Mijn Studiezaal (inloggen)
245-28 Hervormde gemeente Warga-Wartena-Warstiens ( Tresoar (Frysk Histoarysk en Letterkundich Sintrum) )
245-28
Hervormde gemeente Warga-Wartena-Warstiens
Inventaris
1. Ter inleiding 
245-28 Hervormde gemeente Warga-Wartena-Warstiens
1.
Ter inleiding
In de historie van de Hervormde gemeenten van Warga, Wartena en Warstiens kunnen, wat de organisatie betreft, duidelijk twee tijdvakken worden onderscheiden. Tot 21 februari 1877 was er formeel sprake van een gecombineerde gemeente, waarvan de samenstellende delen - Warga aan de ene en Wartena en Warstiens aan de andere kant - een grote mate van zelfstandigheid genoten. De kerkeraden vergaderden op gezette tijden gezamenlijk, indien gemeenschappelijke belangen - bijvoorbeeld het beroepen van een predikant - aan de orde waren en tot 1819 werd een centrale lidmatenadministratie gevoerd.
Ook de kerkvoogden vergaderden af en toe als "samenwerkend college". Daar zijn overigens slechts weinig archivalia van overgeleverd.
De diaconieën hebben, voor zover dat althans uit de stukken valt op te maken, nimmer gemeenschappelijke vergaderingen belegd. En ook het overgrote deel van de kerkeraads- en kerkvoogdijzaken werd door plaatselijke colleges afgehandeld. Men kan dat aflezen aan de omvang van de onderscheidene archieven.
Aan de inhoud daarvan kan op deze plaats hoegenaamd geen aandacht worden besteed. Ik wil slechts signaleren, dat de kerkvoogdij van Warga aanvankelijk tamelijk veel bemoeienis had met de armenzorg en daarover geregelde contacten met de diaconie onderhield.
De pastoralia vormen, letterlijk, een hoofdstuk apart. Zij werden beheerd door een speciaal daarvoor in het leven geroepen commissie, waarin vertegenwoordigers uit beide gemeenten een zetel hadden. Ik kom daar straks nog op terug.
Omstreeks 1870 gingen stemmen op, die de opheffing van de combinatie bepleitten. Deze pleidooien waren alleszins begrijpelijk, waar de zelfstandigheid van de twee gemeenten in de loop der jaren steeds manifester was geworden. De mogelijkheden tot scheiding en deling werden zorgvuldig onderzocht en met ingang van 21 februari 1877 was het zover: op gezag van het Provinciaal Kerkbestuur van Friesland werd aan de combinatie een einde gemaakt. In den vervolge was sprake van twee geheel zelfstandige gemeenten: die van Warga èn die van Wartena en Warstiens. (Een schuchtere poging om Warstiens aan Warga te koppelen liep op niets uit). De conclusie is gewettigd, dat deze scheiding weinig meer was dan de officiële bevestiging van een reeds bestaande situatie: de combinatie was een dode letter geworden.
Als gevolg van de hierboven geschetste ontwikkeling is de inventaris van de archieven van de Hervormde gemeenten Warga, Wartena en Warstiens in twee afdelingen gesplitst.
De eerste afdeling bevat de stukken tot 21 februari 1877 en men treft er dus in aan de archieven van de samenwerkende kerkeraden en kerkvoogden, mitsgaders de afzonderlijke archieven van Warga, Wartena en Warstiens. In dit verband wil ik er de aandacht op vestigen, dat de twee laatst-genoemde dorpen een centrale kerkeraad en diaconie, maar afzonderlijke kerkvoogdijen hadden.
De begrenzing van 21 februari 1877 gaat overigens niet in alle gevallen op. Verscheidene registers werden na die datum gewoon voortgezet. Zij keren bijgevolg met een nummerloze verwijzing terug in de tweede afdeling van de inventaris, waarin de stukken van na 21 februari 1877 een plaats kregen. Deze afdeling bevat de archieven van de Hervormde gemeenten van Warga èn van Wartena en Warstiens. En ook nu beschikten laatst-genoemde dorpen ieder over een eigen kerkvoogdij, maar over een gezamenlijke kerkeraad en diaconie.
Het archief van de Commissie van Beheer over de pastoralia verdient enige bijzondere aandacht. Toen de scheiding een feit werd, nam men het besluit om het beheer over de pastoriegoederen in handen te laten van de reeds bestaande commissie, waarin beide gemeenten vertegenwoordigd waren. Ten aanzien van dit beheer veranderde er dus niets, met als gevolg, dat het onmogelijk was om in het archief van deze commissie per 21 februari 1877 een cesuur aan te brengen. Dit archief werd in zijn geheel in de eerste afdeling geplaatst; dat wil mij voorkomen de meest duidelijke oplossing te zijn.
Na de stukken van Warga vindt men enige toevallig gedeponeerde archiefjes: te weten van de Vrijzinnige Christelijke Jeugd Centrale "Rijzende Kerk" en de Spaarbank Warga, beide te Warga. Inv. nr. 223 is overgebracht naar het archief van het Popmagasthuis (Toegang 130-19). Enige "stukken, waarvan het verband met één der archieven niet kon worden aangetoond" zijn geplaatst aan het slot van de inventaris.
S. de Haan
Leeuwarden, april 1986
laatste wijziging 21-03-2002
297 beschreven archiefstukken
Kenmerken
Omvang:
3,19 meter Amsterd. en mod. dozen
Categorie:
- Zonder categorie
Hervormde gemeente Warga-Wartena-Warstiens
laatste wijziging 21-03-2002
297 beschreven archiefstukken
