De Drentse Veen- en Midden Kanaalmaatschappij werd in 1853 opgericht om uitvoer te kunnen geven aan de een jaar eerder verleende concessie aan een aantal particulieren voor het realiseren van een kanaal vanaf de Drentse Hoofdvaart naar de Noord- en Zuidbargse venen, om de uitgestrekte veengebieden aldaar te kunnen exploiteren. Nadat in december 1853 de graafwerkzaamheden waren begonnen, werd het eerste kanaalpand reeds een half jaar later feestelijk geopend en kreeg bij deze gelegenheid het kanaal de naam Oranjekanaal. Ruim vier jaar later, op 28 september 1858 werd het gehele kanaal opgeleverd. In de jaren tachtig vond nog een verlenging plaats om het Oranjekanaal te verbinden met de eveneens te verlengen Hoogeveense vaart. Op 15 augustus 1894 vond de officiële opening plaats van de Oranjesluis, die beide kanalen met elkaar verbond.
De aandeelhouders en commissarissen lijken niet al te veel financieel voordeel van het kanaal gehad te hebben. Met name vanaf de jaren dertig van de twintigste eeuw hielden de steeds hoger wordende onkosten en de steeds lagere opbrengsten elkaar niet meer in evenwicht. In 1950 werd besloten de concessie, die het daaropvolgende jaar afliep, niet te verlengen. Op 22 december 1950 deed de regering aan de maatschappij de mededeling het kanaal met toebehoren op 23 december 1951 te naasten. De naasting per deze datum werd uiteindelijk met terugwerkende kracht vastgesteld bij wet van 30 juli 1953 en nader uitgevoerd in overeenkomsten tussen rijk en maatschappij, gesloten in de daaropvolgende jaren. Op 24 april 1957 werd de laatste vergadering van commissarissen en directeuren gehouden en de Maatschappij ontbonden.

Met de naasting van het kanaal door het Rijk, werd gelijktijdig ook het beheer en onderhoud, alsmede de exploitatie van het kanaal door het Rijk overgenomen.
Ter uitvoering van een daartoe gesloten overeenkomst tussen het Rijk en de provincie Drenthe d.d. 15 juli 1965 (GS 6 aug, 1965 nr. 38/10140), werden bij wet van 9 nov. 1966 het Oranjekanaal en de Beilervaart, de Witte Wijk en het Veenhuizerkanaal met ingang van 30 november van datzelfde jaar door het Rijk aan de provincie Drenthe in eigendom, beheer en onderhoud overgedragen.