillama. Uit dit huwelijk werd een zoon Hessel geboren. Fockje van Sminia overleed in 1658. Twee jaar later hertrouwde Philip met de niet onbemiddelde Utrechtse regentendochter Josina Ruysch van der Eng. Uit het tweede huwelijk werden vier kinderen geboren, onder wie Frederik Vegelin van Claerbergen (1667-1713), wiens kleinzoon Pieter Benjamin in 1775 eigenaar werd van de vele onroerende goederen in Haskerland die zijn oudoom Johan had nagelaten.
In het hierna volgende zal eerst aandacht worden besteed aan de tak van Hessel Vegelin van Claerbergen; vervolgens komt die van Pieter Benjamin aan de orde.
In 1679 kochten Philip Ernst en de welgestelde Doopsgezinde bierbrouwer Sjouke Ruyrdts van de gezamenlijke crediteuren van Georg Frederik thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg het landgoed Heremastate te Joure. Op 16 februari 1680 werd vastgelegd dat Vegelin huis, hof en tuin in eigendom kreeg. Enige dagen daarna schonken Vegelin en zijn echtgenote hun aandeel in de state aan hun zoon Hessel. * Philip Ernst overleed 6 februari 1693 te Leeuwarden.
In 1679 kochten Philip Ernst en de welgestelde Doopsgezinde bierbrouwer Sjouke Ruyrdts van de gezamenlijke crediteuren van Georg Frederik thoe Schwartzenberg en Hohenlansberg het landgoed Heremastate te Joure. Op 16 februari 1680 werd vastgelegd dat Vegelin huis, hof en tuin in eigendom kreeg. Enige dagen daarna schonken Vegelin en zijn echtgenote hun aandeel in de state aan hun zoon Hessel. * Philip Ernst overleed 6 februari 1693 te Leeuwarden.
Hessel Vegelin van Claerbergen werd op 10 oktober 1655 te Leeuwarden gedoopt. In 1689 werd hij benoemd tot grietman van Haskerland; hij was daarmee de eerste uit zijn familie die dit ambt bekleedde. Daarnaast was hij in 1683 en van 1699-1700 lid van Gedeputeerde Staten van Friesland. * Op 7 november1683 huwde hij Anna Maria van Vierssen. Zij overleed op 12 juli 1696. Ten gevolge van gezondheidsproblemen zag Hessel zich in 1707 genoodzaakt het grietmansambt over te dragen aan zijn oudste zoon Philip Frederik, geboren op 9 mei 1685. Na een operatie door de Leidse professor Rau, overleed Hessel op 28 november 1715.
Van de kinderen van Hessel moeten verder nog genoemd worden Assuerus (1687-1771) en Johan (1690-1773).
Assuerus volgde zijn in 1738 overleden oudste broer op als grietman in Haskerland.
Van de kinderen van Hessel moeten verder nog genoemd worden Assuerus (1687-1771) en Johan (1690-1773).
Assuerus volgde zijn in 1738 overleden oudste broer op als grietman in Haskerland.
Johan vervulde dezelfde functie in Doniawerstal. Hij was door zijn vele relaties een spil in de familie. Bovendien wist hij door erfenissen en aankopen de meerderheid van stemmen in de meeste dorpen in Doniawerstal en Haskerland te verwerven. Zijn politiek aanzien steeg hierdoor sterk.
Aangezien hij een goed oog had voor de misbruiken met stemdragende bezittingen, besloot hij in zijn testament op te nemen, dat zijn erfenis in drie delen moest worden gesplitst. Twee daarvan werden met een fideïcommis belast. * Zo ontving na zijn dood in 1773 zijn kleinzoon Frans Julius Johan van Eysinga al zijn onroerende goederen in Doniawerstal en zijn kleindochter Catharina Lucia die in Haskerland.
Na haar dood in 1775 ging haar bezit over op Johans achterneef Pieter Benjamin Vegelin van Claerbergen. Hij vestigde zich te Joure waar zijn directe nazaten tot 1945 zouden blijven wonen. Verschillende van hen bekleedden het ambt van grietman en burgemeester.
Pieter Benjamin werd op 30 mei 1734 te Hulst geboren als zoon van Philip Ernst en Helena Cunira van Ammama. Hij was officier in het Staatse leger en huwde op 28 juni 1772 te Cornjum Louisa Albertina van Glinstra, dochter van de postmeester Valerius van Glinstra en Anna Catharina van Haersma.
Bij zijn overlijden op 4 november 1780 liet hij behalve zijn weduwe ook drie kleine kinderen na, onder wie Valerius Lodewijk.
Bij zijn overlijden op 4 november 1780 liet hij behalve zijn weduwe ook drie kleine kinderen na, onder wie Valerius Lodewijk.
Deze werd als oudste zoon -zijn tweelingbroer Philip Ernst was in 1779 gestorven- eigenaar van de met fideïcommis bezwaarde landerijen in Haskerland. Na de dood van zijn moeder Louisa Albertina van Glinstra in 1785, nam grootvader Valerius van Glinstra de zorg voor de kinderen op zich en voerde het beheer over hun bezittingen.
Op 22 april 1798 huwde Valerius Lodewijk zijn nicht Aurelia Anna Maria, dochter van Joachim Amama Vegelin van Claerbergen en Margaretha Carolina Renard.
Uit dit huwelijk werden vijf kinderen geboren, van wie Pieter Benjamin Johan, geboren 22 juni 1808 de enige zoon was.
Op 22 april 1798 huwde Valerius Lodewijk zijn nicht Aurelia Anna Maria, dochter van Joachim Amama Vegelin van Claerbergen en Margaretha Carolina Renard.
Uit dit huwelijk werden vijf kinderen geboren, van wie Pieter Benjamin Johan, geboren 22 juni 1808 de enige zoon was.
Bij Koninklijk Besluit d.d. 28 augustus 1814 nr. 14 werden Valerius Lodewijk en zijn oom Assuerus benoemd onder de Edelen van Friesland met het recht het predikaat jonkheer te voeren.
In 1814 werd hij aangesteld tot vrederechter in het kanton Akkrum. Deze functie bekleedde hij tot aan zijn benoeming tot grietman van Haskerland op 29 juni 1816
In hetzelfde jaar was hij als lid van Provinciale Staten van Friesland aanwezig bij de vergadering van notabelen in de Nieuwe Kerk te Amsterdam, waarbij de nieuwe grondwet werd goegekeurd. Op 15 februari 1843 overleed zijn echtgenote Aurelia Anna Maria op hun buitenverblijf Mariënburg ten zuiden van Leeuwarden.
In 1814 werd hij aangesteld tot vrederechter in het kanton Akkrum. Deze functie bekleedde hij tot aan zijn benoeming tot grietman van Haskerland op 29 juni 1816
In hetzelfde jaar was hij als lid van Provinciale Staten van Friesland aanwezig bij de vergadering van notabelen in de Nieuwe Kerk te Amsterdam, waarbij de nieuwe grondwet werd goegekeurd. Op 15 februari 1843 overleed zijn echtgenote Aurelia Anna Maria op hun buitenverblijf Mariënburg ten zuiden van Leeuwarden.
Anderhalf jaar na haar dood in 1844 overleed op Heremastate ook jhr Valerius Lodewijk Vegelin van Claerbergen. Bij zijn dood liet hij omvangrijke bezittingen na in de gemeenten Het Bildt, Haskerland, Leeuwarderadeel, Menaldumadeel en Rauwerderhem.
Dit bezit had hij deels van zijn grootvader Valerius van Glinstra geëerfd en deels van zijn twee ongetrouwde zusters. *
Erfgenamen waren zijn kinderen jkvr. Louisa Albertina en jhr Pieter Benjamin Johan.
Deze zoon werd eigenaar van de met fideïcommis belaste goederen in Haskerland.
Dit bezit had hij deels van zijn grootvader Valerius van Glinstra geëerfd en deels van zijn twee ongetrouwde zusters. *
Erfgenamen waren zijn kinderen jkvr. Louisa Albertina en jhr Pieter Benjamin Johan.
Deze zoon werd eigenaar van de met fideïcommis belaste goederen in Haskerland.
Jhr Pieter Benjamin Johan ging op 17-jarige leeftijd aan het Rijksathenaeum te Franeker rechten studeren, na twee jaar werd de studie te Leiden voortgezet. Na verloop van tijd verhuisde hij naar Groningen, waar hij in 1828 lid werd van het Groninger studentencorps. * Hij promoveerde in 1833 te Leiden. *
In 1835 volgde hij zijn vader op als grietman van Haskerland. Hij bekleedde deze functie tot 1844. Jhr Pieter Benjamin Johan stond bekend als een zeer gematigd liberaal en was lid van Provinciale Staten van Friesland (1845-1856), lid van Gedeputeerde Staten (1850-1853) en lid van de Tweede Kamer (1842-1843 en 1855-1879). In zijn vrije tijd hield hij zich bezig met genealogisch onderzoek, gezien de in het archief aanwezige genealogie der familie en aantekeningen van zijn hand betreffende dit onderwerp.
Op 9 oktober 1834 was hij inmiddels gehuwd met Aurelia van Beyma. Uit dit huwelijk werden dertien kinderen geboren, van wie Joachim Karel, geboren op Heremastate op 26 januari 1843 de zesde was.
Eén dag na de geboorte en het overlijden van een zoon op 28 december 1851 overleed Aurelia.
Jhr Pieter Benjamin Johan hertrouwde op 7 februari 1856 met jkvr. Jacoba Johanna van Haeften. Uit dit huwelijk werden nog een dochter en een zoon geboren. Hij overleed in 1879 te Leeuwarden.
Eén dag na de geboorte en het overlijden van een zoon op 28 december 1851 overleed Aurelia.
Jhr Pieter Benjamin Johan hertrouwde op 7 februari 1856 met jkvr. Jacoba Johanna van Haeften. Uit dit huwelijk werden nog een dochter en een zoon geboren. Hij overleed in 1879 te Leeuwarden.
Jhr Joachim Karel werd in 1873 tot burgemeester van Hemelumer Oldeferd en Noordwolde benoemd. * In deze functie heeft hij de bouw van een armhuis aldaar gefinancierd. Toen dit armhuis na 1945 werd opgeheven en er een bejaardentehuis voor in de plaats kwam, heeft de Stichting als herinnering aan jhr Joachim Karel het tehuis de naam "Claerbergen" gegeven. *
Van 1878 tot 1887 vervulde hij het ambt van burgemeester in de gemeente Wormerveer en Westzaan. * Op 21 november 1873 huwde hij te Lochem Charlotta Helena Henrika Marin. Uit dit huwelijk werden, na de geboorte van een dochter in 1876, te Amsterdam op 12 november 1878 drie zonen geboren, onder wie jhr Pieter Benjamin Johan, overwie later meer. Jhr Joachim Karel overleed te Maarssen op 26 oktober 1902.
Iemand die hier zeker niet onvermeld mag blijven is jhr Petrus Johannes Vegelin van Claerbergen, een jongere broer van Joachim. Hij werd op 7 augustus 1845 eveneens op Heremastate geboren. Van 1860-1870 was hij in dienst bij de Nederlandse Marine, eerst als adelborst, en later als luitenant ter zee. * In 1876 werd hij benoemd tot kamerheer en tweede particulier secretaris van koning Willem III. * Voorts bekleedde hij sinds 1878 de functie van commies bij het Kabinet des Konings. * In 1880 volgde zijn aanstelling tot referendaris en in 1898 werd hij benoemd tot secretaris bij het Kabinet der Koningin. * Het jaar daarop volgde hij jhr P.H. Gevers Deynoot op als Directeur, na deze functie voor een periode van zes maanden als waarnemend directeur te hebben uitgeoefend. In 1910 werd hem op eigen verzoek eervol ontslag verleend. *
In een brief gedateerd 8 augustus 1910 bedankte koningin Wilhelmina hem voor "de vele onschatbare diensten welke u aan het vaderland en aan mij en aan de mijnen bewezen heeft". * Op 27 juli 1918 overleed hij ongehuwd te Den Haag.
De reeds genoemde jhr Pieter Benjamin Johan geboren in 1878 werd in 1910 benoemd tot burgemeester van Haskerland, na hetzelfde ambt twee jaar in de kleinere gemeente Aengwirden te hebben vervuld. *
In 1914 trad hij in het huwelijk met Anna Aurelia Maria Hofstede. Uit dit huwelijk werden vier kinderen geboren, onder wie jhr Joachim Carl en jkvr. Aurelia Anna Maria.
Jhr Joachim Carel overleed op 23-jarige leeftijd als luitenant bij de luchtdoelartillerie op 15 mei 1940 aan verwondingen die hij bij het bombardement van Rotterdam had opgelopen.
In 1914 trad hij in het huwelijk met Anna Aurelia Maria Hofstede. Uit dit huwelijk werden vier kinderen geboren, onder wie jhr Joachim Carl en jkvr. Aurelia Anna Maria.
Jhr Joachim Carel overleed op 23-jarige leeftijd als luitenant bij de luchtdoelartillerie op 15 mei 1940 aan verwondingen die hij bij het bombardement van Rotterdam had opgelopen.
Hij was burgemeester van Haskerland. Naast dit burgemeesterschap vervulde jhr Pieter Benjamin Johan Vegelin van Claerbergen diverse functies, waaronder die van volmacht (1909) en dijkgraaf (1925) van het waterschap "De Zeven Grietenijen en Stad Sloten". * Voorts was hij van 1911-1923 lid en voorzitter van de voogdijraad te Heerenveen. *
In 1935 vierde hij zijn vijfentwintigjarig jubileum als burgemeester van Haskerland. Bij deze gelegenheid werd hij benoemd tot ridder in de Orde van Oranje Nassau en werd hem door de inwoners van Haskerland een bakstenen bank met uurwerk en bronzen plaquette geschonken. *
Jhr. Pieter Benjamin Johan was de laatste van zijn geslacht die de functie van burgemeester van Haskerland bekleedde. Hij overleed op 13 februari 1942 op Heremastate.
Jhr. Pieter Benjamin Johan was de laatste van zijn geslacht die de functie van burgemeester van Haskerland bekleedde. Hij overleed op 13 februari 1942 op Heremastate.
Het gezin bewoonde de villa "Ter Huivra" te Joure, een groot huis in Zwitserse chaletstijl, oorspronkelijk gebouwd voor jhr Valerius Lodewijk (1835-1893), de oudste zoon van jhr Pieter Benjamin Johan Vegelin van Claerbergen. Na de dood van jhr Valerius Lodewijk in 1893 stond Heremastate een aantal jaren leeg.
In 1910 werd de state door de toenmalige eigenaren, jkvr. Aurelia Vegelin van Claerbergen, dochter van jhr Valerius Lodewijk en Jacoba Everdina Sickenga, en haar echtgenoot dr Jan Gijsbertus Driessen aan de "Vereniging tot Oprichting van een Friesch Volkssanatorium" geschonken.
Op 1 september van dat jaar werd het sanatorium geopend. De omgeving bleek echter niet geschikt te zijn voor longpatiënten, waarna in 1922 een nieuw gebouw bij Appelscha werd betrokken. Heremastate werd opnieuw eigendom van het echtpaar Driessen.
In hetzelfde jaar verkochten zij het landhuis aan haar neef jhr Pieter Benjamin Johan Vegelin van Claerbergen (1878-1942). Na een grondige verbouwing verhuisde hij met zijn gezin van Ter Huivra naar Heremastate.
In hetzelfde jaar verkochten zij het landhuis aan haar neef jhr Pieter Benjamin Johan Vegelin van Claerbergen (1878-1942). Na een grondige verbouwing verhuisde hij met zijn gezin van Ter Huivra naar Heremastate.
De state was reeds in 1940 verkocht aan de gemeente Haskerland op voorwaarde dat het gezin er tot zijn overlijden mocht blijven wonen. Na een kleine verbouwing in 1950 werd Heremastate als gemeentehuis van Haskerland in gebruik genomen.
Op 23 september 1948 overleed Anna Aurelia Maria Hofstede tijdens een bezoek aan haar dochter jkvr. Aurelia Anna Maria te Johannesburg in Zuid-Afrika.
In overeenstemming met de wens van de overledene werd haar stoffelijk overschot in 1954 bijgezet in het familiegraf op de begraafplaats te Westermeer. *
Op 23 september 1948 overleed Anna Aurelia Maria Hofstede tijdens een bezoek aan haar dochter jkvr. Aurelia Anna Maria te Johannesburg in Zuid-Afrika.
In overeenstemming met de wens van de overledene werd haar stoffelijk overschot in 1954 bijgezet in het familiegraf op de begraafplaats te Westermeer. *
Op 25 februari 1950 huwde jkvr. Aurelia Anna Maria Vegelin van Claerbergen te Johannesburg Andries Calkoen, districts-vertegenwoordiger van de K.L.M. en honorair-vice consul der Nederlanden te Port-Elizabeth.
De tegenwoordige leden der familie, nazaten van Pieter Benjamin Vegelin van Claerbergen (1734-1780) zijn allen buiten Friesland woonachtig.
De tegenwoordige leden der familie, nazaten van Pieter Benjamin Vegelin van Claerbergen (1734-1780) zijn allen buiten Friesland woonachtig.
laatste wijziging 23-06-2020
560 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Periode:
1574-1983
Auteur:
S. Nicolai en M.G.I. Nierstrasz-Ledeboer
Beschrijving:
Inventaris van het familiearchief Calkoen-Vegelin van Claerbergen
Opmerking:
Kaarten en tekeningen zijn gedigitaliseerd, zie Fries Kaartenkabinet
Categorie:
laatste wijziging 23-06-2020
560 beschreven archiefstukken
